Asociacioni i komunave serbe, pse Kosova dhe Serbia nuk bien dakord

Marrëveshja për krijimin e Asociacionit të komunave serbe ka dy vite që është arritur parimisht midis Kosovës e Serbisë, por ende nuk ka filluar zbatimin e tij pasi është krijuar një ngërç për juridiksionin e këtij institucioni, por më tepër për shkallën e pavarësisë që do të ketë.

Kosova dhe Serbia, në kuadër të dialogut në Bruksel, kanë rënë dakord në gusht të vitit 2015 që të krijohet Asociacioni i komunave serbe. Në këtë Asocacion do të përfshihen 10 komuna me shumicë popullsie serbe, nga të cilat 4 dhe më të rëndësishmet, janë ato të pjesës veriore të Kosovës. Po në këtë periudhë Kosova dhe Serbia, të ndërmjetësuara gjithmonë nga Bashkimi Europian, kanë dakordësuar një dokument prej 22 pikash që janë quajtur “Parimet e përgjithshme” mbi të cilat do të bazohet Asociacioni i komunave serbe.

Pavarësisht nga kritikat që kanë ardhur si nga kosovarët ashtu edhe nga serbët, në përgjithësi “Parimet e përgjithshme” u cilësuan të pranueshme. Problemet nisën në dhjetor të vitit 2015 kur Gjykata Kushtetuese vlerësoi se kishte shkelje në disa nga parimet e përgjithshme. Më pas lindën disa problematika për disa nga pikat kryesore të kësaj marrëveshje, por pika kyçe që ka paralizuar zbatimin e saj është mos gjetja e një gjuhe të përbashkët për hartimin e statutit të Asociacionit që do të jetë pak a shumë si Kushtetuta e këtij institucioni.

Bisedimet kanë kohë që po zhvillohen me ndërmjetësimin e Bashkimit Europian, por ende nuk është arritur kompromisi i duhur. Gjithçka ka të bëjë me shkallën e pavarësisë së Asociacionit, që do të përfaqësojë 10 komunat serbe, nga shteti qendror i Kosovës. Pala kosovare ka frikë se një shkallë e lartë pavarësie e Asociacionit të komunave serbe do të krijonte një shtet serb brenda shtetit Kosovar, diçka e ngjashme me atë që ndodh aktualisht në Bosnje Hercegovinë me Republika Serbska. Një nga kundërshtarët e kësaj marëveshjeje Lëvizja Vetëvendosje për vite të tëra përsërit se themelimi i Asociacionit të komunave serbe do të kishte fuqi, aq sa ka Republika Serbe në Bosnjë.

Nga ana tjetër pala serbe shprehet se mosdhënia e kompetencave të plota, sidomos atyre ekzekutive, në realitet e kthen Asociacionin në një institucion fiktiv dhe që nuk i shërben serbëve të Kosovës.

Në këtë mënyrë palët nuk kanë arritur ende një dakordësi për draftin e statutit të Asociacionit të komunave serbe, i cili pas kësaj duhet të marrë edhe miratimin e Gjykatës Kushtetuese të Kosovës në mënyrë që të hyjë në fuqi. Mos arritja e marrëveshjes ka bërë që të shtyhen disa herë data e krijimit të Asociacionit.

Serbët pretendonin që kjo të bëhej në prill të këtij viti dhe pas kalimit të kësaj date kishin caktuar datën 4 gusht të këtij viti si limitin e durimit të tyre. Kalimi i kësaj date dhe kërcënimi i disa prej liderëve lokalë serbë se do të shpallnin autonominë e komunave veriore me shumicë serbe ka sjellë edhe situatën e tensionuar të këtyre dy ditëve.

Asociacioni/Bashkësia e komunave me shumicë serbe në Kosovë - Parimet e përgjithshme/Elementet kryesore

Korniza ligjore

1) Asociacioni/Bashkësia i komunave me shumicë serbe në Kosovë themelohet si një Asociacion/Bashkësi i komunave siç parashihet me Marrëveshjen e Parë, Ligjin mbi Ratifikimin e Marrëveshjes së Parë dhe Ligjet e Kosovës.

2) Në bazë të Marrëveshjes së Parë, e cila njeh karakterin e tij të veçantë, Qeveria e Kosovës do të aprovojë një dekret drejtpërdrejtë të aplikueshëm, i cili do të shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese. Bashkësia/Asociacioni do të jetë entitet legal i definuar nga statuti i tij, që do të përbëhet së paku nga elementet e mëposhtme:

3) Statuti do të aprovohet nga kuvendi themelues të përbëra nga anëtarët e votuar të kuvendeve të komunave pjesëmarrëse.

Objektivat

4) Në përputhje me Marrëveshjen e Parë, Asociacioni/Bashkësia do ti ketë objektivat e tij kryesore në ofrimin e funksioneve dhe shërbimeve publike për:

a) fuqizimin e demokracisë lokale;

b) ushtron vështrimin e plotë për zhvillimin e ekonomisë lokale;

c) ushtron vështrimin e plotë në fushën e arsimit;

d ) ushtron vështrimin e plotë për përmirësimin e shëndetësisë lokale primare e sekondare dhe përkujdesjen sociale;

e) ushtron vështrimin e plotë për koordinimin e planifikimit urban dhe rural;

g) aprovon masa për përmirësimin e kushteve lokale të jetesës për të kthyerit në Kosovë;

h) zhvillon, koordinon, lehtëson aktivitete hulumtuese dhe zhvillimore;

i) promovon, shpërndanë, dhe avokon për çështjet me interes të përbashkët të anëtarëve të tij dhe i përfaqëson ata përfshirë tek autoritetet qendrore;

j) ofron shërbime për anëtarët e tij në përputhje me Ligjet e Kosovës;

k) vlerëson ofrimin e shërbimeve publike të anëtarëve të tij dhe banorëve të tyre në mënyrë që të përkrah Bashkësinë/Asociacionin në formësimin e qëndrimeve të interesit të përbashkët për pjesëmarrje në punën e autoriteteve qendrore;

l) bën monitorimin kur kërkohet për zbatimin e objektivave të tij;

m) vendos marrëdhënie dhe hyn në marrëveshje bashkëpunimi me asociacionet tjera të komunave, vendore dhe ndërkombëtare.

5) Bashkësia/Asociacioni do të ushtrojë kompetenca tjera shtesë siç mund tu delegohen nga autoritetet qendrore.

Struktura organizative

6) Asociacioni/Bashkësia do ti ketë organet si në vijim:

a) një kuvend si trup suprem, i përbërë nga përfaqësues të emëruar prej anëtarëve të zgjedhur nga kuvendet e komunave pjesëmarrëse. Kuvendi do të ketë të drejtë të miratojë amendamentet e statutit, rregulloren e punës dhe të gjitha rregulloret e nevojshme dhe udhëzimet administrative në pajtim me statutin dhe ndërlidhur me objektivat e tij. Të gjitha amendamentet e statutit, rregullorja e punës dhe të gjitha rregulloret e nevojshme dhe vendimet e aprovuara nga kuvendi do të jenë të aplikueshme për anëtarët e tij, përveç nëse njëri nga anëtarët formalisht merr vendim tjetër.

b) një president, i cili do ta përfaqësojë Bashkësinë/Asociacionin përfshirë pran autoriteteve qendrore dhe jashtë Kosovës. Presidenti do të ndihmohet nga zëvendëspresidenti. Presidentin dhe zëvendëspresidentin do ti zgjedh kuvendi në mesin e anëtarëve të kuvendeve komunale pjesëmarrëse dhe kryetarëve të komunave të tyre.

c) një këshill i përbërë nga më së shumti 30 anëtarë nga banorët e komunave pjesëmarrëse, përfshirë të gjithë kryetarët e komunave pjesëmarrëse; Këshilli është një trup këshillëdhënës i cili jep udhëzime për punën e Asociacionit/Bashkësisë.

d) një bord i përbërë nga 7 anëtarë të votuar në kuvend nga mesi i kryetarëve të komunave dhe banorët e komunave pjesëmarrëse, përbërja e saktë do të definohet në statut, me të drejtë të marrjes së vendimeve të nevojshme për menaxhimin ditor të Bashkësisë/Asociacionit. Anëtarët e bordit do të përkrahen në punën e tyre nga kolegjiumet profesionale të përbëra nga ekspertë, të ndara në mbulimin e atyre fushave të cilat bien nën objektivat dhe detyrat e Asociacionit/Bashkësisë. Statuti do të definoj numrin e kolegjiumeve profesionale dhe detyrimet e tyre ndaj anëtarëve të bordit.

e) një administratë e udhëhequr nga shefi i administratës i cili emërohet nga dhe i raporton bordit, që do të ndihmojë punën e Bashkësisë/Asociacionit posaçërisht të bordit dhe të presidentit. Stafi i administratës do të përfitoj nga statusi i të punësuarve, në përputhje me Ligjet e Kosovës, duke përfshirë Ligjin e punës dhe Ligjin mbi shërbimin civil duke u mundësuar atyre të ushtrojnë detyrat e tyre administrative. Anëtarët e Asociacionit/Bashkësisë mund të vendosin të përdorin një numër të të punësuarve për të përkrahur Bashkësinë/Asociacionin në përmbushjen e objektivave të tij.

f) një zyre e ankesave me mandat të shqyrtimit të ankesave që kanë të bëjnë me objektivat e tij.

7) selia e Bashkësisë/Asociacionit do të përcaktohet në statut.

Marrëdhëniet me autoritetet qendrore

8) Asociacioni/Bashkësia do të punojë me autoritet qendrore në bazë të bashkëpunimit të ndërsjellë dhe ndarjes së informatave.

9) Asociacioni/Bashkësia do të promovoj interesat e komunitetit serb të Kosovës në relacionet me autoritet qendrore.

10) Asociacioni/Bashkësia do të ketë të drejtë të propozoj, në përputhje me Ligjet e Kosovës, amendamente për legjislacionin dhe rregulloret tjera relevante për përmbushjen e objektivave të tij.

11) Asociacioni/Bashkësia do të ketë të drejtë të inicioj apo të marr pjesë në procedurat para gjykatave kompetente duke përshirë edhe Gjykatën Kushtetuese, kundër çfarëdo akti apo vendimi të cilitdo institucion e që ndikon në ushtrimin e fuqive të Asociacionit/Bashkësisë në përputhje me statutin e tij.

12) Asociacioni/Bashkësia do të ketë të drejtë të nominoj përfaqësues në organet/trupat kompetente të qeverisë qendrore duke përfshirë Këshillin konsultativ për komunitete. Në përmbushje të funksionit monitorues të paraparë me marrëveshjen e parë, përfaqësuesi i Asociacionit/Bashkësisë do të ketë të drejtë qasjeje në informata nga autoritetet qendrore në përputhje me Ligjet e Kosovës.

13) duke vepruar në emër të Asociacionit/Bashkësisë, katër kryetarët e komunave veriore do ti ofrojnë Ministrisë së Brendshme një listë të kandidatëve për nominim si komandant i policisë regjionale, siç përcaktohet në nenin 9 të Marrëveshjes së parë.

Kapaciteti legal

14) Asociacioni/Bashkësia do të pajiset me kapacite të nevojshme legale sipas Ligjeve të Kosovës që të ushtroj objektivat e tij, duke përfshirë të drejtën e posedimit të pronës së luajtshme dhe të paluajtshme, të bashkëpronësisë së kompanive të cilat ofrojnë shërbime lokale në kuadër të fushëveprimit të Asociacionit/Bashkësisë dhe të lidhë kontrata, përfshirë kontrata të punës.

15) në bazë të Marrëveshjes së parë Asociacioni/Bashkësia konsiderohet i themeluar, pas miratimit të dekretit, për qëllimin e objektivave të tij.

Buxheti dhe përkrahja

16) Asociacioni/Bashkësia do ta ketë buxhetin e tij, i cili do të administrohet në përputhje me parimet e transparencës e llogaridhënies dhe dispozitave të Ligjit mbi prokurimin publik.

Këto parime posaçërisht do të vlejnë për kanalizimin e fondeve, përfshirë ato në 17d. Shpenzimet do të jenë subjekt i auditimit nga autoritet kompetente, përfshirë Auditorin Gjeneral.

17) Asociacioni/Bashkësia do të financohet nga:

a) kontributet e anëtarëve të tij;

b) të hyrat dhe të ardhurat nga shërbimet e ofruara prej Asociacionit/Bashkësisë, kompanitë e tij, apo të nxjerra nga asetet e tij të luajtshme dhe të paluajtshme;

c) transferat nga autoritet qendrore;

d) kontributet, grantet, donacionet si dhe përkrahja financiare nga asociacionet dhe organizatat tjera vendore dhe ndërkombëtare si dhe nga Republika e Serbisë; Bashkësia/Asociacioni do të lirohet nga detyrimet dhe taksat në kryerjen e objektivave të tij, në të njëjtën formë sikurse komunat pjesëmarrëse.

Dispozitat e përgjithshme dhe përfundimtare

18) Asociacioni/Bashkësia do të jetë i hapur për cilëndo komunë tjetër, me kusht që anëtarët të pajtohen.

19) Asociacioni/Bashkësia mund të shpërbëhet vetëm me vendim të kuvendit të tij të miratuar me shumicën e 2/3 të anëtarëve të tij.

20) Asociacioni/Bashkësia do të ketë të drejtë të ketë simbolet e tij zyrtare (stemën dhe flamurin), në përputhje me Ligjet e Kosovës.

21) Statuti i Asociacionit/Bashkësisë do të hartohet nga Ekipi Menaxhues dhe do të paraqitet në Dialogun e Nivelit të Lartë brenda 4 muajve nga dita e arritjes së marrëveshjes së këtyre parimeve elementeve, me lehtësim sipas nevojës, duke përfshirë atë të Ministrisë së Qeverisjes Lokale. Statuti do të vërtetohet me dekret pas marrëveshjes në Dialog. Cilido amendament që do të prezantohet nga Asociacioni/Bashkësia do të vërtetohet me dekret dhe do të shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese.

22) Brenda një viti nga aprovimi i statutit të Asociacionit/Bashkësisë, do të bëhet shqyrtimi i implementimit të tij duke përfshirë ato në lidhje me nenin 5 të Marrëveshjes së Parë.

TAG:
• aleksander vucic
• Ramush Haradinaj
• rishikimi i kufirit