Çfarë është Hamasi, kush e financon dhe pse e ka sulmuar tani Izraelin

Sa herë që konflikti izraelito-palestinez i afrohet një kthese të mundshme paqësore, ka përpjekje për shtyjë atë drejt luftës. Sigurisht që nuk është rastësi që sulmi masiv i nisur nga militantët e Hamasit në Rripin e Gazës dhe brenda Shtetit Hebre ndodh ndërkohë që po zhvillohen negociatat për një marrëveshje historike midis Izraelit dhe Arabisë Saudite në të cilën merr pjesë Autoriteti Kombëtar Palestinez, që ka qeverisur territoret autonome palestineze në Bregun Perëndimor që nga viti 1993. Izraeli ka zhvilluar katër luftëra me militantët palestinezë në Rripin e Gazës që kur forcat dhe kolonët e tij u tërhoqën nga ky territor më 2005. Luftërat janë zhvilluar më 2008, 2012, 2014 dhe 2021.

Më poshtë rendisim disa fakte për kuptuar se çfarë është Hamasi dhe kush e financon.

Si u themelua Hamasi

(Lëvizja e Rezistencës Islame), Hamasi është një organizatë politike dhe paraushtarake palestineze, islamike, sunite dhe fundamentaliste. Hamasi lindi në vitin 1987 me iniciativën e Sheikh Ahmad Yassin, i cili u bë udhëheqësi i tij, i ndihmuar nga Abd al-Aziz al Rantisi dhe Mahmud al-Zahar, udhëheqës politiko-ushtarakë.

Në thelb, Hamasi është krahu palestinez i Vëllazërisë Myslimane, një organizatë fondamentaliste arabe e pranishme në vende të ndryshme dhe synon të luftojë Izraelin me sulme terroriste. Karta e themelimit të Hamasit thotë se "nuk ka zgjidhje për çështjen palestineze përveçse në luftën e shenjtë" dhe parashikon objektivin e kthimit të gjithë Palestinës në kufijtë e saj të vitit 1948, duke përfshirë shtetin e Izraelit sot. 

Kush financon Hamasin

Rripi i Gazës është një nga zonat më të populluara në botë. Ai dhe është mjaft i izoluar ekonomikisht me kufij të fortifikuar me Izraelin dhe Egjiptin në jug dhe lindje dhe Detin Mesdhe në perëndim.

Fillimisht fondet për Hamasin vijnë nga Arabia Saudite dhe Siria. Më pas, financuesi kryesor i Hamasit bëhet Irani, i cili dërgon mesatarisht 100 milionë dollarë në vit para, ndihma humanitare dhe armë në Rripin e Gazës: pavarësisht se është një vend islamik shiit, pra jo sunit si palestinezët, Teherani e sheh Hamasin si një nga grupet aleate fondamentaliste me të cilën do të luftonte luftën e saj kundër Izraelit. Garda Revolucionare iraniane dërgon gjithashtu fonde për Xhihadin Islamik, organizatën tjetër terroriste palestineze që vepron si në Rripin e Gazës ashtu edhe në Bregun Perëndimor.

Por Hamasi gjithashtu merr fonde nga Katari dhe vende të tjera arabe. Për më tepër, donacionet humanitare të dërguara në Gaza nga OKB-ja, Bashkimi Evropian, Norvegjia, Japonia, Australia dhe vende të tjera në mënyrë indirekte arrijnë në Hamas. Së fundi, duhet të mbahet mend se një burim vendimtar financimi për rripin është Izraeli, i cili transferon në Gaza pagat e mijëra palestinezëve të pranuar të punojnë si udhëtarë në shtetin hebre: një bashkëpunim ekonomik që megjithatë është pezulluar për periudha të gjata kur konflikti rindez, si këto ditë.

Suksesi politik i Hamasit

Fitorja e Hamasit në zgjedhjet legjislative palestineze të vitit 2006 e çoi në befasi Mahmud Abbas, presidentin e Autoritetit Kombëtar Palestinez (PA). Deri atëherë, si paraardhësi i tij Arafat, Abbas kishte shtrirë autoritetin e tij si në Bregun Perëndimor ashtu edhe në Gaza.

Por Hamasi ka rritur gradualisht mbështetjen e tij në të gjithë territoret palestineze, veçanërisht në zonat më të varfra të rripit. Rezultati është se për gati dy dekada, udhëheqja palestineze, e bashkuar nën Arafatin, e ka gjetur veten të ndarë në dy fraksione që luftojnë njëri-tjetrin politikisht dhe ndonjëherë edhe ushtarakisht: PNA, e cila qeveris qytetet e Bregut Perëndimor, edhe pse me vështirësi në rritje, sepse edhe atje favorizimet për Hamasin dhe Xhihadin Islamik po rriten (kjo është arsyeja pse Abbas i shtyn zgjedhjet e reja nga viti në vit, nga frika se do t'i humbasë ato edhe në shtëpi); dhe Hamasi, i cili qeveris Rripin e Gazës dhe po rrit mbështetjen në Bregun Perëndimor. Një dualizëm me qëndrime të ndryshme për konfliktin me Izraelin, i cili për rrjedhojë ka kontribuar në paralizimin e negociatave të paqes.

Luftërat e Hamasit

Në fazën e parë të operacioneve të tij, Hamasi e sulmoi Izraelin vetëm me sulme terroriste. Të parët ishin ata që hodhën në erë veten në stacionet e autobusëve ose në klubet e natës plot me civilë izraelitë. Midis tyre, dallohen sulmet në Jerusalem në 1997 dhe në Rishon LeZion në 2002 (16 viktima civile izraelite secila) dhe ai në një autobus në Haifa në 2003 (17 viktima, kryesisht fëmijë dhe adoleshentë). Sulmet vetëvrasëse u shumëfishuan.

Që nga viti 2001, Hamasi gjithashtu ka filluar të sulmojë Izraelin me raketa, të importuara në mënyrë klandestine përmes tuneleve në kufirin midis Egjiptit dhe Gazës. Tani mund të flasim për "luftërat e Gazës" për shkak të shpeshtësisë me të cilën shpërthejnë konfliktet midis Hamasit dhe Izraelit.

Izraeli ka zhvilluar katër luftëra me militantët palestinezë në Rripin e Gazës që kur forcat dhe kolonët e tij u tërhoqën nga ky territor më 2005. Luftërat janë zhvilluar më 2008, 2012, 2014 dhe 2021.

Shpërthime të tjera të ngjashme kishte edhe në vitin 2022. Por nuk ka pasur kurrë një sulm nga militantët e armatosur të Hamasit të përmasave të sotme, i shoqëruar me raketa: një veprim nga i cili pritet një nga përgjigjet më të ashpra izraelite. Dallimi, në luftërat në Gaza, është se Hamasi sulmon popullsinë civile duke goditur me bomba vetëvrasëse apo raketa në qytete, ndërsa sulmet izraelite nga ajri dhe nga toka përpiqen të godasin objektivat e synuara.

Arsyet e sulmit të ri

Janë të paktën tre arsye të mundshme sulmit të këtyre orëve. E para është negocimi për një marrëveshje historike paqeje midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, e cila do të ishte pjesa përfundimtare dhe më e rëndësishme e Marrëveshjes së Abrahamit të nënshkruar nga Izraeli me tre vende arabe (Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahrein dhe Marok) nën Presidentin Trump.

Nëse negociatat do të ishin të suksesshme, Abbas do të arrinte një fitore të rëndësishme politike, e aftë për ta ringjallur atë pas një periudhe të gjatë ngecjeje, në të cilën ai humbi gjithnjë e më shumë favorin mes palestinezëve.Sulmi ndaj Izraelit në një mënyrë kaq të befasishme duke provokuar një përgjigje të parashikueshme vdekjeprurëse izraelite, ka të ngjarë ta vërë Abbasin në vështirësi në arritjen e një marrëveshjeje me sauditët dhe, indirekt, me qeverinë izraelite të Benjamin Netanyahut. 

Arsyeja e dytë është precedenti historik i Luftës së Yom Kipurit, kur në vitin 1973 Egjipti, Siria dhe vende të tjera arabe sulmuan Izraelin në datën më të shenjtë të kalendarit hebre, duke kapur forcat izraelite në befasi.

Një arsye e tretë e mundshme për sulmin e Hamasit është rivaliteti me grupet e tjera fondamentaliste, kryesisht Xhihadin Islamik, i cili në muajt e fundit ka hequr mbështetjen e Hamasit, veçanërisht në Bregun Perëndimor. Së fundi, nuk duhet të harrojmë ndarjet brenda vetë Hamasit midis krahut politik dhe atij ushtarak, dhe brenda dy krahëve, kjo mund të ketë ndikuar gjithashtu në vendimin për të sulmuar Izraelin në një mënyrë kaq spektakolare. 

B.K/Shqiptarja.com

TAG:
• sulmohet izraeli
• Gaza
• Izrael