Email-i, dërguar të mërkurën në mbrëmje pesë kompanive ajrore amerikane, nuk mund të ishte më i shkurtër. “Duke qenë se mund të jemi në listën e aeroporteve të prekura nga shkurtimi i fluturimeve, ju kërkojmë me mirësi të na jepni çdo informacion që keni në dispozicion”, shkruhej nga zyra e menaxhimit të operacioneve të Terminalit B në aeroportin LaGuardia të Nju Jorkut. Drejtuesit e strukturës ishin të shqetësuar. Vetëm pak orë më parë, Departamenti Amerikan i Transportit dhe Agjencia Federale e Aviacionit (FAA) kishin sqaruar se mbyllja e pjesshme e qeverisë (“shutdown”) — që i detyron kontrollorët e fluturimeve të punojnë për më shumë se një muaj pa pagë — do të sillte një ulje prej 10% të lëvizjeve ajrore duke filluar nga e premtja, pra vetëm 36 orë pas njoftimit.

“Urdhri emergjent”

Por gjatë informimit, autoritetet ishin kufizuar të thoshin se masa do të prekte “40 tregjet ajrore kryesore” të vendit, pa dhënë detaje të tjera. Jo vetëm atë mbrëmje, por edhe për pjesën më të madhe të ditës pasuese. Vetëm rreth dhjetë orë para hyrjes në fuqi — të planifikuar për në orën 6 të mëngjesit me orën e bregut lindor (12:00 me orën e Italisë) të së premtes, 7 nëntor — FAA publikoi “urdhrin emergjent” me kuotën e fluturimeve që duhej anuluar, duke filluar nga 4% e deri në 10% pas një jave, si dhe listën e 40 aeroporteve të përfshira.

“Nuk kemi marrë njoftim”

Nga momenti i njoftimit të së mërkurës deri te zyrtarizimi i së enjtes në mbrëmje, shpërtheu kaosi. Aeroporte si LaGuardia filluan të pyesin kompanitë ajrore nëse kishin ndonjë informacion; të tjera publikuan në rrjetet e tyre sociale se nuk dinin asgjë. “Nuk kemi marrë asnjë njoftim zyrtar nga FAA në lidhje me një reduktim të fluturimeve për shkak të ‘shutdown’-it qeveritar”, shkruante aeroporti ndërkombëtar i Orlandos në orën 16:59 (me orën lokale) të së enjtes. “Bazuar në disa të dhëna, mund të jemi mes 40 aeroporteve amerikane të përfshira. Kjo ende nuk është konfirmuar nga FAA.”

Listat e fluturimeve

Kompanitë ajrore arritën të merrnin disa informacione nga FAA dhe nisën të punonin për listën e fluturimeve që duhej anuluar. Ato i konsideruan “të paprekshme” fluturimet ndërkombëtare dhe ndërkontinentale, si edhe ato që furnizojnë qendrat e tyre kryesore (hub-et), që janë nyjet më të rëndësishme të rrjetit të tyre ajror. U vendos që të anuloheshin fluturimet drejt destinacioneve me shumë frekuenca ditore ose me avionë gjysmë bosh, për të minimizuar ndikimin. Por, në mungesë të komunikimeve zyrtare, edhe vetë kompanitë vepruan pothuajse “në errësirë”.

“Core 30”

“U nisëm nga lista zyrtare e 30 aeroporteve amerikane, e njohur si ‘Core 30’,” rrëfen për Corriere della Sera një drejtues i një prej kompanive më të mëdha ajrore. “Dhe mbi atë bazë shtuam edhe dhjetë aeroporte të tjera, duke përdorur databazat e specializuara për fluturime dhe numrin e vendeve të parashikuara çdo ditë.”

Askush, gjatë gjithë kësaj kohe, nuk kishte përfshirë vetë aeroportet, të cilat prisnin lajme nga FAA — që qëndroi në heshtje për orë të tëra — ndërkohë që dhjetëra mijëra udhëtarë kontrollonin faqet zyrtare, aplikacionet e kompanive dhe rrjetet sociale. “Ndërsa ne po vendosnim listën e fluturimeve për t’u anuluar, përfshirë edhe ato të ditëve kur kuota do të ngrihej në 6, 8 dhe 10%, aeroportet na bombardonin me telefonata dhe email-e: askush prej tyre nuk dinte gjë,” shton drejtuesi.

Në orën 19:30 të së enjtes, me orën e bregut lindor (1:30 pas mesnate të së premtes me orën e Italisë), kompanitë morën nga FAA listën e aeroporteve që do të preken nga reduktimi i lëvizjeve — vetëm dhjetë orë e gjysmë para hyrjes në fuqi. Lista përputhej pothuajse plotësisht me atë që kompanitë kishin përgatitur vetë. Në orën 19:57, sekretari amerikan i Transportit, Sean Duffy, publikoi njoftimin në profilin e tij në X (ish-Twitter). Më pas, aeroportet njoftuan udhëtarët përmes kanaleve të tyre sociale.

Rreziku për ulje deri në 20%

Dita e parë e zbatimit të reduktimeve (rreth një mijë fluturime të anuluara) kaloi pa probleme të mëdha. Por Duffy paralajmëroi se qeveria mund të detyrojë kompanitë të ulin deri në 20% të fluturimeve nëse “shutdown”-i nuk përfundon — një masë e paprecedentë. “Po vlerësoj të dhënat,” deklaroi sekretari i Transportit. “Do të marrim vendimet në bazë të asaj që shohim në hapësirën ajrore,” theksoi ai.

Kjo, pasi të premten pasdite — në kulmin e trafikut ajror — mungesa e kontrollorëve të fluturimeve detyroi FAA-në të vononte qindra fluturime në nëntë aeroporte, me vonesa deri në katër orë në Uashington./ Corriere della Sera