“Unë s´jam fajtore. S´jam komuniste dhe ky s’mund të quhet faj. Ju fituat në zgjedhje, por në burg nuk duhet të jem…. Unë jam nxënëse e Sami Frashërit. Me mua ju doni të dënoni Rilindjen”

“Parajsa” e fshehur në letërkëmbimet e ish-të burgosurve prezantohet për herë të parë në ekspozitën “Letra nga ferri”. Letra malli, vuajtjeje dhe rezistence. Në ato pak rreshta të shkuara me dorë, gjen gjithçka fshehin brenda vetes ish-të burgosurit në burgjet komuniste.

Është koha e vjeljes dhe përpunimit të ullinjve për vaj. Në zona të ndryshme të Shqipërisë fermerët kanë nisur punën. Por sa i mbarë është ky sezon për ta?

Këta janë mjeshtrat e fundit që mbajnë gjallë zejen e filigranit. Dikur këto stoli prodhoheshin nga më shumë se 145 punëtorë.

Shqiptarët në Ballkan ruajnë me fanatizëm ritet pagane të ilirëve dhe pehlivanllëkun

Karnavalet Ilire

Në mitologjinë ilire janë zbuluar, legjenda, besime, praktika fetare pagane dhe tradita të popullit të lashtë ilir. Megjithëse shumica e kësaj mitologjie është humbur nëpër kohë, disa elemente janë ruajtur nëpërmjet disa zbulimeve arkeologjike dhe rrëfimeve të trashëgimisë verbale. Një prej tyre janë karnavalet Ilire në fshatrat e Malësisë së Sharrit në Maqedoninë e Veriut në kufi me Kosovën dhe Shqipërinë.

Është një fshat në verilindje të Shqipërisë ku tregohen histori të vërteta trimërie, njihet për burimet natyrore gjeologjike si kromi, hekurnikeli dhe bakri. Vendbanim që nga antikiteti. Ky është fshati Cahan.

 Është vetëm 1 km rrugë por me histori shumë të gjatë e të larmishme që shtrihet përtej shekullit të 15, kohë kur u themelua edhe qyteti i Gjakovës. Çarshia e Madhe ishte zemra e ekonomisë në qytetin e tregtisë dhe të mallrave i cili i shërbeu fshatrave përreth, zonës së Junikut dhe zonës malore të Gjakovës në kufirin midis Kosovës dhe Shqipërisë.

Asokohe numëroheshin rreth 525 dyqane në të cilat janë zhvilluar pothuajse të gjitha llojet e zejeve. Ruzhdi Qarri duket se është i fundit i familjes Qarri që prej 200 vitesh ka punuar kuti të njohura si paja e nuses, djepa e sëndukë.

71 vjeçari, nga Gjakova, prej moshës 15 vjeçare, merret me punimin e djepave të drurit të ilustruar me ngjyra e lule të ndryshme.

Nga Prishtina, Tirana e Kukësi u bënë bashkë me Report Tv për të përshkuar me kajak një distancë rreth 45 kilometra drejt Fierzës.

Aida dhe Elton Dhefta, janë çifti bashkëshortor që kanë jetuar vite të tëra në Itali, aty ku edhe kanë mësuar dhe ushtruar sportin e kajakut. Sot janë pjesë e Federatës Shqiptare të Kanotazhit.

Thonë  se Kukësi ka potenciale ujore që mund të shfrytëzohen për turizmin përgjatë gjithë vijës liqenore.

Në Zgërdhesh duket se ka vdekur një qytet i tërë i antikitetit, që shtrihej në një hapësirë prej afro 10 hektarësh. Për studiues të fushave të ndryshme, sot Albanapoli është një rrënojë monumentale që dhemb.

Është një mrekulli të shikosh oazin ku Shala përqafohet me liqenin i Komanit. Ka gati 10 vjet që është bërë pika më e frekuentuar në veriun e Shqipërisë. I thonë edhe “Blini i Gurit t’Lekës” dhe ky duhet të jetë emërtimi i saktë sipas Prof.As.Dr Zef Gjeta, pasi aty prijësi i Dukagjinit, Leka, banor i zonës, ka mbyllur vitet e fundit të jetës

Jemi në stinën e verës ndërkohë që qetësinë e sheshit kryesor të qytetit të Kukësit, i zhuritur nga vapa e madhe e trazoi një grup prej rreth 200 alpinistësh nga Gjilani i Kosovës

“Pa shkuar shumë larg, në Mongoli, në Patagonia, përshko Adriatikun dhe ke një botë për të zbuluar.” Eksploratorët e njohur italianë sugjerojnë lundrimin në lumin Drin i Zi, i vetmi i egër në Evropë.

Vëmendjen kryesore të turistëve vijon ta mbajë bregdeti, por vitet e fundit të huajt po vizitojnë gjithnjë e më tepër edhe zonat malore. Të shumtë ata që preferojnë të ushtrojnë sporte ujore në lumin Drin, i vetmi që ka mbetur njësoj si 30 vjet më parë

Turistë nga e gjithë bota vizitojnë Luginën e Valbonës në të katër stinët e vitit. Ata sugjerojnë që të ruhet natyra e virgjër dhe banesat e vjetra që të shëtisin në historinë e zonës.

Shtetasit e huaj me qëndrim në Shqipëri, vijnë kryesisht për të punuar, si studentë, por edhe si azilkërkues. Ata janë vendosur në qytete të ndryshme të Shqipërisë ku shumica ka mësuar jo vetëm traditat por edhe gjuhën shqipe

Rinia shqiptare dhe jo vetëm, duket se po rrezikohet gjithnjë e më shumë nga përdorimi i drogave sintetike që edhe përgjatë nisjes së këtij sezoni turistik është parë si një fenomen në rritje, i përhapur gjerësisht në festat që organizohen në jug të vendit.

Gërmimet në qytetin e Durrësit kanë nxjerrë në dritë tre mozaikë dhe ndërkohë gjurmët mund t’i çojnë arkeologët në zbulimin e një të katërti

Mirdita ka ruajtur dhe kultivuar pasuritë dhe vetitë më të mira të traditës së maleve shqiptare siç janë besa, burrëria, trimëria, mikpritja dhe atdhetaria. Dëshmitë arkeologjike janë pikë referimi për gjithë zhvillimin historik të vendit

Mirdita ka ruajtur dhe kultivuar pasuritë dhe vetitë më të mira të traditës së maleve shqiptare siç janë besa, burrëria, trimëria, mikpritja dhe atdhetaria. Dëshmitë arkeologjike janë pikë referimi për gjithë zhvillimin historik të vendit

Fëllëza është 41 vjeçe e lindur dhe rritur në fshatin Lepenicë të Vlorës. Ajo ka kryer shkollën e mesme, gjimnaz të përgjithshëm.

Ka përfunduar hartimi i Planit të Integruar të Menaxhimit të lumit Vjosa. Detaje të këtij plani u prezantuan në Fier gjatë një dëgjese publike nga Agjencia e Zonave të Mbrotjura, ku morën pjesë drejtues vendor, banorë të zonës përgjatë brigjeve të lumit.

Ndër shekuj njihet si qytet i kulturës dhe i traditës. Ky është Prizreni që ka bërë kuriozë udhëpërshkrues, historianë, gjeografë e shkencëtarë të ndryshëm, të cilët botuan shumë vepra për këtë trevë. Kjo urë lidhëse mes dy shteteve shqiptare është edhe një destinacion i afërt turistik për Shqipërinë

Thonë se blegtor të bën vendlindja. Të bën tradita e të pareve. Dashuria për tokën dhe fshatin. Blegtori nuk njeh moshë. Është i gatshëm të qëndrojë prej mëngjesit në mbrëmje në shërbim të dhenve e gjedhëve. Por pasioni e dëshira nuk mjaftojnë për t’u siguruar jetesën e përditshme këtyre njerëzve.

Në sektorin Iliria në plazhin e Durrësit në një peizazh mjaft piktoresk ndodhet edhe një apartament që ka një histori të ndryshme nga hapësirat e tjera të banimit përgjatë vijës bregdetare. Dikur ka pasur pronar një ish kryeprokuror, Adriatik Llallën. 

Pas hapjes së Dosjes së ish-Sigurimit të Shtetit, dy specialistët e Autoritetit të Dosjeve që e shqyrtuan atë, rrëfejnë për “Report tv” dramën e përndjekjes së poeteshës 16-vjeçare deri në vdekje. Si regjimi, infiltroi si bashkëpunëtorë shokët e saj të klasës, që e raportonin. Bisedat në shtëpi me të ëmën Lirien, përgjimet edhe në spital, në çdo hap, nga 11 operativ. Dhe ditari i saj, po ashtu objekt i dosjes, që ndihmon për të kuptuar jetën tragjike të Çomos, për të cilin flet dhe mikesha e saj Rajmonda Bulku

Sipas Kodit të Punës, çdo punëdhënës në Shqipëri, në sektorin publik dhe privat, është i detyruar me ligj të deklarojë punonjësit në Drejtorinë e Tatimeve, të paguajë për secilin prej tyre sigurimet shoqërore e shëndetësore dhe të hedhë pagën mujore në bankë.

Reforma e pensioneve që hyri në fuqi në janar të vitit 2015, parashikon rritje graduale e moshës me dy muaj për çdo vit dhe të vjetërsisë në punë, faktorë që lidhen direkt me masën e pensionit. Aktualisht që një grua të dalë në pension këtë vit i duhet të jetë 61 vjeç e 8 muaj, dhe duhet të ketë 38 vite punë, po kaq vjetërsi duhet të kenë edhe burrat të cilët moshën e pensionit e mbushin 65 vjeç.

Fenomeni barbar i nëndeklarimit apo i mosdeklarimit fare të pagave që vijon në shumicën e bizneseve prej dekadash, përveçse po rrezikon të ardhmen e ekonomisë së vendit, po sjell një situatë dramatike në skemën e pensioneve. Sa më e ulët të deklarohet paga aq më pak kontribute për sigurimet paguhen

ër të frenuar fenomenin negativ që doli në dukje më shumë pas daljes së databazës së pagave që rrezikon pensionet por edhe buxhetin e shtetit, Administrata Tatimore prej vitit 2021 ka ndërmarrë 5 aksione anti-informalitet me fokus ‘luftën ndaj nën-deklarimit të pagave’.

Faza e parë e shtatorit të vitit 2021 u përqendrua në 3.882 tatimpagues të cilët deklaronin për 80-100% të punonjësve pagën minimale. Këto subjekte kishin të punësuar 62.905 punonjës, pra të cilët merrnin më shumë por në fakt deklarimi për kontribute ishte rroga minimale, të cilët u njoftuan nëpërmjet një letre nga tatimet që të bënin deklarim real.

Nisma e dytë ishte në dhjetor 2021, në 10.153 bizneset të cilët deklaronin për 95.214 punonjës të tyre pagën minimale. Për këto subjekte kryesisht në fushën ndërtim, tregti, fasoneri, call center u dërguan letra për të deklaruar pagën reale.

Pas këtyre dy aksioneve, tatimet thonë se u rritën pagat për 58% të të punësuarve, pra për 91,735 persona.

Mosdeklarimni apo nën deklarimi i pagave është fenomeni e vërtetë dramatike që ka prekur çdo hallkë të shoqërisë dhe çdo grupmoshë. Report TV sjell dëshminë e qytetarit, që punën e ka nisur direkt në tregun e zi, dhe për tre vit i është dashur të pranojë kushtet e punëdhënësit.

Qytetari: Prej tre vitesh kam vendosur të punoj, për të paguar shkollimin tim të lartë në tiranë, për të përballuar shpenzimet dhe për të ndihmuar pak edhe familjen. Pjesën më të madhe të punës e kam gjatë sezonit veror por edhe gjatë vitit. Kushtet deri diku ishin të mira, por për pjesën e pagës, nuk na jepnin siguracione që i takojnë një punonjësi. Vitin e parë rrogën e kam marrë të gjithën në dorë. Vitin e dytë e kam marrë pagën një pjesë në dorë dhe një pjesë në bankë. Pjesa më e madhe ishte në dorë, pasi orët shtesë nuk na i quanin fare. Vitin e fundit më siguruan për tetë orë, ndërsa orët e tjera kur punoja 12-16 orë nuk mi quajtën. Dhe një muaj kur mbyllet sezoni nuk na i deklaronin pagat fare, na i jepnin në dorë.

Kjo rrugë do të na çojë në ditën e kur ndërroi jetë Enver Hoxha. Atë kohë është shkruar edhe historia e dy të rinjve kuksianë që nuk mundën të realizonin ëndrrën e tyre për të kapërcyer kufirin drejt ish-Jugosllavisë.

Emigrimi jashtë Shqipërisë por edhe migrimi i brendshëm kanë zbrazur fshatra të tërë në mbarë vendin. 160 mijë shqiptarë janë larguar nga viti 2019 deri në 2022-shin, pjesa dërrmuese e të cilëve kanë ikur për t’u punësuar. Kukësi është një ndër tre qarqet që po pësojnë uljen më të madhe të popullsisë së bashku me Dibrën dhe Gjirokastrën.

Urat që i kanë mbijetuar rrënimit të kohës, janë jo vetëm kryevepra arkitektonike por edhe pjesëza treguese të mënyrës së jetesës së shqiptarëve në këto troje.

Ata që kanë mbetur në Boboshticë krenohen me historinë e fshatit të tyre. Në defterin e Korçës dhe Përmetit të vitit 1431, Boboshtica numëronte 80 shtëpi dhe 200 mana, ndërsa Korça 26 shtëpi. Kërkimet për origjinën e banorëve vijojnë ende, fakt është që shumica e tyre sot janë vllehë.

Kjo është periudha e përshtatshme për të kuptuar se sa është numri i këtyre banorëve sezonalë. Kryesisht të shpendëve migratorë që rikthehen çdo vit në 33 ligatinat shqiptare