Raporti i 'Reporterëve pa Kufij' për lirinë e medias, Rama: Marrim masa për të përmirësuar mjedisin mediatik dhe të drejtat e gazetarëve

Në Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit ambasadorët në Tiranë u takuan dhe përmes një deklarate ripohuan angazhimin për lirinë e shtypit dhe lirinë e shprehjes. 

Në reagim, ndër të tjera thuhet se media e pavarur është thelbësore për një demokraci funksionale.

Deklarata e plotë

Ambasadorët dhe ambasadat në Shqipëri, anëtarë të Koalicionit Botëror të Lirisë së Medias, si edhe përfaqësuesit e Kombeve të Bashkuara, OSBE-së dhe Bashkimit Europian u takuan për të shënuar Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit, për të ripohuar angazhimin tonë për lirinë e shtypit dhe lirinë e shprehjes.

Ne përsëritëm mbështetjen tonë për Shqipërinë që të vazhdojë të zhvillojë një mjedis mediatik, ku gazetarët profesionistë dhe etikë mund të hetojnë dhe raportojnë në mënyrë objektive, pa frikë dhe pa u intimiduar. Një media e pavarur është thelbësore për një demokraci funksionale. Ne theksuam rëndësinë e gazetarëve që raportojnë profesionalisht dhe ruajnë standardet e sjelljes, duke përfshirë shmangien e interesave personale, politike apo financiare.  Ne inkurajojmë mediat shqiptare të nxisin përfaqësime gjithëpërfshirëse dhe të shmangin diskriminimin dhe paragjykimin.  Ne përqafojmë rëndësinë e gazetarisë dhe lirinë e shprehjes në përballjen me krizën globale të mjedisit.

Ne diskutuam mbi shqetësimet për raportet e fundit të sulmeve dhe abuzimeve drejtuar gazetarëve, duke përfshirë diskriminimin me bazë gjinore, dhe ritheksuam angazhimin tonë për të folur hapur kur kjo ndodh. Sulmet ndaj gazetarëve apo ndaj shtypit të lirë nuk mund të justifikohen kurrë. Ndërsa shënojmë Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit, ne duartrokasim trimërinë e gazetarëve në raportimin e së të vërtetës duke u mundësuar qytetarëve të marrin informacion të saktë. Ne u bëjmë thirrje politikanëve, autoriteteve të zbatimit të ligjit, biznesit të sigurojnë që gazetarët ta kryejnë lirisht këtë detyrë jetike.

Kryetarja e Komisionit të Medias, Flutura Açka i është drejtuar kryeministrit Rama pas regaimit të tij lidhur me Ditën ndërkombëtare të Lirisë së Shtypit. Në një reagim në Facebook, Açka shkruan se kryeministri është personi i fundit që mund të bëjë moral për lirinë e fjalës.

Deputetja demokrate shkruan se gazetarët nuk kanë status mbrojtës të veçantë, shantazhohen nga pushteti, s’kanë siguri për vendin e punës, si edhe shumë media kanë informalitet.

"Zoti Kryeministër,

Në vitet 2023-24 ka mbi tridhjetë raste që gazetarët shqiptarë janë fyer dhe linçuar, në disa prej të cilave ju jeni protagonist.  Në Ditën Ndërkombëtare të Medias, ju jeni njeriu i fundit që mund të bëni moral për lirinë e fjalës dhe shtypit.

Gazetarët shqiptarë:

- nuk kanë status mbrojtës të veçantë që të jenë tërësisht të mbrojtur

- paguhen më së shumti nën dorë dhe një pjesë é tyre janë të pasiguruar

- diktohen nga shefat e tyre për vërtetësinë e lajmit dhe humbim vendin é punës nëse nuk binden

- u jepen kaseta të gatshme nga politika dhe u diktohet linja politike nga konjukturat politike

- nuk kanë asnjë siguri për vendet e punës prej mungesën së kontratave

- shantazhohen shpesh nga pushteti me të gjitha format é mundshme përmes drejtuesve dhe familjarëve

- intimidohen shpesh për t’u nënshtruar përmes favoreve shtetërorë qendrorë dhe lokalë

- janë pjesa e shqiptarëve më e ekspozuar nga arroganca e pushtetit dhe e politikës.

Si drejtuese Komisionit Parlamentar për Mjetet e Informimit Publik dhe si njeri i zejes së fjalës shpreh mbështetjen time të plotë ndaj gazetarëve shqiptarë, të drejtave dhe rolit të tyre të shenjtë në mbrojtje të fjalës së lirë", shkruan Açka. 

Avokati i Popullit ka reaguar për Ditën Ndërkombëtare të Lirisë së Shtypi, ku thotë se liria e shprehjes mbetet themel i një shoqërie demokratike.

Në reagimin për mediat Avokati i Popullit njofton se “në vëmendje të respektimit të lirisë së shtypit dhe parandalimin e shkeljes së të drejtave në ushtrimin e profesionit të gazetarit por edhe më gjerë, Avokati i Popullit, do të hedhë për diskutim në fillim e javës së ardhshme një Raport Përgjithësues.”

Reagimi i plotë i Avokati i Popullit

Në ditën e Lirisë së Shtypit, duhet të mbajmë në vëmendje se e drejta e shprehjes mbetet themel i një shoqërie demokratike. Avokati i Popullit, nënvizon rëndësinë e mbrojtjes së kësaj lirie thelbësore, në një moment kur gazetarët përballen me sfida për të mbrojtur dhe ruajtur këtë vlerë të çmuar, me qëllim informimin e publikut.

Përsa më sipër, në vëmendje të respektimit të lirisë së shtypit dhe parandalimin e shkeljes së të drejtave në ushtrimin e profesionit të gazetarit por edhe më gjerë, Avokati i Popullit, do të hedhë për diskutim në fillim e javës së ardhshme një Raport Përgjithësues.

Ky Raport Përgjithësues i Avokatit të Popullit, një mjet institucional mjaft i rëndësishëm, bazohet mbi trajtimin e ankesës së gazetarit Elton Qyno, për të cilin është vlerësuar se ndërhyrja në sferën e të drejtave të Nenit 8 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, nuk ka qenë proporcionale dhe as e domosdoshme.

Në referim të këtij raporti, Avokati i Popullit thekson se çdo veprimtari shtetërore, duhet të ushtrohet duke pasur në qendër të drejtat e njeriut. Mbajtja në konsideratë e gjetjeve të këtij raporti, në ushtrimin e aktivitetit institucional dhe veprimeve procedurale, do të ishte tregues i vullnetit për të zbatuar standarde të larta të drejtësisë dhe lirisë së shprehjes në vend.

Avokati i Popullit shpreh besimin se institucionet do të angazhohen në mënyrë konstruktive për të ruajtur dhe siguruar lirinë e shtypit në shoqërinë tonë. Le të bashkëpunojmë për të mbrojtur dhe për të avancuar këto vlera thelbësore për të gjithë qytetarët dhe për të garantuar që gazetarët të kenë mundësinë dhe sigurinë për të ushtruar detyrën e tyre me integritet dhe liri.

Në nder të Ditës Botërore të Shtypit, I Ngarkuari me Punë i Ambasadës së SHBA, David Wisner priti një grup gazetarësh dhe përfaqësues të OJQ-ve të medias nga e gjithë Shqipëria.

Wisner theksoi rolin jetik të një shtypi të lirë dhe të pavarur në një demokraci të shëndetshme, duke i thënë grupit se, “asgjë nuk mund ta zëvendësojë guximin tuaj” drejt zbulimit dhe raportimit të së vërtetës.

Ambasada e SHBA mbështet gazetarinë investigative përmes Investigative Network Albania, një platformë që menaxhohet nga Qendra Shqiptare për Gazetari Cilësore, Instituti Shqiptar i Medias dhe Qendra FOL.

Opozita ka reaguar për Ditën Ndërkombëtare të Lirisë së Shtypit. Referuar raportit të ‘Reporterëve pa Kufij’, se vendi ynë ka zbritur me 3 vende krahasuar me një vit më parë, kur listohej e 96-ta, meta fajëson Ramën duke thënë se është armik i fjalës së lirë. Në reagim e tij, Meta inkurajon gazetarët që të vijon pa u trembur misionin e tyre.

“Shqipëria e fundit në rajon edhe mes vendeve kandidateve për në Bashkimin Europian, sipas Indeksit Botëror të Lirisë së Medias. Nga vendi i 85-të në vitin 2014, tani renditemi në vend të 99-të, me një klimë më të përkeqësuar për gazetarët. Asnjë surprizë! Edi Rama është armik i fjalës së lirë dhe i pavarësisë së medias sepse ai është armiku kryesor i lirisë së çdo qytetari shqiptar, i votës së lirë, pluralizmit politik, demokracisë, shtetit ligjor dhe i barazisë para ligjit.

Duke dënuar me forcë dhunën, censurën, presionet dhe shantazhet gjithmonë në rritje ndaj medias së pavarur dhe kritike me Qeverinë, inkurajoj gazetarët të vijojnë pa u trembur misionin e tyre dhe i ftoj organizatat prestigjioze botërore të medias të monitorojnë edhe me më shumë vëmendje situatën e kolegëve të tyre në Shqipëri. Pa liri të medias, nuk ka demokraci, llogaridhënie dhe transparencë”, shkruan Meta.

Ndërsa Ina Zhupa thotë se brenda një viti janë kryer 30 sulme ndaj gazetarëve dhe medias në Shqipëri.  Edhe Zhupa në reagimin e saj ka shigjetuar kryeministrin Rama duke thënë se është abuzues dhe shantazhues ndaj gazetarëve.

Ndërkohë, Zhupa përmend edhe rastin e sulmit me armë ndaj Top Channel, ngjarja për të cilën thotë se ende nuk është zbardhur.

“Vetë kryeministri Rama është abuzues, kërcënues dhe shantazhues ndaj gazetarëve pyetjet e të cilëve nuk i pëlqen. Ka krijuar një mjedis lincimi për gazetarët dhe këtë e reflektojnë në sjellje edhe gjithë zyrtarët publik që nuk i përgjigjen gazetarëve apo i lincojnë ata. Në krye të medias publike RTSH është vënë politikani Alfred Peza, duke thyer çdo rregull ligjor. Ai ka larguar 146 punonjes të medias, ku pjesa e madhe e tyre gazetare e punonjes me 20-30 vite eksperienca në këtë televizion dhe në media.

Për herë të parë gjatë 2023 u shpërfill kushtetuta që garanton lirinë e shtypit, mbrojtjen për konfidencialitetin e burimeve dhe prokuroria ka sekuestruar materiale të gazetarit investigativ Elton Qyno dhe ka ushtruar kontroll dhe presion mbi të. Në lidhje me sigurinë e gazetarëve, Parlamenti Shqiptar votoi kundër propozimit tim ligjor për më shumë mbrojtje gazetarëve dhe punonjësve të medias, që goditeshin, dhunohehin për shkak të detyrës në shërbim të interesit publik.

Në mars të vitit 2023, selia e Top Channel ishte shënjestër e një sulmi të paprecedentë me armë automatike që vrau një nga rojet e sigurisë dhe ende nuk kemi asnjë fajtor për këtë. Mediat kritike përballen me sulme qeveritare të lidhura edhe me bizneset e tjera të pronarëve të medias. Ndërsa financimi shtetëror nëpërmjet reklamave ndahet si shpërblim për ata që nuk kanë qëndrime kritike ndaj qeverisë.

Si anëtare e komisionit të medias gjykoj se puna e komisionit tonë lë për të dëshiruar, në 3 vjet asgjë në këtë drejtim. Kërkesa ime e fundit për një mbledhje pikërisht me këtë fokus u kundërshtua sepse prekej kryeministri i tyre, cënuesi më i madh i medias. Media e lirë është frymëmarrja e demokracisë, heshtja e vret demokracinë", shkruan Zhupa.