Presioni në prag të një marrëveshjeje për përdorimin e rezervave ruse në favor të Ukrainës sot bie i gjithi mbi Belgjikën. Pikërisht në Belgjikë ndodhet rreth 90% e këtyre pasurive të ngrira, me 185 miliardë euro të depozituara pranë platformës financiare (private) Euroclear, me seli në Bruksel.

Është po Belgjika ajo që ka shprehur rezervat më të mëdha ndaj përdorimit të këtyre fondeve ruse, nga frika se në të ardhmen mund të detyrohet t’i rimbursojë vetë Moskës, nëse një gjykatë ndërkombëtare do të vendoste se përdorimi i këtyre pasurive përbën një shpronësim (ose nëse do të arrihej një marrëveshje që nënkupton heqjen e të gjitha sanksioneve dhe kthimin e rezervave).

Është, së fundi, Belgjika ajo që nuk bën shumë për ta lehtësuar pozicionin e saj. Vetëm dje, kryeministri i saj, Bart de Wever, doli me një metaforë të guximshme për pasuritë e Moskës: “Ky është një vend me të cilin ne nuk jemi në luftë, tha ai. Do të ishte njësoj sikur të hyje me forcë në një ambasadë, të merrje mobiliet dhe t’i shisje”.

Në këto kushte, do të ishte e lehtë të akuzohej Belgjika për bllokimin europian dhe për një dështim të mundshëm mbi pasuritë e Moskës. E lehtë, por keqorientuese. Duket më e mundshme që sot qeveri të tjera të fshihen pas kundërshtimeve belge, duke lënë në plan të dytë rezervat e tyre dhe pengesat që vetë ato i vendosin një marrëveshjeje. Cilët janë këto qeveri? Gjermania, Franca dhe Italia.

Le të shohim pse, duke nisur nga më e madhja dhe, në dukje, më e vendosura për të përdorur fondet e Moskës: Gjermania.

Kancelari Friedrich Merz dëshiron të financojë Ukrainën me rezervat ruse. Por dobësia e koalicionit të tij me SPD-në dhe ajo specifike e partisë së tij (CDU-CSU, në 24% sipas sondazhit të fundit Forsa në fillim të dhjetorit), përballë së djathtës ekstreme të Alternative für Deutschland (26% në të njëjtin sondazh Forsa), e shtyjnë qeverinë gjermane të vendosë kushte të ndërlikuara. Në veçanti, Gjermania ka kërkuar dhe ka marrë nga Komisioni Europian një mekanizëm që po bllokon të gjithë strukturën e përvetësimit të pasurive.

Ky përvetësim është konceptuar, në planin ligjor, si më poshtë: Komisioni Europian depoziton pranë Euroclear një titull borxhi prej 185 miliardë eurosh, në këmbim të të cilit Euroclear i jep Komisionit Europian këtë shumë në para të gatshme. Falë këtyre fondeve, Brukseli financon Ukrainën, si një parapagim i dëmshpërblimeve që besohet se Rusia do të detyrohet t’i paguajë Kievit në të ardhmen. Në rast se Rusia, më pas, do të paguante realisht këto dëmshpërblime, vetë Ukraina do të duhej t’i rimbursonte Komisionit Europian, i cili më pas do ta rimbursonte Euroclear-in, që në fund do t’i kthente paratë Moskës: natyrisht vetëm nëse kjo e fundit, në një të ardhme hipotetike, do të paguante vërtet dëmshpërblimet ndaj Ukrainës. Nëse Rusia do të refuzonte t’i njihte këto dëmshpërblime, atëherë synohet që rezervat ruse të mbeten në thelb Ukrainës si një formë (e pjesshme) dëmshpërblimi.

Por ekziston një klauzolë gjermane që bllokon të gjithë mekanizmin. Merz ka bindur Ursula von der Leyen që titulli i borxhit i Komisionit, i dorëzuar Euroclear-it, të ishte pa interes dhe i pashitur në treg. Në praktikë, do të ishte si një shënim premtimi pa interes nga von der Leyen për Euroclear: askush tjetër nuk do të dinte çfarë të bënte me të. 

Pse kjo është problem? Pikërisht për shkak se letrat me vlerë të borxhit kanë karakteristika të tilla, kupon zero, të pashitura në treg, që Euroclear nuk do të mund ta paraqiste si kolateral pranë Bankës Qendrore Europiane për të marrë likuiditet. Ndërkohë, kjo mundësi për të pasur akses në kreditë e BQE-së do të ishte thelbësore për të garantuar mbijetesën e Euroclear-it.

Duhet marrë parasysh skenari në të cilin, për shkak të një vendimi ndërkombëtar ose të heqjes së sanksioneve, platforma financiare belge do të thirrej të rimbursonte menjëherë rezervat Moskës. E vetme, ajo nuk do të mund ta bënte, sepse nuk ka fonde të mjaftueshme dhe sepse do të kishte në dorë vetëm një titull kredie pa interes të dhënë nga Komisioni Europian. Por nëse Euroclear nuk do të mund ta përdorte këtë titull si garanci pranë BQE-së në këmbim të parasë së gatshme, atëherë vetë kompania financiare do të rrezikonte falimentimin ndaj Moskës. Dhe një falimentim i Euroclear-it do të rrezikonte të ishte më shkatërrues për ekonominë europiane sesa kriza e Lehman Brothers, sepse kompania e Brukselit ndërmjetëson tituj për 100 mijë miliardë euro çdo tre muaj dhe mban në depozitë tituj të tjerë me vlerë 42 mijë miliardë euro.

Zgjidhja do të ishte e thjeshtë: titulli që Komisioni Europian i jep Euroclear-it të gjenerojë interes (qoftë edhe të ulët) ose të jetë i tregtueshëm në treg; me njërën nga këto dy karakteristika, BQE-ja do ta pranonte si garanci dhe problemi do të zgjidhej. Por për momentin kjo nuk mund të bëhet. Nuk mund të bëhet sepse Gjermania nuk do. Dhe nuk do sepse një titull që gjeneron interes ose që është i tregtueshëm në treg do t’i ngjante tepër nga afër një eurobonoje, e cila për Merz-in është tabu, pasi kancelari ka frikë nga avancimi i së djathtës antieuropiane të AfD-së.

Pastaj vijnë përgjegjësitë e Italisë dhe Francës. Për t’i kuptuar, duhet mbajtur parasysh se Belgjika nuk kundërshton në mënyrë absolute përdorimin e rezervave ruse; përkundrazi, ajo kërkon që të gjitha vendet europiane të garantojnë pjesën e tyre të rimbursimit në rast se do të ishte Belgjika ajo që, eventualisht, do të duhej t’i kthente paratë Moskës. Ky vend i vogël, me një ekonomi prej rreth 560 miliardë eurosh, ka frikë se përndryshe do të shkatërrohej nga një pagesë e vetme prej 185 miliardë eurosh.

Për këtë arsye, Belgjikës nuk i mjaftojnë angazhime të paqarta, por kërkon garanci ligjërisht të detyrueshme nga vendet e tjera europiane (duke pranuar vetë të bëjë pjesën e saj). Dhe që këto garanci të jenë të zbatueshme, qeveritë e tjera do të duhet të miratojnë ligjet përkatëse në parlament: pak a shumë siç bëri Italia për garancitë e kredive për bizneset gjatë pandemisë së Covid-it. Qeveritë e Italisë dhe Francës do të duhej, pra, të angazhoheshin secila për rreth 25 miliardë euro: jo për t’i paguar, as për t’i bllokuar, por për t’i derdhur vetëm në rast aktivizimi të garancive. Por as Giorgia Meloni, as Emmanuel Macron nuk kanë ndërmend, për momentin, të përballen me koston e një kalimi parlamentar jopopullor që ofron garanci në emër të Ukrainës. Të dy mendojnë se kostoja politike për ta do të ishte tepër e lartë. Për këtë arsye, nuk synojnë ta ndihmojnë Belgjikën të zgjidhë problemin e saj. Të paktën jo në këtë mënyrë.

Mund të ketë edhe një arsye tjetër, ndoshta më pak të pranueshme publikisht, pas ftohtësisë së Francës dhe Italisë ndaj planit për rezervat ruse. Ndërmarrje nga të dy vendet kanë ende aktivitete dhe pasuri të konsiderueshme të investuara në Rusi dhe kanë frikë nga sekuestrimi i tyre nga qeveria e Moskës, si hakmarrje ndaj planit europian për rezervat. Francezja Total Energies ka aksione të rëndësishme në Novatek (vendburime nafte) dhe Yamal LNG (vendburime dhe lëngëzim metani). Në Rusi veprojnë gjithashtu edhe ndërmarrje të mëdha dhe të mesme italiane si Cremonini (që merret me shpërndarjen e mishit në ish-ambientet e McDonald’s, tashmë në duart e një oligarku lokal), Ferrero apo De’ Longhi. Llogaritë që përmbajnë fitimet e ndërmarrjeve italiane që nga viti 2022 vlejnë të paktën gjysmë miliardi euro, janë të bllokuara në Rusi dhe do të sekuestroheshin me siguri në rast të përdorimit të rezervave./Corriere Della Sera