Fjala e Ministrit të  Energjisë dhe Industrisë Damian Gjiknuri në tryezën e prezantimit të draftit të Master Planit të Gazit
 

Dua të falenderoj organizatorët për prezantimin e këtij projekti kaq të rëndësishëm për sektorin energjetik shqiptar dhe për gjithë ekonominë shqiptare në përgjithësi. Ky është drafti final i një pune që ka gati një vit që ka filluar. Është një punë e financuar nga Bashkimi Europian si një partner shumë i interesuar për pjesën e zhvillimit të sektorit të gazit në Shqipëri dhe e kryer nga kompania përkatëse. Dua ti përgëzoj për punën e bërë dhe kontaktet e shumta që kanë patur me të gjithë sektorin energjetik, me të gjithë aktorët e interesuar për zhvillimin e sektorit të gazit në Shqipëri. Kuptohet ky draft synon të bëjë prezantim të gjetjeve kryesore dhe të hedhë piketat bazë mbi të cilat mund të ngrihet zhvillimi i sektorit të gazit në të ardhmen.
 
Nëqoftëse do të bëja një krahasim me trupin e njeriut, ky Master Plan do të jetë si skeleti bazë dhe gjithçka tjetër do të ndërtohet mbi këtë. Prandaj, kjo ka shumë rëndësi sepse nëqoftëse ne përcaktojmë qartë objektivat dhe vizionin strategjik se ku do të shkojmë me sektorin e gazit, atëherë do të kemi mundësi që ta zhvillojmë. Do të kemi mundësi që të ftojmë edhe investime të huaja aq shumë të rëndësishme për zhvillimin e këtij sektorit. Në fakt, ky plan pikërisht këtë parasheh, përcakton kryesisht konsumin në të ardhmen, përcakton një raport të drejtë se çfarë parashikohet për tu përdorur për prodhimin e energjisë elektrike dhe çfarë do të përdoret edhe për nevoja të tjera industriale e në fazë të mëvonshme edhe për përdorim familjar.
 
Shqipëria është një vend kryesisht i varur nga prodhimi i energjisë elektrike nga hidro. Sektori i hidroenergjisë ka tekat e veta dhe realisht Shqipëria ka nevojë për difersifikim. Gazi gjithmonë është parë, jo vetëm në Shqipëri por po shihet kudo në Europë dhe në botë si një burim alternativ shumë i rëndësishëm, i cili gjendet me shumicë. Është një burim relativisht i pastër sepse nga të gjithë hidrokarburet është ajo që është më miqësore me mjedisin. Pra, miqësore me mjedisin, edhe sasi të mjaftueshme, presupozohet që ka një lloj qëndrueshmërie në pikëpamjen e çmimeve, që do të thotë do të jetë një burim i domosdoshëm për shumë vende, përfshirë Shqipërinë për të krijuar alternativë për prodhimin e energjisë elektrike. Kuptohet duke mbajtur kryesisht hidron apo edhe burime të tjera të rinovueshme, ato që kemi ne mundësi siç është edhe fotovoltaiku, sepse Shqipëria ka ekspozim të mirë me diell. Duke pasur edhe gazin si pjesë të portofolit të saj të prodhimit të energjisë elektrike, themi se do të kemi një miks shumë të qëndrueshëm për nevojat e vendit dhe që realisht do ti japë efektet në të ardhmen. Kuptohet, këto janë plane afatgjata sepse njerëzit shpesh bëjnë pyetje kur dhe çfarë do të bëhet vitin tjetër. Këtu bëhet fjalë për një proces shumë vjeçar.
 
Po hedhim piketat e një zhvillimi që do të marrë 20-30 vjet dhe këto sektorë kështu zhvillohen. Po të shikoni edhe ecurinë e vendeve të tjera dhe me çfarë kam pasur mundësi edhe të kontaktoj apo të diskutoj me homologë, ju është dashur 20-30 vjet që të zhvillojnë sektorin e gazit. Kjo ka ndodhur në Turqi, kjo ka ndodhur në Greqi, pra nga momenti i parë kur gazi është i vlefshëm.
Studimi ka parashikuar që baza kryesore e furnizimit me gaz në të ardhmen do të jetë gazsjellësi Trans Adriatic Pipeline, pra TAP, por pse jo të shfrytëzohen edhe burimet që ka Shqipëria në gaz. Një pjesë e këtyre burimeve janë të vlefshme, kuptohet në sasi të vogla për shkak të mungesës së investimeve. Por kemi lajme të mira, ka një interes në rritje për kërkimin e naftës dhe të gazit në Shqipëri. Njëkohësisht ka edhe gjetje të gazit shoqërues, siç ka ndodhur së fundi në fushat që po eksploron kompania SHELL, ku është gjetur sasi jo e pakët. Të gjitha këto do të kanalizohen në këtë sektor, në këtë rast do të shërbejë Master Plani dhe nesër infrastruktura shoqëruese e gazit në Shqipëri. Do të ketë mundësi që gazi të jetë shumë i qëndrueshëm dhe me sasi të mjaftueshme për nevojat e Shqipërisë.
 
Qeverisë shqiptare i del një detyrë, po them çdo qeverie dhe jo vetëm kësaj sepse duke qenë afatgjatë kjo do të kërkojë angazhimin e të gjithëve. Duhet që këtë Master Plan ta kthejnë në plane konkrete zhvillimi. Ne i kemi hedhur hapat e parë, kemi mbështetjen e Bashkimit Europian, por kemi edhe partnerë si SOCAR i Azerbajxhanit shumë i interesuar për mbështetjen e këtij procesi. Nesër do të shoqërohet me planet e detajuara, duke përcaktuar edhe zhvillimet e para infrastrukturore të lidhjes së tubacionit kryesor me degëzimet e tij brenda Shqipërisë.
 
Në Master Plan është identifikuar zona kryesore e parë përfituese e gazit në Shqipëri, që do të jetë kryesisht Ballsh, Fier, Patos. Fieri kthehet në një lloj nyjeje që edhe tradicionalisht e ka pasur, sepse aty janë edhe pasuritë hidrokarbure. Nuk është se nga kjo pikëpamje po bëhet ndonjë zbulim i ri, por tani po hidhet mbi baza më konkrete, nisur dhe nga zhvillimet e reja siç është edhe rasti i investimit të TAP-it. Gazsjellësi do të ketë pikat e daljes në Fier dhe ka shumë mundësi që gazi të jetë i vlefshëm qoftë për industrinë, qoftë nesër për konsumatorët familjarë në këto zona. Kuptohet, kjo do të dojë investime përsa i përket infrastrukturës, por nëse kemi një plan të qartë dhe identifikojmë qartë nevojën për konsum, jam shumë i sigurtë që aty fillon ndërtohet edhe modeli ekonomik. Interesi është i lartë dhe kështu e kanë filluar edhe vendet e tjera, nuk ka ndonjë shpikje këtu. Ka pasur gaz, është identifikuar nevoja, energjia elektrike do të jetë gjithmonë një mall i cili të keqpërdoret dhe të shpërdorohet si deri tani dhe nevoja për gaz do të dalë natyrshëm.
 
Në shumë zona ku ka afërsi me gaz, nuk ka pse shqiptarët të gatuajnë me energji elektrike apo të ngrohen me energji elektrike. Ka shumë forma të tjera alternative, në këtë rast gazi që do të jetë shumë i nevojshëm dhe shumë i domosdoshëm. Besoj do të jetë një portofol jashtëzakonisht i mirë për të zëvendësuar një pjesë të konsumit të energjisë elektrike për banorët atje.
 
Patjetër edhe nevoja për industrinë, sidomos zona e Fierit. Unë tashmë jam i njohura me nevoja nga industri konkrete në zonën e Fierit, të cilat kërkojnë gaz. Kjo do të krijojë edhe mundësi të tjera, siç edhe dikur kanë qenë, për zhvillimin e industrisë petrokimike apo edhe industrive të tjera që lidhen rreth naftës dhe gazit. Jam shumë i bindur që nuk do të jetë e largët dita që do të kemi investime konkrete edhe në këtë fushë, në momentin që këto burime do të jenë të vlefshme.
 
Një projekt tjetër imediat që është përcaktuar qartë edhe në Master Plan dhe që ka qenë synimi i qeverisë shqiptare është vënia në punë e Termocentralit të Vlorës. E vetmja mundësi fizibël për ato Termocentral, një projekt do ta quaja të dështuar sepse ngeli një projekt fantazmë që vetëm ha paratë e njerëzve, ha paratë e popullit. Taksapaguesit shqiptarë, sot vazhdojnë financojnë një projekt të dështuar për vite. Zgjidhjet kanë qenë dy. E para ishte ta heqësh fare këtë projekt, pra ta shmangësh por është gjynah sepse është bërë një investim goxha i madh dhe për pak gjë mund të vihen në punë. Varianti i dytë dhe mendoj më fizibël do të ishte lidhja me tubacionin e gazit. Ne po punojmë në këtë drejtim, po bëhet edhe fizibiliteti për degëzimin deri në Termocentralin e Vlorës dhe po shikohet mundësia edhe me partnerë të huaj, investitorë të huaj të gjejmë një marrëdhënie partneritet publik-privat për ta vënë këtë Termocentral në punë. Jemi në rrugë të duhur, jam shumë i sigurtë që në vitet në vijim, ky Termocentral do të vihet në punë dhe do të jetë pjesa e parë e atij miksit energjetik që fola.  Portofoli i gazit do të shërbejë edhe për prodhimin e energjisë elektrike në vend dhe të ulë atë varësinë tonë shumë të madhe që kemi ndaj tekave të motit dhe që shpeshherë na ka krijuar edhe kriza në vitet e kaluara.
 
Kuptohet studimi ka parashikuar që volumet e gazit deri në vitin 2040, në bazë të zhvillimit të pritshëm industrial apo nevoja të konsumatorëve shqiptarë mund të shkojë deri në 1.7 miliardë metër kub gazë në vit dhe mbase deri në 2.7 miliard m3 nëse do të aktivizohen të gjithë termocentralet që parashikohen, pra ajo pjesë e kapacitetit që parashikohet për të qenë pjesë e prodhimit të energjisë elektrike. Kuptohet, këta gjëra hanë debat dhe në fund të fundit edhe qëllimi i këtij Master Plani është për tu prezantuar të gjitha palëve të interesuar për të pasur diskutime sesa vërtet do ketë nevojë Shqipëria, deri në çfarë pike do të ketë nevojë. A është miksi i duhur? Apo a do të jetë ekuilibri i nevojshëm që sa nevojë do të kemi ne nga gazi dhe sa mund të jetë format e tjera të prodhimit të energjisë elektrike!? Këto janë çështje për tu debatuar dhe nuk është se ka ndonjë zgjidhje magjike. E rëndësishme është që ne, në perspektivën tonë e parashikojmë këtë gjë dhe kemi vendosur një sasi minimale, një nevojë minimale të asaj që quhet diversifikim përsa i përket prodhimit të energjisë elektrike.
 
Pjesa tjetër mbetet për tu parë nisur edhe nga trendi i zhvillimeve industriale që do të ketë Shqipëria. Nëse Shqipëria do të ketë një zhvillim më të vrullshëm industrial dhe nevojë më të madhe për energji, padiskutim uji ka një kufi, limitet për prodhimin e energjisë ujore kanë ca limite natyrale si çdo gjë tjetër, se asgjë nuk është e pafundme. Patjetër, gazi do të zërë një vend të rëndësishëm në këtë drejtim.
 
Nga ana tjetër, ju e dini që Shqipëria po punon bashkë me vendet fqinjë për axhendën e interkonektivitetit, pra krijimi i ndërlidhjeve me vendet fqinjë edhe në fushën e gazit. Ashtu siç është energjia elektrike, ku Shqipëria ka bërë përparime dhe gjithë rajoni nisur edhe nga proceset e fundit integruese të Bashkimit Europian. Jo më larg sesa pardje në samitin e Parisit është vënë theksi edhe njëherë për nevojën e interkonektivitetit, janë vënë fonde në dispozicion nga Bashkimi Europian dhe me ç’duket kjo rrugë do të jetë e pakthyeshme. Ballkani Perëndimor do të integrohet në tregjet europiane. Nuk ka rrugë tjetër. Kjo po ndodh me energjinë elektrike, prandaj po ndodhin reforma të thella, nganjëherë edhe me diskutime, por është një proces i pakthyeshëm. E njëjta gjë do të ndodhë edhe në fushën e gazit, që është prapë një sektor i rregulluar, i cili mbulohet nga direktivat përkatëse. Jo për hir të direktivës por është provuar që integrimi i rrjeteve, integrimi i tregjeve ka sjellë më shumë mundësi për ato vende që kanë edhe burime në dispozicion dhe nëse ne ndjekim politikat e duhura.
 
Edhe në këtë pikëpamje, po punojmë me vendet fqinjë për ndërlidhje të mëtejshme siç është rasti i gazsjellësit Jonian-Adriatik ku ka hapa konkretë. Së fundi, vendet kanë vendosur të krijojnë një njësi të përbashkët dhe do të fillojë të funksionojë. Pra, jemi në hapat e para, në mënyrë që ky projekt të promovohet dhe nesër të kthehet në një entitet juridik për të gjetur edhe partnerë apo financime, për të bërë të mundur edhe degëzimin e gazsjellësit TAP me pjesën qendrore të Europës apo me pjesën e Ballkanit Perëndimor, e cila edhe ajo pret të gazifikohet.
 
Shqipëria është një vend që nuk është i gazifikuar, Mali i Zi gjithashtu dhe nevojat do të jenë edhe për vendet e tjera nga të cilat do të kalojë ky gazsjellës. Njëkohësisht, po punojmë bashkë me Kosovën, jo vetëm për arsye thjesht kombëtare sic mund të duket, por mbi të gjitha është arsye praktike, ekonomike dhe pjesë e integrimit me Kosovën. Kemi aplikuar dhe shumë shpejt do të marrim financimin nga ËBIF. Jam shumë i sigurtë që ky projekt do të kalojë për të bërë studimin e fizibilitetit për ndërtimin e gazsjellësit me Kosovën. Këto krijojnë mundësi edhe të konkretizimit të asaj që quhet Unaza e Jugut të Gazit, një projekt i vjetër që përfshin të gjitha vendet e Europës Juglindore.
 
Vendet në mënyrë të pavarur por edhe sëbashku me njëra-tjetrën po zhvillojnë planet e tyre të gazifikimit. Pa planin tonë të gazifikimit, pa Malin e Zi të zhvilluar me planin e gazifikimit, pa Maqedoninë, të gjitha këto axhenda interkonektiviteti bëhen më të vështira. Edhe kjo që po ndodh sot është pjesë e këtij projekti të madh dhe realisht do të ndikojë direkt. Jam shumë i sigurtë se do të ndikojë në thithjen e financimeve të mëtejshme që këto gazsjellës, ndërlidhësa të bëhen realitet mes Shqipërisë dhe vendeve fqinjë.
 
Trajtojeni këtë si një dokument bazë pune dhe jam shumë i sigurtë që këtu ka shumë pjesëmarrës të interesuar që do të japin kontributet, komentet, kritikat e tyre dhe kjo është vlera. Dua ti përgëzoj edhe konsulentët për punën e mirë që kanë bërë, ashtu edhe stafin e Ministrisë, apo të gjithë stafet qoftë Albpetrolin dhe strukturat e tjera të përfshira në këtë proces si Entin Rregullator të Energjisë. Janë këto strukturat që janë të lidhura direkt me zhvillimet e këtij sektori, që kanë dhënë kontributet e tyre për një fushë që dua ta them është krejtësisht e re. Edhe për ne është një rrugë e pashkelur. Kuptohet, në të kaluarën, Shqipëria ka pasur disa asete gazi dhe disa zhvillime por që qaseshin me modelin ekonomik të asaj kohe, me sistemin e asaj kohe. Gjatë 2-3 dekadave të fundit Shqipëria ka humbur shumë burime njerëzore në këtë drejtim. Kjo ka qenë një detyrë e vështirë edhe për ne sepse nuk është e thjeshtë të bësh plane zhvillimi për një sektor të cilin nuk e ke dhe që bazohesh vetëm nga eksperiencat e vendeve të tjera.
 
Mund të duket e thjeshtë, se mendohet se bëhen copy-paste por nuk vlejnë. Planet zhvillimore në sektor strategjik patjetër kërkojnë edhe bazën e shëndoshë brenda, që ne jemi duke e krijuar pak nga pak, me ndihmën e partnerëve dhe mbi të gjitha me kompanitë e interesuara që janë pjesëmarrëse tashmë në tregun shqiptar.
 
Jam i sigurtë që kjo do të hapë siparin e zhvillimeve shumë të rëndësishme përsa i përket sektorit të gazit dhe jam shumë i sigurtë do të ngjallë interesin e investitorëve privatë, kompanive që janë këtu prezente. Jam shumë i sigurtë, këtu është SHELL-i, SOCAR, janë kompani të tjera shumë të interesuara të cilat po i shikojnë me shumë vëmendje zhvillimet e masterplanit shqiptar. Pse jo nesër të bëhen pjesë e një sektori në ngritje potenciale që do të hapë hapësira të mëdha ekonomike dhe do të thitë investime të konsiderueshme.
 
Ju uroj sukses dhe shpresoj që gjithçka të shkojë mirë,