Lufta/ Afrika e Jugut në GJND: Izraeli po kryen gjenocid në Gazë! Shtëpia e Bardhë: Padia e Afrikës së Jugut është e pabazë

John Kirby

Pretendimet se Izraeli po kryen genocid në Gaza janë "të pabaza”.

Kështu është shprehur John Kirby, zëdhënës i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të SHBA-së, duke shtuar se Amerika do të vazhdojë të mbështesë Izraelin në luftën e vazhdueshme me Hamasin.

Duke iu referuar padisë së Afrikës së Jugut kundër Izraelit në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, Kirby tha për Al Arabiya English se "nuk ka absolutisht asnjë tregues që Izraeli është i përfshirë në veprime genocidale".

Ndërkohë, Kirby akuzoi udhëheqësin e Hamasit , Yahya al-Sinëar për fillimin e luftës, duke shtuar se palestinezët duhet të akuzojnë atë si përgjegjës rinisjen e luftës, pasi kreu sulmin në Izrael duke vrarë 1200 persona dhe rrëmbyer 240 të tjerë.

Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë hapi sot seancën dy ditore, për të dëgjuar argumentet e palëve.

Presidentja e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, Joan E. Donoghue tha se Afrika e Jugut pretendon që veprimet e Izraelit pas sulmit të Hamasit me 7 tetor “kanë karakter gjenocidi” dhe se Izraeli “ka dështuar të parandalojë gjenocidin dhe se po kryen gjenocid.”

“Gjykata po mblidhet sot dhe nesër për të dëgjuar qëndrimet e palëve për padinë Afrikës së Jugut lidhur me konventës për Parandalimin dhe Dënimin e Krimit të Gjenocidit në Rripin e Gazës”.

Izraeli i mohon kategorikisht akuzat.

Çështja gjyqësore ndërmjet Izraelit dhe Afrikës së Jugut shkon përtej luftës në Gazë. Ajo paraqet një ndër rastet më të rëndësishme që janë sjellë para gjykatës ndërkombëtare dhe që trajton njërin prej konflikteve më të gjata në historinë e botës.

Gjithashtu, ky proces gjyqësor prek çështjen themelore të identitetit kombëtar të Izraelit si shtet hebre, i krijuar pas gjenocidit nazist kundër hebrenjve. Afrika e Jugut i krahason politikat e Izraelit në Gazë dhe Bregun Perëndimor me historinë e vet gjatë apartheidit në sundimin e pakicës së bardhë deri në vitin 1994.

Ministri i Drejtësisë së Afrikës së Jugut Roland Lamola tha se asgjë nuk e arsyeton shkeljen e konventës.

“Asnjë sulm i armatosur ndaj territorit të një shteti, pavarësisht sa serioz të jetë, edhe në rastet kur sulmi përfshin krime lufte, nuk mund të jetë justifikim për shkeljen e konventës, qoftë në aspektin ligjor apo moral. Përgjigja e Izraelit ndaj sulmit të 7 tetorit e ka shkelur këtë vijë dhe i ka hapur rrugë shkeljes së konventës,” deklaroi ai.

Në sulmin e Hamasit ndaj vendbanimeve izraelite në tetor militantët e këtij grupi vranë 1,200 izraelitë dhe morën peng rreth 240 të tjerë. Izraeli u kundërpërgjigj me një fushatë bombardimi dhe sulmi tokësor që synon të shkatërrojë Hamasin. Ofensiva e Izraelit ka vrarë mbi 23,000 palestinezë në Gazë, sipas autoriteteve të enklavës që qeveriset nga Hamasi.

“Gaza, që është njëri prej vendeve me popullsinë më të dendur në botë, ku jetojnë rreth 2.3 milionë palestinezë, gati gjysma e të cilëve janë fëmijë. Në këto 96 ditët e fundit, Gaza i është nënshtruar asaj që është cilësuar si një nga fushatat më të rënda të bombardimit konvencional në historinë e luftës moderne. Palestinezët në Gazë po vriten nga armët izraelite, me bombardime nga ajri, toka dhe deti. Ata janë të rrezikuar nga vdekjes si pasojë e urisë, dehidrimit dhe sëmundjeve. Shkatërrimi i qyteteve palestineze, mos-lejimi i ndihmës së mjaftueshme për të shkuar tek popullsia palestineze dhe pamundësia për ta shpërndarë këtë ndihmë të kufizuar ndërkohë që bombat bien, e bën të pamundur sigurimin e kushteve bazë të jetesës,” tha në gjykatë avokatja e Afrikës së Jugut, Adila Hassim.

Ndonëse zakonisht Izraeli i konsideron mekanizmat e Kombeve të Bashkuara dhe gjykatat ndërkombëtare si të padrejta dhe të njëanëshme, kësaj radhe ka dërguar një ekip të plotë ligjor për të mbrojtur operacionin ushtarak në përgjigje ndaj sulmit të Hamasit më 7 tetor. Avokatët e Izraelit do të paraqesin argumentet e tyre para gjykatës gjatë ditës së premte.

Në një deklaratë të mërkurën mbrëma, Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu mbrojti veprimet e shtetit të tij dhe këmbënguli se ato nuk përbënin akte gjenocidi.

“Izraeli nuk synon që ta mbajë Gazën të pushtuar përgjithmonë apo të zhvendosë popullatën e saj civile. Izraeli po lufton terroristët e Hamasit, jo popullatën palestineze dhe po e bëjmë këtë në përputhje me ligjin ndërkombëtar,” tha ai.

Ndërkohë që argumentet ligjore po shpaloseshin në gjykatë, përkrahës të dyja palëve protestuan në Hagë.

Në mesin e protestuesve pro-izraelitë ishin edhe familjarë të pengjeve të rrëmbyera nga Hamasi.

“Njerëzit po flasin për atë që po bën Izraeli, por Hamasi po kryen krim kundër njerëzimit çdo ditë, si në rastin e vëllait tim dhe pengjeve të tjera që mbahen atje, dhe askush nuk po flet për këtë. Andaj jam këtu të ngre zërin për pengjet,” tha vëllai i njërit prej të rrëmbyerve, Michael Nevy.

Disa nga përkrahësit pro-palestinezë në protestë thanë se identifikohen me vuajtjen e palestinezëve.

“Jam këtu për të përkrahur njerëzit e pafajshëm që po vdesin në Gazë,” deklaroi protesuesi pro-palestinez Khalil Mohamad.

Ndonëse gjyqit i duhen javë për të marrë vendime mbi masat e përkohshme të kërkuara nga palët, vendimi përfundimtar mund të zgjasë me vite.

Mbetet e paqartë nëse Izraeli do të përfillë ndonjë vendim të mundshëm të gjyqit për t’i ndalur operacionet ushtarake në Gazë. Në rast se nuk i respekton vendimet, Izraeli mund të përballet me sanksione të Kombeve të Bashkuara, por ato mund të bllokohen nga vetoja e Shteteve të Bashkuara./ VOA

Gaza pas bombardimeve izraelite

Një sulm izraelit synoi një makinë në Gazën jugore, duke vrarë tetë persona. 

Kjo është ajo që raporton The Times of Israel, duke cituar mediat palestineze që raportojnë një sulm që ndodhi në lagjen al-Manara të Khan Younis. 

Nuk kishte asnjë koment të menjëhershëm mbi sulmin nga autoritetet izraelite.

Antony Blinken dhe Benjamin Netanyahu

"Edhe sot ne kemi parë një botë të kthyer përmbys. Izraeli akuzohet për gjenocid ndërsa po lufton gjenocidin". Kështu deklaroi kryeministri Benjamin Netanyahu në seancën dëgjimore në Hagë. 

"Izraeli lufton kundër terroristëve vrasës që kanë kryer krime të tmerrshme kundër njerëzimit: ata kanë masakruar, përdhunuar, djegur, copëtuar, vrarë fëmijë, gra, të moshuar, të rinj. Organizata organizatë terroriste që kreu krimin më të tmerrshëm kundër popullit hebre që nga Shoah dhe tani ka nga ata që vijnë për ta mbrojtur atë në emër të Shoah-it. Sa e guximshme. Bota u përmbys", tha Benjamin.

Antony Blinken

Egjipti po përgatit takime të reja midis fraksioneve palestineze për të shqyrtuar opsionet e reja të negociatave për Gazën dhe po punon për hartimin e një hipoteze të re marrëveshjeje pas rifillimit të negociatave midis Izraelit dhe Hamasit. 

Këtë e ka bërë të ditur Al Arabiya në platformën X (ish-Twitter) menjëherë pas takimit mes presidentit egjiptian Sisi dhe sekretarit amerikan të shtetit Antony Blinken.

Egjipti ka qëndruar gjithmonë në kontakt me ndërmjetësit nga SHBA-ja dhe Katari për të tentuar një armëpushim të ri dhe një shkëmbim të ri midis pengjeve izraelitë në duart e Hamasit dhe të burgosurve palestinezë. 

Por tani “ai do të bëjë ndryshime rrënjësore në nismën e tij të mëparshme”, zbulon Al Arabiya.

Ushtarët e Hamasit

"Dëshmitë" e paraqitura në Hagë nga Afrika e Jugut "i demonstrojnë të gjithë botës përfshirjen e okupimit sionist në kryerjen e krimeve të gjenocidit dhe spastrimit etnik kundër popullit tonë në Rripin e Gazës".

Kështu tha Izzat Al-Rishq nga Byroja Politike e Hamasit, duke shprehur në Telegram “vlerësim” për nismën e Afrikës së Jugut, e cila “dëshmon edhe një herë vërtetësinë e qëndrimit të saj parimor në mbështetje të popullit tonë”. 

Hamasi e quajti thirrjen e Afrikës së Jugut "historike".

Foto nga Bregu Perëndimor

Një anëtar i Xhihadit Islamik, Majdi Fashafsha (37 vjeç) është vrarë sot në fshatin Jaba, afër Jeninit, në Bregun Perëndimor. 

Agjencia e lajmeve Maan thekson se ai më parë ishte arrestuar në Izrael dhe se sot njësitë e ushtrisë rrethuan shtëpinë e tij në përpjekje për ta kapur. 

Sulmuesit e mprehtë u vendosën në çatitë aty pranë. Burime ushtarake, të cituara nga media, thanë se ai ishte një komandant lokal i Xhihadit Islamik. 

Ai tentoi të arratisej dhe u qëllua. Një nga shokët e tij u arrestua. Në ndërtesën ku ata ndodheshin kishte armë dhe municione.

Foto nga cisterina e naftës në Gjirin e Omanit

Irani ka marrë përgjegjësinë për sekuestrimin e cisternës së naftës në Gjirin e Omanit, në të cilën hipën njerëz të armatosur me uniformë mëngjesin e sotëm. 

Agjencia shtetërore e lajmeve IRNA, në një artikull, konfirmoi se konfiskimi u krye nga marina iraniane, pa treguar emrin e anijes së përfshirë, por duke shpjeguar se veprimi ndodhi në ekzekutim të një urdhri gjyqësor. 

Menjëherë u dyshua se konfiskimi ishte vepër e Iranit pasi anija dikur e njohur si 'Suez Rajan' ishte përfshirë në një mosmarrëveshje njëvjeçare midis Teheranit dhe Uashingtonit, e cila përfundimisht bëri që Departamenti Amerikan i Drejtësisë të sekuestroi 1 milion fuçi iraniane.

Foto nga Gaza teksa famijët mbajnë rradhën për ushqim

Ndryshe nga ankesat e OKB-së, "nuk ka mungesë ushqimore në Gaza". Kështu deklaroi Moshè Tetro, kreu i Cogat, organi qeveritar izraelit që kontrollon territoret palestineze, i cili mbikëqyr kalimin e ndihmave humanitare nga kalimi Kerem Shalom në Rripin e Gazës.

Ai vetë nënvizoi "paaftësinë" e OKB-së për të shpërndarë "në mënyrë të duhur" ndihma për popullsinë e enklavës palestineze. 

"Kamionët që kalojnë kontrollet e sigurisë këtu më pas dërgohen në anën e Gazës të vendkalimit dhe ndihma më pas mblidhet nga organizatat ndërkombëtare dhe i dorëzohet popullatës së Gazës", tha Tetro.

Tetro nënvizoi gjithashtu se numri i kamionëve që kalojnë çdo ditë nga vendkalimi është rritur: një rritje mesatare nga 70 ditore të mëparshme në 110 aktuale.

Foto nga Gaza pas bombardimeve izraelite

Ministria e Shëndetësisë e Hamasit ka përditësuar numrin e të vdekurve në Rripin e Gazës: 23,469 që nga fillimi i konfliktit, ndërsa numri i përgjithshëm i të plagosurve arrin në 59,604.

Antony Blinken

Sekretari amerikan i Shtetit Anthony Blinken mbërriti në Kajro mëngjesin e sotëm, ndalesa e fundit e maratonës së tij diplomatike në Lindjen e Mesme.

Blinken pritet të takohet me presidentin egjiptian Abdel Fattah al-Sisi përpara se të niset për në Shtetet e Bashkuara pas vizitës në nëntë vende, duke përfshirë Turqinë dhe Arabinë Saudite, si dhe Bregun Perëndimor të pushtuar.

Gjatë turneut të tij, kreu i diplomacisë amerikane i bëri presion kryesisht Izraelit që të redukonte fushatën e tij ushtarake kundër Hamasit dhe të mbronte civilët palestinezë.

Blinken gjithashtu këmbënguli mbi nevojën për krijimin e një shteti të pavarur palestinez dhe i bëri thirrje vendeve arabe për të punuar së bashku për integrimin dhe rindërtimin rajonal.

“Ne jemi gjithashtu të fokusuar në ditën pas këtij konflikti në Gaza dhe punën e rëndësishme që duhet bërë për të ndihmuar Gazën të rimëkëmbet", tha ai të mërkurën mbrëma gjatë një vizite në Bahrein.

Pas takimit me presidentin e Autoritetit Palestinez në Ramallah, në Bregun Perëndimor të pushtuar, Blinken tha se Mahmoud Abbas është i vendosur të reformojë Autoritetin Palestinez për të ribashkuar përfundimisht Rripin e Gazës të shkatërruar nga lufta me Bregun Perëndimor.

Abbas më pas udhëtoi për në Jordani, ku diskutoi për “për një armëpushim të menjëhershëm” në Gaza gjatë takimeve me Mbretin e Jordanisë Abdullah II dhe presidentin egjiptian Abdel Fattah al-Sisi në qytetin port të Eritresë, Akaba.

Ushtarët e Hamasit

Afrika e Jugut "po funksionon si krahu ligjor i Hamasit". Kështu deklaroi zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme izraelite, Lior Haiat, në dritën e apelit për gjenocid të paraqitur nga shteti afrikan ndaj shtetit hebre në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë. 

Duke i quajtur procedurat si "një nga shfaqjet më të mëdha të hipokrizisë në histori", zëdhënësi akuzoi Pretorian në median sociale X për "injorimin e faktit që terroristët e Hamasit kanë depërtuar në Izrael, kanë vrarë, ekzekutuar, masakruar, përdhunuar dhe rrëmbyer qytetarë izraelitë, vetëm sepse ata ishin izraelitë, në një përpjekje për të kryer gjenocid”. 

Haiat më pas i quajti avokatët e Afrikës së Jugut "përfaqësues të Hamasit në gjykatë", duke shtuar se Pretoria "kërkon të lejojë Hamasin të kthehet në kryerjen e krimeve të luftës, krimeve kundër njerëzimit dhe krimeve seksuale të kryera në mënyrë të përsëritur më 7 tetor".

Foto nga Gaza pas bombardimeve izraelite

Kompanitë holandeze kanë refuzuar të publikojnë reklama me foto të pengjeve izraelite në Gaza përpara mbledhjes së sotme të Gjykatës së Drejtësisë në Hagë. 

Këtë e ka bërë të ditur Drejtoria izraelite e Diplomacisë Kombëtare, sipas së cilës në të gjithë Holandën ishte përgatitur një fushatë reklamuese për të rritur ndërgjegjësimin e publikut për lirimin e pengjeve izraelitë në kuadër të seancës së Gjykatës. 

Reklamat shfaqnin foto të ndryshme të pengjeve të shoqëruara me emrat e tyre dhe fjalët "Ai/ajo nuk mund të dëshmojë sot".

Gaza pas bombardimeve izraelite

Në mes të ditës është radha e profesor John Dugard për të dalë në podium. Një ekspert i njohur në të drejtën ndërkombëtare dhe të drejtat e njeriut, ai është një 87-vjeçar i bardhë afrikano-jugor, një nga nënshkruesit e Kushtetutës së Afrikës së Jugut pas Aparteidit. 

Ai punoi për një kohë të gjatë në OKB, fillimisht si president i Komisionit për Territoret Palestineze pas Intifadës së Dytë të vitit 2000, më pas si Raportues Special i UNHCR-së për refugjatët dhe denoncoi vazhdimisht "diskriminimin e izraelitëve ndaj palestinezëve", saqë Izraeli e ka quajtur disa herë “të njëanshëm”. 

I takon atij të trajtojë çështjen e juridiksionit. Dhe pastaj kujtoni menjëherë se ato që rrjedhin nga Konventa e Gjenocidit janë "erga omnes, detyrime që i detyrohen komunitetit ndërkombëtar në tërësi".

 Duke shpjeguar se “Shtetet që kanë nënshkruar këtë konventë janë të detyruara jo vetëm të heqin dorë nga aktet gjenocidale, por edhe t'i parandalojnë ato”. Ai më pas shpjegon se qeveria e tij “shikoi me tmerr reagimin e Izraelit ndaj mizorive të tmerrshme të kryera kundër popullit të tij më 7 tetor. 

Sulmi në Gaza, i cili rezultoi në vrasjen pa dallim të civilëve të pafajshëm palestinezë, shumica e të cilëve ishin gra dhe fëmijë”.

Duke shpjeguar se Afrika e Jugut hezitoi përpara se të procedonte me ankesën në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë: "Akuzimi i një shteti se ka kryer akte gjenocidi dhe dënimi i tij me një gjuhë kaq të fortë është një akt serioz", thotë ai.

Për këtë arsye, shton ai, është kërkuar kontakt me qeverinë izraelite përpara se të vazhdohet. Por përgjigja “nuk trajtoi çështjet e ngritura nga Afrika e Jugut dhe as konfirmoi e as mohoi ekzistencën e një mosmarrëveshjeje”. 

Më 5 janar, Afrika e Jugut kërkoi një takim dypalësh, të cilit Izraeli iu përgjigj se përfaqësuesit e dy vendeve mund të "koordinonin" pas seancave. Përgjigja e Pretorias ishte se një takim i tillë nuk do të kishte asnjë qëllim.

Houthis

Rezoluta e OKB-së është një "lojë politike". Kështu e përkufizoi Mohammed Ali al-Houti, kreu i Komitetit Suprem Revolucionar të Houthis. 

Në postimin e tij në X ai shtoi se në Detin e Kuq forcat jemenase po veprojnë në vetëmbrojtje dhe do t'i përgjigjen çdo veprimi kundër tyre. 

“Ne i bëjmë thirrje Këshillit të Sigurimit të OKB-së që të çlirojë menjëherë 2.3 milionë njerëz nga rrethimi izraelito-amerikan i Gazës”, tha ai.

OKB

“Nuk jam këtu për t’iu përgjigjur të gjitha lajmeve të çmendura që shfaqen në rrjetet sociale, mbaj mend vetëm se 140 kolegë tanë u vranë në Gaza, kishim kolegë që vendosën jetën në vijën e parë për të arritur në spitale, për të evakuuar të porsalindurit. Të gjithë kolegët tanë në Kombet e Bashkuara e vënë veten në rrezik çdo ditë për të ndihmuar njerëzit të mbijetojnë".

Zëdhënësi i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së iu përgjigj me këto fjalë një gazetari i cili kërkoi një koment për lajmin e dhënë nga Galei Tzahal, radio ushtarake izraelite, sipas të cilit kishte dëshmi se në mesin e milicëve të Hamasit që sulmuan izraelitët më 7 tetor atje.

Ata ishin punonjës të UNRWA, agjencisë së Kombeve të Bashkuara për refugjatët palestinezë.

Gjykata Ndërkombëtare Penale në Hagë

Gjykata Ndërkombëtare Penale në Hagë, si pjesë e hetimit të saj mbi akuzat kundër Izraelit për krime në Rripin e Gazës, do të shqyrtojë gjithashtu sulmet izraelite që çuan në vrasjen e gazetarëve. 

Kjo është ajo që lexojmë në një deklaratë nga e njëjta gjykatë e raportuar nga New York Times. Sipas ligjit ndërkombëtar humanitar dhe Statutit të Romës, gazetarët mbrohen si civilë. 

Izraeli nuk është një shtet anëtar i Gjykatës dhe nuk e njeh juridiksionin e tij, kështu që ndikimi i hetimit të ICC është i paqartë, shkruan New York Times. 

“Prokurori ka nënvizuar më parë shqetësimin e tij për numrin në rritje të sulmeve kundër gazetarëve në nivel global dhe nënvizoi se sulme të tilla mund të përbëjnë krime sipas Statutit të Romës”, thuhet në deklaratën e Prokurorisë së Përgjithshme të Gjykatës, Karim Khan. 

Reporterët pa Kufij kanë paraqitur dy ankesa në Gjykatë në 10 javët e fundit, duke i kërkuar gjykatës të hetojë dhe ndjekë penalisht rastet e gazetarëve të vrarë në luftë. Ankesa e parë e paraqitur tetorin e kaluar thoshte se tetë gazetarë palestinezë ishin vrarë në sulme që shkaktuan "dëm joproporcional" për civilët. 

Ai gjithashtu e quajti vdekjen e një gazetari izraelit që mbulonte sulmet e 7 tetorit "vrasje të qëllimshme të një personi të mbrojtur nga Konventat e Gjenevës", që do të përbënte një krim lufte.

Foto nga forcat izraelite në Gaza

Dhjetra protestues pro-palestinezë u mblodhën jashtë Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë. 

Aktivistët pro-izraelit mbërritën gjithashtu para gjykatës: demonstruesit, të cilët përfshijnë aktivistë nga organizatat kristian-sioniste dhe anëtarë të komuniteteve lokale hebreje, mbajnë pankarta që bëjnë thirrje për lirimin e pengjeve izraelitë të mbajtur nga Hamasi në Gaza.

Benjamin Netanyahu

Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu në një deklaratë të mbajtur së fundmi është shprehur se shteti hebre po lufton terroristët e Hamasit, jo popullsinë palestineze. Ai më tej shtoi se Izraeli nuk ka ndërmend të pushtojë përgjithmonë Gazën.

“Izraeli nuk ka ndërmend të pushtojë përgjithmonë Gazën ose të zhvendosë popullsinë e saj civile. Shteti hebre po lufton terroristët e Hamasit, jo popullsinë palestineze, dhe ne po e bëjmë këtë në përputhje të plotë me ligjin ndërkombëtar", tha Netanyahu.

Ushtarët e Forcave të Mbrojtjes të Izraelit (IDF) vazhdojnë të operojnë në Al-Maghazi dhe Khan Yunis. Trupat identifikuan një celulë të armatosur terroriste dhe e penguan atë teksa doli nga një pus. Gjatë aktivitetit u identifikuan tre terroristë që mbanin AK-47.

Ushtria izraelite thotë se ka gjetur gjurmë të pengjeve në një tunel të nëndheshëm në Rripin e Gazës, në qytetin Khan Younis.

Ushtria ja tregoi tunelin gazetarëve, që u shoqëruan përmes rrugëve të lagjeve me shtëpi të rrënuara. Një kolibe e ndryshkur prej teneqeje mbulonte hyrjen e tunelit, në kopshtin e një banese.

Një shkallë e improvizuar të çonte drejt shtegut të nëndheshëm, rreth 2.5 metra nën tokë. Tuneli ishte i nxehtë dhe me lagështirë, me mure prej betoni nga ku vareshin tela elektrikë. Më në brendësi gjendej një banjo, ku ushtria tha se gjeti prova se aty janë mbajtur pengje, ndër të tjera edhe ADN-në e tyre.

“Pengjet mbaheshin këtu në këtë sistem tunelesh”, tha kundëradmirali Daniel Hagari, zëdhënës i ushtrisë izraelite.

Ai nuk dha detaje se çfarë u gjet saktësisht në tunel dhe as nuk tha se kur ishin mbajtur pengjet aty dhe se cilat ishin emrat e tyre. Ai gjithashtu nuk tha nëse pengjet janë gjallë apo kanë vdekur.