Nexhmije Muça hyri në fushën e letërsisë për fëmijë përmes magjisë së përrallës, duke e rrëfyer atë në të shumtën e rasteve në vetën e tretë, përmes një narracioni lirik të papërsëritshëm. Hyri si një krijuese e talentuar për të cilën kishte nevojë kjo letërsi për të vazhduar më tej gjininë e përrallës, kuptohet me imazhe të reja të përceptuara mbi bazën e vështrimit individual. Vlerat artistike që “jetojnë” në krijimtarinë e ofruar nga ana e autores, na thonë se, ndoshta ishte më e talentuara e brezit të saj. Talenti i saj po shpërfaqej, kur letërsia për fëmijë po i gëzohej “kohës dhe rrëfimit të përrallës”. Ishte koha kur krijimtaria e vyer përrallore shënohej nga emrat e shkrimtarëve Odhise K. Grillo, Bedri Dedja, Gaqo Bushaka.
Po t’i hedhim një vështrim krijimtarisë letrare për fëmijë të deritanishme të shkrimtares Nexhmije Muça, do të vërejmë se ajo i ka qëndruar besnike gjinisë së përrallës. Si cilësim i individualitetit të saj krijues, lëvrimi i kësaj gjinie paraqet një parafytyrë të veçantë, sa poetike aq dhe meditative; ku embrioni i së mrekullishmes shfaqet dhe përftohet gati-gati si adhurim, por edhe si akt sublim, duke rrezatuar herë pas here fllade misticizmi (në kuptimin e mirë të fjalës), por edhe duke pranuar dhe marrë të mirëqenë element të domosdoshëm të kësaj gjinie: misterin.
Si e tillë krijimtaria përrallore e Nexhmije Muçës është një ndryshe nga opusi i Naum Priftit, (ku kemi trajtesa me mjeshtri të problemeve dhe dukurive sociale të jetës), nga opusi i Odhise Grillos, ( ku psikologjia e mençuria popullore është mjaft evidente dhe hyn organikisht edhe në ndërtimin e strukturën tradicionale të përrallës), nga opusi i Adelina Mamaqit, (ku ngrohtësia e elementit komunikativ dhe e papritura janë dy shtyllat që mbartin dinamikën e zhvillimit të përrallës), nga opusi i Bedrit Dedjes, (ku frymëmarrja e përditshmërisë së jetës me dukuritë e saj më problematike lëvizin nëpërmjet personazheve-të rritur e të vegjël), nga opusi i Gaqo Bushakës, (ku situatat dhe batutat humoristike janë pjesë e fabulës së përrallës), etj. etj.
Kjo ndryshe e krijimtarisë së Nexhmije Muçës, konsiston në të veçantat e portretit artistik, mjetet e shprehjes që spikasin në individualitetin e saj, që e përligj gjithë krijimtaria e botuar deri tani, dhe që ka një emërues të përbashkët: shpalosëse me dinjitet artistik të përrallës floreale e ndërtuar, përceptuar dhe e shtjelluar përmes një lirizmi fatlum. Mbase në këtë marrëdhënie të autores me përrallën, në këtë “intimitet” që e krijon përmes magjisë së frymëzimit të cilën ajo e ruan me “fanatizëm” në bashkëbisedim me të, mendoj që duhet kërkuar çelësi i punës mjeshtërore, i vlerave cilësore dhe i realizimeve interesante përmes ngjyrave akuarelistike. (Në këtë të fundit, herë pas here këto përralla lirike mbresëlënëse të shkruara përmes dridhërimës së shpirtit poetik të autores Nexhmije Muça, më kujtojnë lirizmin e Ndre Mjedjes, Lasgush Poradecit, Xhevat Beqarajt, Moikom Zeqos, Frederik Reshpjes, të cilin nuk gaboj, këtë të fundit, ta quaj “poeti i përrallave”).
2. Përrallat e rrëfyera me aq ndjenjë nga shkrimtarja Nexhmije Muça kanë si personazhe: lule (luleshqerra) luledelja, lulegjembi, zymbyli, puhiza, tulipani, lauresha, pëllumbi, perla, flladi, farëzat, hëna, zogj, rabecka etj.; por edhe mbartin toponime e simbolika, si: Deti i Luleve, Bjeshkët e Nëmuna, Ylli i Lumturisë, Mjelma e Artë, Ylli i Mëngjesit, Mali i Argjendtë, Lëndina e Fluturave, Lëndina e Kristaltë, Korija e Mrekullive, Liqeni i Zambakëve, Lugina e Bekimit, Ranishtja e Mallkuar, Njeriu Guximtar, Trëndafili i Egër, Drenusha Syxixëllonjë, Lisi Truplartë, Flokarta, Flokëzeza, Lulja e Miqësisë, Oborri i Puplavetëtiturve, Reja Xixëlluese, ..., që lëvizin, dialogojnë, veprojnë, ëndërrojnë, besojnë dhe fitojnë... Të gjitha këto në skena e situata të magjishme, në hapësira sa përrallore aq dhe jetësore, ku orë e çast ndjen stinën e pranverës me aromën, kthjelltësinë, lulimin, ngrohtësinë dhe shijen e saj ëndërrsjellëse dhe ëndërrbesuese...
Ndërsa për mënyrën se si autorja Nexhmije Muça i ka sjellë përrallat, kritiku Hasan Hasani na thotë se janë këto: “Përrallat që ua servoi lexuesve të vegjël, me laryshinë e temave dhe motiveve, bënë për vete shtresa të gjëra shkollarësh. Mënyra se si u qaset frymëzimeve, komunikimi me të vegjëlit, shtrirja e rrëfimit, narracioni etj, përvetësuan shpirtërat e njomë duke i kthyer ata në personazhe të krijimtarisë së saj. Këtë Nexhmije Muça e arriti në saje të angazhimit të saj, përkushtimit dhe seriozitetit që i parashtroi vetes, duke depërtuar në botën e brendshme të fëmijës, duke hetuar me dashuri gjithë atë që u pëlqen atyre, gjithë atë që struket në shpirtin e tyre të njomë, duke e veshur me petkun artistik krijues, duke i bërë ato pjesë të pandashme të jetës dhe të librit”. Gjithashtu ky studiues, për të plotësuar më tej portretin e autores, u mëshon edhe këtyre elementëve: -fantazinë dhe ëndërrat fëminore i vë në binarët e lojës, - shfrytëzon legjendat shqiptare, - vërehet në planin shkrimor se motivet, temat, legjendat... i shkroi me mjeshtëri si përralla. Ndërsa studiuesi Astrit Bishqemi flet për dukuri të tjera të shkrimtares, si: “Autorja animizon, personifikon e simbolizon elemente të florës dhe të faunës. Mesazhet që rreh të transmetojë lidhen me lumturinë e njeriut, me vlerësimin e miqësisë, të lirisë, të punës e të talentit, me dashurinë ndaj atdheut, me thjeshtësinë që duhet ta karakterizojë njeriun në jetë, etj.”
Shkrimtarja Nexhmije Muça ka lindur, më 09.12.1956 në Fier. Në këtë qytet mbaroi shkollën e mesme. Më pas studimet e larta i nisi në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi, u transferua në Tiranë ku përfundoi studimet në degën gjuhë shqipe – letërsi dhe pasuniversitare për gazetari. Punoi ca kohë redaktore në Shtëpinë Botuese Enciklepedia, më vonë kryeredaktore e revistës “Mrekullia (1998 – 2000), më vonë mësuese në Liceun Artistik “Jordan Misja”. Gjatë viteve si mësuese, ajo është bashkautore e disa teksteve të letërsisë për shkollën e mesme (Botimet shkollore ALBAS). Shkroi këto vepra (Letërsi për fëmijë):
- “Luleshqerra”, Sh. B. “Naim Frashëri”, përrallë, 1987
- “Udhëtimi i Gentit”, përrallë, Sh. B. “Rozafa”, 1995
- “Vajza dhe zogu”, përralla, (1995, 1996, 1997, botime të Sh. B. “Rozafa”), 2006, botim i Sh.B. “Extra”
- “Shtëpia e Perlës”, përralla, Sh.B. “Rozafa”, 1999
- “Reja xixëlluese”, përralla, Sh.B. “Extra”, 2007
Shkodër, tetor 2019
Literatura e shfrytëzuar:
-Bishqemi, prof. as. Dr. Astrit: Histori e Letërsisë shqiptare për fëmijë e të rinj, botimi i tretë, i plotësuar dhe i përmirësuar, dy Lindje dhe dy Perëndime, Tiranë 2008; 4.3.3.4 Përralla, Vajza dhe zogu, f. 716.
-Hasani, Hasan: Shenjëzime (përshtypje letrare), Shtëpia Botuese FAIK KONICA, Prishtinë 2011, shkrimi: Kur legjendat bëhen frymëzime, f. 118 – 124.
