Andon Zako Çajupi, kujtohet 150
vjetori i lindjes në Muzeun Kombëta

Në Muzeun Historik Kombëtar, do të përkujtohet 150-vjetori i lindjes së poetit të shquar Andon Zako Çajupi. 

Me këtë rast do t'i dhurohet Muzeut Historik Kombëtar për t'u ekspozuar në ambjentet e tij dekorata, që poetit iu akordua në vitin 2013 nga Presidenti i Republikës. Aktiviteti do të çelet nga drejtori i MHK Melsi Labi dhe do të ndiqet nga kumtesat e studiuesve.

Andon Zako Çajupi, i biri i Haritos dhe i Zoicës u lind më 27 Mars 1866 në Sheper, një fshat i vogël i Zagorisë së sipërme te Shqipërisë. Mësimet e para Andoni i mori në një shkollë greke të fshatit. Ndërsa një gjysëmgjimnaz e kreu po në gjuhën greke në Manastir të Nivanit. Studimet i vazhdoi në një kolegj francez, aty lexoi dhe shumë vepra të autorëve të famshëm të Francës, po ashtu u njoh edhe me shumë atdhetarë shqiptarë. Ndërsa në Universitetin e Gjenevës studioi shkencat juridike. Më vonë, gjatë qëndrimit në Misir, 1894-1895, Çajupi u bashkua me mërgimtarët shqiptarë në lëvizjen letrare e atdhetare. 

Kryevepra e Çajupit cilësohet “Baba Tomori” e botuar më 1902 është ndarë në katër pjesë: (“Atëdheu”), (“Dashuria”), (“Përralla të vërteta e të rreme”) dhe si shtojcë ka komedinë “Katërmbëdhjëtë vjeç dhëndër”. Çajupi ka botuar edhe vjersha për fëmijë si “Korbi dhe dhelpra” , “Kali dhe dreri”, “Ujku dhe qengji”, etj.

Ksenofon M. Dilo nga Sheperi i Zagorisë pohon se “Vepra e Andon Zako Çajupit ka qenë dhe mbetet një faktor aktiv i zhvillimit dhe i emancipimit shpirtëror, politik e artistik të shqiptarëve”, duke kujtuar se “Andon Cakua (Cajupi) ka marrë pjesë gjallërisht në lëvizjen patriotike shqiptare dhe mbajti krahun e saj më të përparuar. Bashkëpunoi me atdhetarë si Naim Frashëri, Filip Shiroka Ilia Dilo Sheperi,Jani Vruho, etj. Lëvroi lloje të ndryshme letrare të cilat kanë brenda ëndrrën e poetit: Një Shqipëri të përparuar Demokratike"...

Andon Zako Çajupi rrjedh nga një familje patriotike. I ati i tij i ka kërkuar administratës osmane të Janinës që të hapte shkollën shqipe në Sheper (më 12 prill 1887) dhe ajo të mbahej me shpenzimet e tij.

“Madje  tregojnë se kur vate të mirrte qiranë në një shtëpi të tij në Selanik, i kënaqur kur dëgjoi që në atë familje flisnin shqip, jo vetëm që nuk u merr lekët e qrave po .. u fali dhe shtëpinë”, kujton Ksenofon Dilo.

Çajupi është evidentuar si një nga penat më të shqura të letërsisë shqipe që i përket periudhës së Rilindjes Kombëtare. Ai kontribuoi në thellimin e problematikës shoqërore të Letërsisë së Rilindjes Kombëtare.

Redaksia Online
(shqiptarja.com)