Lufta kundër fesë “Në kisha u
gjetën foto e fjalime të Hrushovit”

TIRANE- Ngjarje e detaje të pazakonta në raportin informativ të 30 gushtit 1967. Në kishën e Dardhës në Pukë është gjetur një ditar me përmbajtje armiqësore, në xhaminë e Planit të Bardhë në Mat u gjet një flamur turk mbi të cilin hoxha kryente lutjet... 

Për të kuptuar se deri në ç’masë po depërtonte lufta kundër fesë në botkuptimin dhe jetën e shqiptarëve, në fundin e verës së 1967, në Sektorin e Edukimit në Komitetin Qëndror, mblidheshin çdo ditë informacione të shumta nga më të pazakontat deri tek ato fare të rëndomta. Gjithçka vinte nga të dërguarit e partisë në terren kishte rëndësi, çdo sinjal, çdo lajm.

Braktisja e një ideologjie siç ishte feja dhe përqafimi e forcimi i besimit në një ideologjie të re siç ishte komunizmi, për regjimin ishte një sfidë. Njerëzit e partisë dhe vetë Enver Hoxha e dinin këtë. Por ata njihnin mrekullisht, nga ana tjetër, çdo instrument për të ndëhyrë me sukses.

Pjesa e dytë e raportit (pjesa e parë u botua dje) ku jepen rezultatet e para të luftës kundër fesë, përpiluar nga Sektori i Edukimit në Komitetin Qëndror me 30 gusht 1967,  sjell informcacione me mjaft interes.
Raporti bën me dije se gjatë marrjes në dorëzim të kishave, janë mbledhur shumë materiale “propagandistike, literaturë fetare e politike me përmbajtje armiqësore”. Në raport njoftohet se në kishën e Dardhës së rrethit të Pukës ishte gjetur një ditar, në të cilin ruhej si dokument falja e kishës së Dardhës në vitin 1939 me autorizimin e peshkopit të Shkodrës dhe leximi i letrës së Papës për bekimin e ushtrive të Viktor Emanuelit.

Po ashtu shkruhet se priftit të Kaçinarit në Rrëshen i ishte gjetur fotografia e Zogut si dhe një ditar me përmbajtje politike. Grotesk është rasti i rrëfyer për një xhami në një fshat të Matit. Në raport shkruhet se “në xhaminë e Planit Bardhë të rrethit të Burrelit në vendin ku falej hoxha u gjet një flamur turk mbi të cilin ai kryente ceremonitë fetare duke e quajtur këtë si një gjë të shenjtë”.  Më tej njoftohet se edhe në disa kisha e xhami të tjera ishin gjetur fotografi e fjalime të Hrushovit, por nuk shpjegohet se pse këto fjalime e fotografi ishin ruajtur nëpër kisha e xhami.

Disa pjesë të këtij raporti dëshmojnë se me sa zeriozitet ishte ndërmarrë ky sulm ndaj besimeve fetare dhe se sa e rëndësishme ishte kjo fushatë për shtetin komunist. 
Regjimi kishte format e tij për të testuar në popull se deri në ç’masë ishte ndërhyrë për ti bindur shqiptarët të hiqnin dorë nga besimi dhe ritet fetare.

Të dërguarit në terren inspektonin dyqanet, për të vërtetuar nëse ishin bërë më shumë embëlsira për Bajram, pra a ishte shitur më shumë sheqer se në ditët e zakonshme. Po ashtu vërejnë se deri në ç’masë është konsumuar qumështi apo kosi në ditët e kreshmave. Por veç këtyre inspektimeve ata kishin sinjalizime edhe për audiencën në qytete të ndryshme të Shqipërisë që ndiqte emisione fetare në Radio Rama apo shfaqje të tjera me karakter fetar.

“...gjatë javës së kreshmëve të këtij viti në Fier, Durrës, Lushnjë, Q. të Tiranës konsumi i qumështit dhe i kosit ra në sasi të ndjeshme. Në mjaft fshatra të rrethit të Beratit, Pogradecit, Peshkopisë, gjatë ditëve të Bajramit dyqanet shitën më shumë sheqer nga ditët e tjera. Pati edhe mungesa në punë. Në rrethin e Durrësit, Sarandës e Gjirokastrës tek-tuk u skuqën edhe vezë. Kohët e fundit në Sarandë, Gjirokastër, Durrës është vërtetuar se besimtarë të krishterë dëgjojnë herë pas here emisionet fetare që transmeton Radio Roma, Athina, Korfuzi etj. Këtu nuk përjashtohet edhe shikimi i shfaqjeve televizive të karakterit fetar...”

Leximi i këtij raporti, veç të tjerash zbulon dhe ilustron me shumë shembuj se si regjimi e manipulonte ndërgjegjen e masave, duke e kthyer këtë proces në çelësin që siguronte jetëgjatësinë e tij. 
 
(Vijon nga dje...)
 
Raportit i 30 gushtit 1967  Lexoni dokumentin ekskluziv në të përditshmen Shqiptarja.com (versioni online)




































Shkrimi u botua në Shqiptarja.com (print) në 7 qershor 2014

Redaksia Online
(d.a/shqiptarja.com)