Historia e panjohur e ukrainasit Alexey Stakhanov, minatorit nga Donbass, që frymëzoi edhe regjimin komunist në Shqipëri, për të shpikur ‘Heronjtë e Punës Socialiste’

Publikohet historia e panjohur të minatorit ukrainas, Alexei Stakhanov, i cili në fillimin e viteve ’30-të, pasi realizoi 14 norma ditore në nxjerrjen e qymyrit, morri vëmendje dhe u lavdërua menjëherë për këtë arritje. Një delegacion i grave lokale, i dhuruan atij lule, gazeta lokale botoi historinë e tij dhe ministri Sovjetik i Industrisë, Sergo Ordzhonikidze, i’a tregoi historinë udhëheqësit sovjetik, Joseph Stalin.

Shumë shpejt, një artikull që vlerësonte “metodën Stakhanov”, u shfaq në gazetën qendrore të Partisë Komuniste ‘Pravda’. Sapo u miratua nga Stalini, metoda filloi të përhapet në të gjithë Bashkimin Sovjetik.”Babai im u shpërblye me një banesë të vogël të mobiluar, madje edhe me një kalë me karrocë për të udhëtuar, sepse në ato kohë ata nuk kishin makina. Babai ishte veçanërisht krenar për kalin”, thoshte Violeta në rrëfimin e saj me gazetarin e BBC-së. 

Historia e panjohur e Alexey Stakhanov, bashkëshorten e të cilit, romen, Yevdokia, tentoi ta shfrytëzonte seksualisht, Ministri i Punëve të Brendëshme, Lavrenti Beria, pasi i’a kishin rrëmbyer me forcë dhe e kishin futur në makinë, dy oficerët e NKVD-së! Si vdiq i alkolizuar në vitin 1977, Alexei Stakhanov, vetëm shtatë vite pasi i ishte dhënë titulli i lartë “Hero i Punës Socialiste”, titull i cili frymëzoi edhe regjimin komunist të Enver Hoxhës, për shpikjen e “Heronjëve të Punës Socialiste”…?!

Në dhjetor të vitit 1935, fotografia e kopertinës së revistës ‘Time’, paraqiti punëtorin e njohur sovjetik, Alexey Stakhanov.  Shtetet e Bashkuara ishin akoma në kthetrat e ‘Depresionit të Madh’ dhe Stakhanov, ishte një djalë poster kopertinash për komunizmin – figura e një lëvizjeje të re punëtore, kushtuar rritjes së prodhimit. Por kohërat e mira për Stakhanov nuk zgjatën përgjithmonë.

“Ai e donte punën e tij dhe gjithçka që ai arriti, ishte përmes punës së tij të madhe, talentit dhe këmbënguljes së tij”, thotë Violeta Stakhanova, vajza e Aleksei Stakhanov.

Stakhanov ishte një minator në Donbass, një rajon prodhues qymyri në Ukrainën Sovjetike. Nën sistemin komunist, të gjitha minierat drejtoheshin nga shteti dhe kishin objektiva mujorë për prodhimin. Nëse ata do të humbnin synimet, menaxherët lokalë dhe zyrtarët e Partisë Komuniste, ishin në telashe. Miniera ku punoi Stakhanov, ishte një nga performancat më të këqija në rajon.

“Ai ishte tepër konkurrues dhe vazhdoi të mendonte se si të rriste produktivitetin e minierës së tij – dhe përfundimisht, ai doli me një zgjidhje të shkëlqyeshme”, thotë Violeta.

Në vitet ‘30, minatorët zgjodhën menyra të ndryshme për të punuar qymyrin, i cili më pas u tërhoq nga pusi e nga gropat dhe u ngarkua në karroca. I shtrirë në krah ose në shpinë, një minator mund të thyente qymyrin. Ai gjithashtu kishte një sërë rekuizitash gropash – trungje të prera në gjatësi të ndryshme – dhe kohë pas kohe, ai mbështeste kokën në çatinë e tunelit ku punonte.

Stakhanov, doli me idenë që një minator të nxirrte vazhdimisht qymyr, ndërsa një tjetër ta ngarkonte qymyrin në karrocë, një minator i tretë mbante çatinë me gropa dhe një i katërt të bënte transportin brenda dhe jashtë. Dhe në vend të zgjedhjes tradicionale, Stakhanov, ishte i etur të përdorte këtë praktikë pune në miniera, e cila ishte një risi dhe kërkonte trajnim të specializuar. Puna ishin jashtëzakonisht e rëndë, pasi ngarkesa peshonte më shumë se 15 kg.

“Ai bëri një kurs dhe ai mësoi ta përdorë këtë metodë”, thotë Violeta.  “Ai nuk kishte arsim, përveç shkollës fillore – por ai ishte i vendosur.”

Menaxheri i minierës kishte dyshime serioze në lidhje me nismën e Stakhanov. Sidoqoftë, Stakhanov, bindi udhëheqësin e ekipit të tij dhe shefin lokal të partisë, që t’a përdornin këte nismë.

Më 30 gusht të vitit 1935, në orën 22:00, Alexei Stakhanov dhe tre kolegë hynë në minierë, të shoqëruar nga shefi i partisë dhe një gazetar lokal. Gjashtë orë më vonë, ata u shfaqën triumfues, pasi kishin prodhuar 102 tonë qymyr – 14 herë më shumë se objektivi.

Stakhanov, morri vëmendje dhe u lavdërua menjëherë për këtë arritje: një delegacion i grave lokale, i dhuruan atij lule, gazeta lokale botoi historinë e tij dhe ministri Sovjetik i Industrisë, Sergo Ordzhonikidze, i’a tregoi historinë udhëheqësit sovjetik, Joseph Stalin. Shumë shpejt, një artikull që vlerësonte “metodën Stakhanov”, u shfaq në gazetën qendrore të Partisë, ‘Pravda’. Sapo u miratua nga Stalini, metoda filloi të përhapet në të gjithë Bashkimin Sovjetik.

“Babai im u shpërblye me një banesë të vogël të mobiluar, madje edhe me një kalë me karrocë për të udhëtuar, sepse në ato kohë ata nuk kishin makina. Babai ishte veçanërisht krenar për kalin”, thotë Violeta.

Por ajo kujton një histori që i tregoi babai i saj, i cili i që thoshte se: ‘jo të gjithë kolegët e Stakhanov’ i mirëpritën arritjet e tij’!

“Një herë një grup i punëtorëve lokalë kërcënuan babanë tim me një thikë, duke e akuzuar se: ‘pse po përpiqeni të na impononi objektiva tuaja të reja. Ne patëm një jetë të mirë edhe pa iniciativat tuaja?!”

Por Stakhanov i kundërshtoi ata. Me mbështetjen e Partisë Komuniste, ai filloi të udhëtonte nëpër Bashkimin Sovjetik, duke promovuar iniciativën e tij.

Në pamundësi për të përballuar statusin e tij të famës, e dashura e tij, një grua rome e quajtur Yevdokia, e la atë për një burrë tjetër. Ajo i la dy fëmijët e tyre me Stakhanov, duke menduar se ata mund të kishin një të ardhme të ndritur me babanë e tyre të famshëm.

Por, duke vizituar vendin, Stakhanov nuk i mungoi vëmendja e grave. Pasi ai ishte duke vizituar një shkollë në qytetin Kharkov, ku nxënësit dhanë një koncert për ta mirëpritur, kur një vajzë e quajtur Galina Bondarenko, doli në skenë për të kënduar një këngë, Stakhanov, u dashurua me këtë vajzë që nuk u martua asnjëherë!

Galina ishte gjysma e moshës së Stakhanov, vinte nga një familje e arsimuar mirë, por e varfër. Pas martesës, ajo u kthye në shkollë dhe vazhdoi studimet.

“Babai im e adhuroi atë”, thotë Violeta për nënën e saj.

“Ajo nuk e donte saktësisht atë, por e respektonte, si një plak. Unë nuk mendoj se ajo ishte dashuruar me pasion me të, ashtu siç janë disa gra me burrat e tyre”

Gjatë muajve të ardhshëm, duke udhëtuar nëpër vend, Stakhanov, frymëzoi mijëra mbështetës nga të gjitha degët e industrisë dhe bujqësisë sovjetike, të cilët ishin të lumtur të zbatonin idetë e tij, për të rritur produktivitetin. Në nëntor të atij viti, u mblodh në Moskë, Konferenca e Parë e ‘Lëvizjes Stakhanov’. Një reporter nga revista ‘Time’, ndoqi ngjarjen. Lindi një fjalë e re – ‘Stakhanovist’, (në anglisht “Stakhanovite”) – që do të thotë një person që punon jashtëzakonisht shumë.

Mijëra punëtorë të lumtur fshinin lotët e gëzimit, ndërsa dëgjonin liderin sovjetik, Joseph Stalin, duke lexuar fjalimin e tij në konferencë.

“Jeta është bërë më e lehtë, shokë, jeta është bërë më e lumtur. Dhe kur dikush është i lumtur, puna shkon mirë. Nëse jeta jonë do të ishte e vështirë, e trishtuar dhe pa gëzim, nuk do të kishim pasur lëvizjen, Stakhanoviste”, shprehej në mes të tjerash lideri suprem i Kremlinit

Fjalimi i Stalinit asokohe u prit me duartrokitje të zjarrta dhe dekada më vonë, rusët kujtonin me sarkazëm fjalët e Stalinit ku thoshte se: “Jeta u bë më e lumtur”, por për shumicën e qytetarëve sovjetikë, vitet ‘30-të në të vërtetë, ishte një kohë urie, si dhe shtypjeje brutale.

Por për Alexei Stakhanov, në atë kohë, gjërat vërtet po shikonin lart. Partia Komuniste, i dha atij një apartament elitar në Moskë dhe një punë në Ministrinë e Industrisë së Rëndë dhe Minierave. Gruaja e tij e re e bukur, Galina, e ndihmoi atë për të “lundruar” në politikën makiaveliane të kryeqytetit sovjetik.

“Një herë, në një pritje, Stalini e prezantoi mamanë time, në sy të të gjithëve – ajo ishte gjithnjë elegante – dhe ai tha: ‘Jam i kënaqur t’ju prezantoj me gruan e ministrit tonë të ardhshëm të qeverisë”.  Babait tim gati i ra të fikët. Ai ishte tmerruar.  Nëna më tha më vonë, se ajo duhej t’i shtrëngonte dorën, për ta qetësuar. Përfundimisht, babai tha: ‘Faleminderit për nderin, por unë nuk kam arsim të mjaftueshëm, e dini diçka të tillë”?

Jeta në Moskë kishte rreziqe të tjera. Një ditë Galina, ishte jashtë për të bërë Pazar, kur vuri re një makinë që ecte ngadalë pas saj. Automjeti ndaloi së bashku dhe një oficer, dhe me mirësjellje i kërkoi asaj të hynte brenda. Ajo hyri në makinë, duke e pyetur se ku do të shkonin, por oficeri refuzoi të zbulonte destinacionin e tyre.

Ajo u dërgua në rezidencën e Lavrenty Beria, një nga bashkëpunëtorët më të frikshëm të Stalinit. Në vitet 1930 – ‘40, Beria, dërgonte ndihmësit e tij për të rrëmbyer gra të bukura në rrugët e Moskës. Padyshim që Galina i kishte rënë në sy për paraqitjen e saj.

“Ajo hyri brenda dhe një oficer tjetër doli ta takonte”, thotë Violetta. “Ajo tha: ‘Unë jam gruaja e Stakhanov dhe jam shtatzënë. Nuk e di pse jam këtu”?! Oficeri ishte shumë i zgjuar, ai thirri dikë menjëherë dhe ata e lëshuan atë dhe e çuan në shtëpi brenda disa minutash. Më pas, babai u tërbua dhe i tha: “Si mund të hipje në makinë me ta? Ti e di se çfarë u bëjnë ata grave…”?!

Në 20 vitet e tij në Moskë, Stakhanov, nuk u mësua kurrë me jetën e tij të re të ndërlikuar dhe i mungonin ish kolegët e tij.

Në vitin 1957, katër vite pas vdekjes së Stalinit, lideri i ri Sovjetik, Nikita Hrushovi, nuk pa asnjë nevojë për të mbajtur Stakhanov në Moskë dhe e urdhëroi atë të kthehej në Donbass.  Stakhanov, ndjeu se ishte në një internim virtual – veçanërisht pasi familja e tij mbeti në Moskë – dhe kaloi 20 vitet e fundit të jetës së tij, duke abuzuar me pije.

Violeta kujton se babai i saj ishte veçanërisht i mërzitur që Partisë Komuniste, i’u deshën plot 35 vjet për t’i dhënë çmimin më të lartë Sovjetik, “Heroin e Punës Socialiste”. Ai mori medaljen vetëm në vitin 1970.

Aleksey Stakhanov, vdiq pas një ataku kardiak në Donbass, në Ukrainën lindore, në vitin 1977. Një qytet në rajon, tashmë mban emrin e tij./Memorie.al

E.M./Shqiptarja.com

TAG:
• regjimi komunist
• enver hoxha
• alexei stakhanov