Ekspertët shpjegojnë dritat misterioze të shfaqura gjatë tërmetit

Dritat e rralla që shpesh shihen kur bie tërmet ishin etiketuar prej kohësh si UFO, por tani gjeologët kanë një shpjegim shkencor në lidhje me to.

Përplasjet e rralla të dritës që ndonjëherë shihen rreth tërmeteve shkaktohen nga vetitë elektrike të disa shkëmbinjve me përbërje specifike.

Llojet e shkëmbinjve që shkaktojnë veçanërisht fenomenin janë basalts dhe gabbros, të cilët kanë defekte të vogla në kristalet e tyre. 

Kur goditet një valë sizmike, ngarkesat elektrike në shkëmbinj mund të lëshohen.

“Ndonjëherë quhet dritë tërmeti, dritat mund të marrin shumë forma dhe ngjyra të ndryshme”, thotë bashkë autori Friedemann Freund,  profesor i fizikës në Universitetin Shtetëror San Jose dhe studiues i vjetër në Qendrën Kërkimore Ames të NASA-s.

Freund shprehet se format më të zakonshme të dritave sizmike përfshijnë “flakë” të kaltra që duket sikur dalin nga toka dhe më pas shikohen edhe në qiell.

Sferat e dritës të quajtura vetëtima vazhdojnë në ajër për dhjetëra sekonda apo edhe minuta dhe me ndezje të shpejta të dritës intensive që i ngjajnë rrufesë normale.

Ato dalin nga toka dhe nga qielli dhe mund të shtrihen deri në 200 metra.

Gjatë shekujve, ka pasur shumë raporte për dritat sizmike, si para, po ashtu edhe gjatë kohës që toka dridhet.

Disa sekonda para tërmetit në L’Aquila të vitit 2009, njerëzit panë dritat në një lartësi prej rreth dhjetë centimetrash mbi një rrugë prej guri.

Më 12 nëntor 1988, njerëzit raportuan një glob të ndritshëm të purpurt-rozë përgjatë lumit St. Laërence në Quebec, 11 ditë para një tërmeti të fuqishëm.

Njerëzit gjithashtu raportuan se kishin parë një ylber të zbehtë të dritës para tërmetit të madh në San Francisko të vitit 1906 dhe dritat para tërmetit shkatërrues të Neë Madrid të 1811-‘12 në Misuri.

“Në të kaluarën, njerëzit shpesh interpretonin dritat e tërmetit në terma fetarë dhe në kohët moderne ata mendonin se kishin të bënin me UFO, megjithëse ekziston një shpjegim fizik plotësisht racional për të cilin po punojmë”, thotë Freund.

Për shumë vite, prania e dritave të tërmetit u refuzua nga komuniteti gjeologjik.

Por në mesin e viteve 1960, gjatë një serie tërmetesh në Nagano të Japonisë, shkencëtarët bënë fotografi të dritave të tërmetit që lidheshin qartë me veprimtarinë gjeologjike.

 “Që atëherë, një numër në rritje i fenomeneve janë kapur nga videot”, tha Freund, pjesërisht për shkak të rritjes së kamerave të mbikëqyrjes.

Për shembull, kamerat kapën pamje të qarta të dritave të tërmetit në Pisco, Peru, në gusht të vitit 2007, gjatë një tërmeti me magnitudë 8.

Freund është duke punuar me shkencëtarë të tjerë në një sistem global të parashikimit të tërmetit dhe thotë se shkencëtarët kanë filluar të përfshijnë dritat e tërmetit, si një tregues të ardhjes së mundshme të një lëkundje sizmike.

“Nëse shohim dy, tre ose katër fenomene karakteristike, atëherë duket se mund të ketë një tërmet”, tha ai. Nëse ato shikohen ne duhet të jemi të kujdesshëm”, ka thënë eksperti.

Dritat e tërmetit janë përdorur tashmë për të parashikuar tërmetet.

Pak para tërmetit të L’Aquila të vitit 2009 në Itali, një burrë në kuzhinën e tij pa dritë shkëlqyese. Meqenëse ai raportohej të kishte lexuar tashmë rreth dritave të tërmetit, ai e transferoi familjen e tij në një vend më të sigurt.

Në Kinë në 1976, një gjeolog u strehua pasi pa dritat, i ndjekur nga tërmeti vdekjeprurës në Tangshan.

Dritat e tërmetit duket se janë më të zakonshmet në Itali, Greqi, Francë, Gjermani, Kinë dhe pjesë të Amerikës së Jugut, megjithëse janë vërejtur në Japoni, Amerikën e Veriut dhe vende të tjera.

Freund shpreson të riprodhojë dritat e tërmetit në një laborator.

Ai gjithashtu dëshiron të kuptojë më mirë se çfarë e shkakton shpërthimin e energjisë që çon në dritat që shfaqen në tokë.

TAG:
• studim
• termet
• gure
• dritat
• termet me viktima ne Shqiperi