"Maria", fillon bilanci mbi shkatërrimin që
la pas në vendet ku goditi

Stuhia më e fortë në më shumë se 80 vjet ka goditur Puerto Rikon, duke shkatërruar qindra shtëpi, la të gjithë banorët pa energji elektrike dhe rrugët u shndërruan në lumenj të mërkurën në një stuhi që mund të drejtohej më tej në territorin e SHBA duke e zhytyr më shumë në krizë financiare.
 
“Maria” shkaktoi të paktën nëntë të vdekur në Karaibe, Uragani “Maria” kaloi ashpër në mëngjes pranë qytetit juglindor bregdetar të Yabucoa, si një stuhi e kategorisë 4 me erëra deri në 250 km/h.
 
“Maria” kërcënoi ishullin prej 3.4 milionë banorësh me erëra të fortadhe me rrezik të lartë  për jetën, për herë të dytë në dy javë që Porto Riko ka ndjerë zemërimin e një stuhie.
 
"Sapo të jemi në gjendje të dalim jashtë, do të gjejmë shkatërrimin e ishullit tonë," paralajmëroi Abner Gomez, drejtor i menaxhimit emergjent të Porto Rikos. "Informacioni që kemi marrë nuk është inkurajues. Është një sistem që ka shkatërruar gjithçka në rrugën e saj. "
 
Maria rrëzoi linjat telefonike dhe shtriu përtokë shtyllat e linjave tq energjisë, shkuli pemët, hoqi kulmet dhe shkarkoi të paktën 20 centimetra shi.
 
U raportua për përmbytje të përhapura, me dhjetëra makina gjysmë të zhytura në ujë në disa lagje dhe shumë rrugë u kthyen në lumenj.
Felix Delgado, kryebashkiaku i qytetit bregdetar të Catano, tha për The Associated Press se 80 për qind e 454 shtëpive në një lagje të njohur si Juana Matos u shkatërruan. Komuniteti i peshkimit pranë San Juan Bay u godit me një rritje të stuhisë prej më shumë se 1.2 metrave, tha ai.
 
"Muajt ​​dhe muajt, muajt dhe muajt do të kalojnë para se të mund të rimëkëmbemi nga kjo", tha ai.
 
Guvernatori Ricardo Rossello ka ngritur një shtab vrojtimi nga ora 6 paradite,deri në orën 6 të mëngjesit deri të shtunën, për të lejuar ekipet e shpëtimit dhe zyrtarët për t'iu përgjigjur pasojave të stuhisë.
 
"Ne jemi në një moment kritik në përpjekjen për të ndihmuar mijëra Puerto Rikans që urgjentisht kanë nevojë për ndihmë dhe për të vlerësuar dëmet e mëdha të shkaktuara nga Uragani Maria", tha ai. "Ruajtja e rendit publik do të jetë thelbësore."
Edhe përpara stuhisë, rrjeti elektrik i Porto Rikos ishte shkatërruar dhe ishulli ishte në kushte të rënda financiarisht.
 
Porto Riko është duke u përpjekur të ristrukturojë një pjesë të borxhit prej 73 miliardë dollarësh, dhe qeveria ka paralajmëruar se po i mbarojnë paratë, ndërsa lufton kundër lirimeve dhe masave të tjera shtrënguese të vendosura nga një bord federal që mbikëqyr financat e ishullit.
 
Rossello u kërkoi njerëzve që të kenë besim: "Ne jemi më të fortë se çdo stuhi. Së bashku, ne do të rindërtojmë qytetet dhe shtëpitë tona. "
 
Ai kërkoi nga Presidenti Donald Trump që të deklarojë ishullin një zonë fatkeqësish, një hap që do të hapte rrugën për ndihmë federale.
 
Të mërkurën vonë, Trump shkroi: "Guvernatori  Ricardo Rossello- Ne jemi me ju dhe me popullin e Puerto Rikos. Qëndro i sigurt!"
 
Shumë njerëz kishin frikë se ndërprerjet e zgjatura të energjisë do të përmbysin më tej bizneset që luftojnë mes një recesioni që ka zgjatur më shumë se një dekadë.

Më shumë se 11.000 njerëz - dhe më shumë se 580 kafshë shtëpiake - ishin në strehimore, thanë autoritetet.
 
Përgjatë bregut verior të ishullit, një stacion mjekësor emergjent në qytetin e Arecibo humbi kulmin e saj, ndërsa komunikimi u ndërpre me disa poste të menaxhimit të emergjencave. Një spital dhe një stacion policor njoftuan dritare të thyera, dhe një pemë ra në një ambulancë.
 
Ndërsa stuhia u mbyll në Republikën Domenikane, rreth 4,000 turistë në zonën e Bavara-Punta Cana në majën lindore të ishullit u shpërngulën në hotelet në kryeqytetin Santo Domingo.

Rreth 100 fluturime u anulluan dhe qeveria pezulloi shkollën dhe dërgoi punëtorë në shtëpi.
 
"Qeveria është përgatitur për skenarin më të keq dhe kështu duhet të bëjnë njerëzit," tha sekretari i administratës presidenciale Jose Ramon Peralta.
 
Maria nuk paraqiste kërcënim të menjëhershëm ndaj kontinentit të SHBA. 

Parashikimi me rreze të gjatë tregoi stuhinë në Oqeanin Atlantik qindra milje larg bregut të Gjeorgjisë-Karolinës së Jugut deri të hënën në mëngjes.
 
Më parë një kategori me erëra me 280 mph (281 kph), bazuar në presionin e saj qendror, “Maria” goditi Puerto Rikon si stuhia e tretë më e fortë për të bërë zbarkimin në SHBA. Ishte edhe më e fortë se uragani  “Irma”.
 
“Irma” kaloi në Porto Riko më 6 shtator, duke mos shkaktuar vdekje ose dëmtime të përhapura në ishull, por duke lënë më shumë se 1 milion njerëz pa energji elektrike.

Më shumë se 70,000 ende nuk kishin energji elektrike kur “Maria” iu afrua.
 
Ndërsa “Maria” përfundoi, Trump ofroi mbështetjen e tij nëpërmjet Twitter: "Puerto Rico u godit rëndë nga Uragani i ri i përbindësh. Kini kujdes, zemrat tona janë me ju - do të jemi atje për të ndihmuar! "
 
Në ishullin e Dominicës, i cili u përplas vonë të hënën, Hartley Henry, një këshilltar i kryeministrit, raportoi të paktën shtatë vdekje dhe një humbje të jashtëzakonshme të banesave dhe ndërtesave publike. 


Ai tha se vendi ishte në një humnerë pa energji elektrike dhe pa komunikim.
 
Aeroporti i Dominikës dhe portet detare qëndrojnë të mbyllura, dhe autoritetet përdorën helikopterë për të transportuar ushqim emergjence, ujë dhe materiale strehimi në ishull, tha Ronald Jackson, kreu i Agjencisë së Menaxhimit të Emergjencave të Katastrofave Karaibe.

Redaksia Online 
a.dr/shqiptarja.com