Loja e Liut

Ali Zorba ishte tironc. Liu e kishte shtëpinë te palca e tironcllikut, përballë Dervish Hatixhesë, ku rrugicat dhe shtëpitë duken si tru njeriu. Liu dhe unë punonim në një ofiçinë. Liu axhustator, unë inxhinier. Liu vinte në punë dy minura para orarit dhe ikte tre minuta pas orarit. 16 vjet rrjesht Liu nuk mungoi asnjë ditë në punë. Liu vinte me një biçikletë kineze me diçka për të ngrënë në zgarë mbështjellë me gazetë. Liu e ndreqte biçikletën gjatë orarit të punës sipas parimit leninist; "Që të jetojmë të gjithë bythë më bythë me njëritjetrin, punët private kryhen te puna shtetërore". Biçikleta kineze ishte e vetmja pikë takimi që Liu kishte me teknologjinë. Liu, përveç biçikletës, mullirit të kafes, xhezves, gjërat e tjera metalike i mbante larg, i shihte me mosbesim, me përçmim.

Në dallim prej meje që makinat metalprerëse i dashuroja, Liu, për vetë punën që bënte, ishte i shtrënguar të përdorte dy të tilla; trapanin me të cilën çponte, dhe pjalën me të cilën gdhendëte. Liu ishte inteovers. Liu vetëm ngushtohej. Liu lëvizte dhe punonte në një hapësirë sa i arrinte krahu. Për Liun, më larg se i hante krahu, ndodhej frika, zjarri, rreziku. Nuk do çuditesha nëse Liun do ta shihja ndonjë ditë duke punuar ulur këmbëkryq si zejtarët e Lindjes. Si i vetmi konfident i Liut që besoj se isha në atë ndërmarrje, Liu llafosej me mua më tepër se me të tjerët. Një herë kur po ndërtonte një strategji për të blerë një lavatriçe, më tha se do merrte boxh. Po e lan dot o Li ? e pyeta. Hajt mo, ene shtetet e mëdhenj i morin borxh njonitjetrit e jo mo ne, u përgjigj Liu. Një ditë tjetër vajti më larg, u bë ndërkontinental; Qe, tha Liu, ai shkurtabiqi, ai Ten Hsiao Pini, ai ka me e rregullu Kinën, ai ka me i fut në dhe' të gjallë me Mao Ce Dun me krejt.

Merak të madh kishte Liu me u fal i herë në Xhami. Nuk mundej. Ishte e ndaluar. Xhamitë ishin të shkatërruara ose të mbyllura. Liu thoshte se në botë, në Turqi, në Egjipt, kishte xhami me dy, madje dhe me tre "kazona", që sipas Liut ishin ato rrathët rreth minares ku vje qark duke kënduar Hoxha. Megjithse kishte qënë fëmijë kur ishte mahnitur me xhamiat, minaret, faljet, Hoxhët, që ende funksiononin, Liut i kishin mbetur të gjalla në përfytyrim gjithçka prej asaj magjie. Babai i Liut kishte qenë gdhëndës i gurëve të varreve dhe skalitës i mbishkrimeve Shqip dhe Turqisht mbi ata gurë. Liut i kujtohej fort mirë dyqani i vogël që kishin te Pazari Vjetër dhe porositësit e gurëve dhe mbishkrimeve që vinin nga an' e anës. Me shpresën se do ta trashëgonte zejen e babait, Liu kishte provuar një herë të bëhej gurgdhendës dhe skaltës mbishkrimesh. Gurin që do vihej mbi kokën e varrit të rahmetliut e gdhenti për bukuri. Por kur nisi me skalit të parën gërmë që qëlloi të ishte një "A" dhe provoi me heq me daltë atë trekëndëshin e vogël që bën të dukëshme vijën horizontale, bashkë me trekëndëshin dalta hoqi edhe vijën horizontale. Si përfundim, në vend të A-së doli diçka e tillë /\, pra një A pa vijë në mes. Pas atij dështimi, Liu hoqi dorë nga zeja e babës. Nuk u mor më me gurë, varre, dalta, mbishkrime. Liu, përveç respektimit të orarit, kryerjes së punës, kujdesjes për biçikletën, nuk kishte absolutisht asnjë lidhje tjetër me mjedisin social që e rrethonte. Me kolektivin, mbledhjet, tejkalimin e planit, fjalimet, frymën revolucionare, ulurimat e kongreseve, oshtimat e plenumeve, çizmet e parakalimeve, Liu ndodhej me vite drite larg, nuk kishte absolutisht asnjëlloj lidhje. Ishte e papërfytyrueshme Liu të merrte iniciativa, të fliste në ndonjë mbledhje kolektivi ku të zotohej se do zbatonte mësimet e partisë dhe porositë e shokut kurvi.

E habiste pa masë parrulla "Ti japim shokut kurvi nga ditët tona". Nuk është e mundur, thoshte Liu, ymrin e njeriut e di Allahu. Si ja arrinte Liu që askujt prej zagarëve që vinin rrotull nuk i shkonte mendje se Liu bluante në kokë herezi të tilla, mbeti mister. Ndoshta loja e Liut kishte të bënte me një lloj talenti për t'ju dukur shejtanbudallenjve njeri i papërcaktueshëm, i padefinueshëm, një mesatare misterioze e pazbërthyeshme. Këtë "mes" misterioz për tu hedhur hi syve budallejve Liu e kishte ngritur në Art. Po ta kapërxeje këtë "mes" dhe ta shihje pak më thellë, fat ky që e pata unë, Liu veçse "mes" nuk ish. Liu ishte musliman. Liu ishte musliman i përsosur. Liu ishte musliman në të gjitha; Si rrinte, si lëvizte, si ecte, si fliste, si pyeste, në gjeste, në mimikë, në gjithçka. E bukura qe se të gjithë e dinin se Liu ishte musliman dhe mbante Ramazan. Ta dinin për mua apo ndonjë tjetër që mbaja Ramazan, do na vinin menjëherë hekurat. Liut jo. Liu ja arrinte kësaj sepse Liu nuk u linte asnjë shteg për asnjë shpresë se në birucë, në burg, në galerinë e bakrit ose kromit, në Spaç, në Bulqizë, në Qaf Bari, te muri i pushkatimit, me litar në grykë, apo kudo tjetër, mund të dorzohej, mund të thërrmohej, mund të kishte ndonjë pamje apo qëndrim të ndryshëm nga ai kur punonte apo ndreqte biçikletën.

Dukej sikur Liu i urtë, Liu i butë, Liu i pasherr, në punë të vet, duke gdhendur pllaka çeliku për mbështetjen e trarëve të urave apo duke çpuar brima mbi lamiera metalike, duke ndrequr biçikletën, a duke ngrënë drekën modeste mbështjellë me gazetë, ashtu kishte qënë para një mijë vjetësh dhe ashtu do vazhdonte të ishte edhe pas dhjetë mijë vjetësh. Kur Liu hynte e delte nga ofiçina me biçikletë, atyre që e përshëndesnin ua kthente me një shkelje syri shoqëruar me një buzëqeshje të lehtë. Këtë gjithkush e interpretonte sipas mënyrës së vet. Për mua dhe nja tre a katër të tjerë që Liun e njihnim më thellë, ajo shkelje syri kishte kuptimin; "Lere ç'thonë e ç'bëjnë kta mutër. Janë provizorë. Lshoi pe balonës". Të tjerët, shejtanbudallejtë që atëhere të futshin në burg ndërsa sot janë bërë demokratë, shkeljen e syrit, winkun, occhiolinon, lojën e Liut, nuk e kuptuan kurrë.

TAG:
• Edison Ypi
• Ali Zorba
• Dervish Hatixhe