Ankimimet, opozita: Moratorium 4 vjeçar nga vetingu për gjyqtarët e zgjedhjeve! PS-ja kundër: Bllokon drejtësinë e re

Përfaqësuesi ligjor i PD në tryezën për Reformën Zgjedhore Oerd Bylykbashi ka deklaruar se propozimi i opozitës për një trupë gjykuese të pavarur në procesin zgjedhor, është i domosdoshëm. Bylykbashi tha se gjytarët duhet t'i nënshtohen vettingut dhe kontrolleve.

"Sot opozita bëri propozimin e paketës tjetër për reformën zgjedhore, në përputhje me kalendarin e miratuar. Tashmë, opozita ka propozuar gjashtë paketa, bashkë me këtë, dhe pritet që, në ditët në vijim, të jetë edhe një e shtatë në lidhje me financimin e partive politike. Propozimi i sotëm është shumë i rëndësishëm. Është një element themelor i procesit zgjedhor - e drejta për t’iu drejtuar një gjykate të paanshme dhe të pavarur. Shqiptarëve, për fatin e keq të tyre, jo vetëm nuk u garantohen zgjedhje, por u mohohet edhe e drejta për t’u ankuar në një gjykatë të pavarur, të paanshme dhe funksionale. 

Raporti i OSBE/ODIHR-it konstaton, me një kritikë të paprecedentë, sesi nën presionin politik nga vetingu, Kolegji Zgjedhor, gjykata e posaçme e krijuar mbi bazën e Kushtetutës dhe të ligjit për të mbrojtur të drejtat zgjedhore, ishte gjysmake në periudhën zgjedhore dhe ishte nën presionin e vetingut dhe për rrjedhojë nuk ishte as e paanshme dhe as e pavarur. Jo vetëm kaq, por përsëri OSBE/ODIHR-i konstaton me një shqetësim thelbësor sesi edhe Gjykata Kushtetuese, që duhet të garantojë të drejtat kushtetuese në procesit zgjedhor; sekretin e votës –i cënuar, lirinë e votës- e cënuar, barazinë e palëve në proces –e cënuar - të gjitha këto të drejta është e pamundur, thotë ODIHR-i, që të mbrohen përpara Gjykatës Kushtetuese, sepse ajo thjesht nuk ekziston. 

Duke qenë se është një rekomandim prioritar dhe duke qenë se pa një garanci gjyqësore, procesi zgjedhor nuk mund të jetë kurrë një proces në përputhje me standardet demokratike për zgjedhjet e OSBE-së dhe të Këshillit të Europës, kjo paketë sot nuk është vetëm për të vënë një kryq tek lista e çështjeve, por është thelbësore për të arritur kompromisin në reformën zgjedhore. Pati një reagim shumë të fortë nga maxhoranca, e cila do që të vazhdojë të kontrollojë mekanizmat me të cilët ata sot kapin gjyqësorin dhe ushtrojnë presion, përfshi edhe mbi Kolegjin Zgjedhor. Ne këtë nuk do t’ia lejojmë. Gjykatat që mbrojnë të drejtat zgjedhore duhet të jenë të pavarura në Republikën e Shqipërisë.

Pyetje: Pse nuk është propozuar që anëtarë të Kolegjit Zgjedhor Gjyqësor të jenë gjyqtarë që e kanë kaluar vettingun? Maxhoranca u shpreh e gatshme të pranonte këtë formulë.

Oerd Bylykbashi: Numri i gjyqtarëve që kanë kaluar vettingun është shumë i vogël. Është një process, i cili është thelbsisht problematik. Ju keni rastin e gjyqtarit Dvorani, i cili nuk justifikon 100 milion lek dhe, megjithatë, në procesin e vettingut askush nuk u kujtua ta ankimonte atë vendim të turpshëm, i cili, më pas, bëri të mundur që të kemi këto zhvillime që po ndodhin sot. Ky është mekanizmi i kapur politikisht i vettingut dhe ne nuk kemi ndërmend këtë të ndodhë. Por ajo që ne propozojmë është: të gjithë ata gjyqtarë që nuk i janë nënshtruar ende procesit të vettingut dhe të gjithë ata gjyqtarë që e kanë mbaruar procesin e vettingut, pra ata që nuk janë të zënë në kurth, të jenë gjyqtarët që duhet të përzgjidhen me short dhe më pas, për një periudhë të caktuar, ata të mbrohen nga presioni politik. Dhe në fund të procesit, kur të kenë mbaruar mandatin e tyre, ata t’i nënshtrohen të gjitha rregullave të kontrollit të vettingut dhe çdo kontrolli tjetër, në mënyrë që të jenë të pastër para shqiptarëve. Nga ana tjetër, askush, as sot e as mot, nuk do të jetë imun nga ndjekja penale për korrupsion apo për çdo lloj krim tjetër. Pra, edhe propozimi ynë, në asnjë rast, nuk i heq mundësinë prokurorisë që të çojë para drejtësisë këdo që është i korruptuar. , u shpreh Bylykbashi.

Shumica është kundër propozimit të opozitës që gjyqtarët e Kolegjit Zgjedhor të mos futen në vetting për 4 vite që do të jenë pjesë e institucionit që do të shyqrtojnë ankimimet për zgjedhjet. Damian Gjiknuri doli kundër dhe ngriti pyetjen se përse të mos zgjidhen ata që e kanë kaluar vettingun? Ai u shpreh i hapur për pjesën tjetër të propozimit, që disa nga anëtarët të zgjidhen nga gjykatat e shkallës së parë dhe jo vetëm të Apelit.

"Me keqardhje konstatuam disa propozime që duan rishikim, se nuk mund të vendosin në pikëpyetje të gjithë reformën në drejtësi. Ne jemi gati të gjejmë kompromis por duke respektuar parimet kushtetuese dhe jo hallet që kemi me reformën në drejtësi ti kthejmë në tryezë. Nuk duket normale që procesi i vettingut të bllokohet për shkak të formimit të kolegjit zgjedhor. Mund të ishte më e arsyeshme që gjyqtarët që kanë kaluar vettingun të jenë pjesë e procesit për Kolegjin Zgjedhor. Pse mos të jenë ata shporta nga e cila të përzgjidhet? Nuk dua që propozimet e PD-së të vendosin në pikëpyetje atë që është arritur me reformën në drejtësi. Kushtetuta ka përcaktuar detyrimin që cdo gjyqtar të kalojë në vetting dhe kjo nuk mund të pezullohet. Ata që janë përtej apelit për të plotësuar trupën pse jo mos të jenë. Me rekomandimet e ODHIR për afatet jemi dakord dhe nuk kemi ndonjë ndarje në këtë drejtim. Shpresoj që opozita këtë 2-3 javë që kanë mbetur ta shfrytëzojmë për kompromis dhe të lëmë mënjanë ata që nuk janë në përputhje me rekomandimet e ODHIR".

Në fjalën e tij për mediat pas përfundimit të takimit, Gjiknuri tregoi edhe pikat që shumica ka pranuar nga propozimet e PD-së. "Propozimet në lidhje me sinjalizuesit dhe mbrojtjes që duhet të kenë, edhe këtë do ta gjejmë kompromisin, por gjërat principale për rendin kushtetueses nuk mund ti vendosim në pikëpyetje. Për psh, për sinjalizuesit po e gjejmë kompromisin, për rolin e policisë, po ashtu edhe disa propozime si ruajtja e rendit rreth qendrës edhe ato do i pranojmë. Ka disa propozime që janë garantues teknik dhe jemi gati ti pranojmë". Gjiknuri doli edhe njëherë kundër propozimit për qeveri teknike. "Nuk ka diskutim për qeveri tranzitore, ato gjëra që nuk u arritën në luftë nuk mund ti marrin në tryezë. Kjo është e mbyllur për mua". I pyetur nëse axhenda e presidentit mund të ndryshojë atë të opozitës për reformën zgjedhore ai tha se "PD-ja besoj që është aty për të miratuar Kodin zgjedhor në parlament nëse vërtetë duan. Nuk besoj se PD-ja do të përfshihet në lojën e Presidentit" tha ai.