Romani “Armëpushimi” i Primo
Levit flet shqip në Tiranë

“Armëpushimi”, vepra e dytë e shkrimtarit të kampeve të përqëndrimit të hebrenjeve, Primo Levit është prezantuar në Tiranë nga Instititi Italian i Kulturës. I pranishëm ishte edhe shkrimtarit italian, Giovani Tesio, që u shpreh se në këtë libër “pasqyrohet lumturia e mbijetesës me një stil komik” “Më vuri përpara të gjitha shenimet e tij dhe variante e veprave që më dha pas, që këtu lindi një lloj bashkëpunimi dhe u takuam më shpesh, duke krijuar një konfidencë që më bëri të kuptojë se çfarë tregon vazhdimësia e veprave të tij.

Libri i parë është një përshkrim i kampeve të pëqëndrimit të heberjeve, ndërsa roman i dytë është për kthimin në shtëpi dhe tregon për vuajtjet dhe mbijetesën me një stil komik”, tha Giovani Tesio. “Aventura europiano-qendrore e Levit nuk mbyllet me çlirimin e Aushvicit nga ana e Ushtrisë së Kuqe, përkundrazi, vijon si në një shtegtim fantazmagorik, Levi bashkë me një mijë e katërqind italianë të tjerë vërtiten nëpër hapësirën e paskajshme ruse për muaj me radhë, nga janari deri në fund të vitit 1945.

Gjatë gjithë kësaj periudhe, të mbijetuarit e Aushvicit përshkojnë gjithë Europën Qendrore dhe Lindore, përmes Polonisë, Rusisë së Bardhë, Ukrainës, Rumanisë, Hungarisë dhe vetë Gjermanisë”, u shpreh përkthyesja Aida Baro.

Primo Levi është shkrimtar italian me origjinë hebreje, një prej të mbijetuarve të kampeve të përqendrimit hitleriane. U diplomua si kimist në vitet e para të vendosjes së regjimit fashist, i cili, më 1938 shpalli ligjet racore, që sollën diskriminimet e rënda ndaj qytetarëve italianë “të racës hebreje”. Të gjitha këto e shtynë Levin të hynte në radhët e antifashistëve dhe të merrte pjesë në disa çeta partizane.

U arrestua në dhjetor 1943 dhe, prej shkurtit 1944 deri më 27 janar 1945, përjetoi tmerrin e pafund të kampit të shfarosjes në Aushvic. Përvoja në kampin e përqendrimit e tronditi si fizikisht, edhe psikologjikisht dhe e shtyu të hidhte në letër makthin e jetuar prej tij e miliona njerëz të tjerë, përmes shkrimesh të paharrueshme si “A është, vallë, njeri…?”, “Armëpushimi” dhe “Të mbyturit e të mbijetuarit”.

d.c./shqiptarja.com