Alain Bosquet: Nesër pa mua...

Keto poezi janë shkëputur nga vëllimi poetik “Nesër pa mua...”, botuar nga Toena me përkthimin mjeshtëror të Luan Ramës. Në kopertinën e pasme të këtij libri është vendosur një konsideratë e Alain Bosquet për Shqipërinë, të cilën ia vlen ta shënojmë këtu. “E dua Shqipërinë, jo pse ajo më ka dashur, por sepse kam besim tek intelektualët e saj, të cilët mund të qëndrojnë me dinjitet përballë çdo figure të shquar e të fitojnë respektin e tyre... Ata kanë ditur të mbijetojnë, e mbijetesa e tyre duhet respektuar.

Kudo ku janë në botë, shkrimtarët kanë një shpirt: le ti bashkojnë atëherë shpirtrat e tyre për të mirën e jetës. Ne jemi evropianë, kemi të njëjtat vlera shpirtërore. Duhet të kemi të njëjtat qëllime dhe dëshira, nisur nga ndjenja fisnike për t’i qëndruar pranë njeri-tjetrit, për të qenë afër dhimbjeve të njëri-tjetrit...”. Alain Bosquet lindi më 28 mars 1919 në Odesa Ukrainë dhe u nda nga jeta në Paris më 8 mars 1998. Në Shqipëri, një ndër miqtë e tij më të mëdhenj ishte shkrimtari Ismail Kadare, ndërsa lexuesit mund të kujtojnë veprën e njohur “Dialog me Alain Bosquet” një bisedë që zbërthen deri në thelb jetën dhe veprat e shkrimtarit të madh shqiptar. Po ashtu një lidhje e veçantë me të jepet edhe përmes  kësaj prurjeje në shqip të vargjeve të tij prej Luan Ramës, i cili na i ka sjellë këto ditë në vemëndje poezitë e ndjera të Bosquet.   
 

Gjithçka është gati

Besoj se gjithçka është gati.
Muret e paradhomës me gëlqere i leva. Telefonin e shkëputa.
Dhe shportën e boshatisa:
letra dashurie, romane të braktisura
fatura...

Thirra ca miq e u thashë:
Merrini ju lutem gramafonin, disqet, abazhuret.
Fëmijëve që kalonin u hodha nga ballkoni poemat e mia të fundit.
Njëri nga ta më tha:
"Më mirë do ishte sikur të qenë mandarina"
Pastaj i dhashë lamtumirën vaskës sime të shëmtuar e obeze.
Portën nuk e mbylla: macet e pëlqejnë moketin.
Ndërsa çelësin ia dhashë lypësit plak, përballë.
Apartamenti është i pastër njëlloj si shpirti im.
Po iki të vdes, shumë larg vetes sime.
 
 
Të famshmit

Mora rrugën për në Romë.
I thashë Mikelanxhelos:
"Miku im i vjetër, s'do të vij më kurrë;
Kënaqu pra, me hordhitë e turistëve japonezë."
Mora trenin për në Bryzh dhe një pas një pështyva mbi pikturat e Memling:
"Asgjë nuk admiroj më;
ajo ç'ka më ishte aq e ëmbël, transformohet tani në një torture.
Mora tragetin për në Londër.
Në skenën e lodhshme të aktit të parë të Riçardit të ll-të, unë klitha:
"Mjaft më, Uilliam!
Tashmë do të luhet tragjedia ime."
Qëndrova në shtëpi
me Mozartin në një kasetë dhe Corelli në një disk:
"Shkojmë, ju më pengoni të dëgjoj muzikën e heshtjes."
Pastaj i dogja dy Matiss-ët që kam,
si dhe veprat e plota të Gogol, Balzak, Kafka.
Pa më thuaj, ç'është një poet!
-   Pa më thuaj, ç'duhet një poet?
-  Ai i zëvendëson qentë me likornat*.
-   Pa më thuaj, a nuk paska talente të tjerë ?
-  Ai u çon ëndrrën
atyre që nuk guxojnë të ëndërrojnë.
-  Thuaj pra, a ka ndonjë vlerë kjo?
-   Kur do, ai bind dhe kometat të ndalojnë disa çaste tek ju.
-   Pra ai prishka qetësinë.
-  Jo më shumë se fluturimi i një brumbulli, jo më shumë se pak borë mbi supe.
-  Thuaj atëhere që është i mirë për çmendi.
-  Ai do ta shndrronte atë në një pallat kristali me një mijë lloj muzikash.
-  Thuaj pra që poeti
duhet çuar në një varr të përbashkët.
-   Kështu dhjetori do të zgjasë gjer në fund të qershorit.
 
 '(“Likornë"(Hcorne)- kafshë përrallore)

 
Vdekja është e gjatë

Një petale trëndafili që vallëzon, që ndalet.
Një bubuzhel i lumtur si një heshtje.
Një strail ku prehet nj'ë pëshpërimë vagabonde.
Një shatërvan me tri muzikat e saj.
Një frut që fle në parfumin e lehtë të tij.
Një kaltërsi qielli që ka zbritur ashtu kot mbi çatitë,
për të ndjerë s’dihet çfarë përkëdhelish.
Një kujtesë
e transformuar nga përralla.
Një përrua që në shenjë respekti kthehet në burimin e vet.
Një fjalë e humbur që gjen strehë në një gjuhë mikpritëse.
Por nuk ka asnjë njeri të më thotë
se jeta ime është tepër e shkurtër, dhe vdekja ime tepër e gjatë.
 
 
Dialog të dashuruarish

I them: "Cili është emri juaj?"
Ajo përgjigjet:
"Si të të pëlqejë."
I them: "Të zgjedhim p.sh. Karolë?"
Ajo:
"Për momentin, po e pranoj".
I them: "Jini vetëm?"
Ndërsa ajo:
"Sigurisht, jam me ju".
I them: "A mund të dashurohemi?"
Ajo:
"Dëshira juaj i ka të gjithë të drejtat"
I them: "Cilët janë burrat tuaj?"
Ndërsa ajo:
"Njerëzit e kazinosë, industrialistë, mjeshtra noti."
I them: "Po preferencat tuaja?"
Ajo:
"Ata që janë të trishtë, por jo dhe aq".
I them: "A shkojmë të hamë bashkë?"
Ndërsa ajo:
"Guackat janë një prelud i mirë".
I them: "Ndonjëherë a lexoni?"
Ndërsa ajo:
"Sartrin, Kamynë, Tomas Manin."
I them: " Ju keni gjinj të bukur?"
Ajo:
"Edhe mua më pëlqejnë".
I them: "Jeni pothuajse hyjnore"
Ndërsa ajo:
"Keni shumë të drejtë".
I them: " Ja një dhuratë. .."
Ajo:
"Ndoshta është falas"
Ne u dashuruam të hënën, të martën, të dielën,
dhe të hënën e ardhshme.
Ne folëm për Floberin,
pastaj për Tolstoin.
I them: "Keni gjunj që s'mund t'i harrosh"
Ajo:"Vetëm gjunjët?"
Dhe ne u lodhëm me njëri tjetrin,
në të njëjtën ditë, në të njëjtën orë,
çka është e rrallë dhe e virtytshme.
 

Kënga e pasigurisë

Do t'i këndoj vdekjes siç i këndohet trëndafilit
dhe mbi kodra do shkoj si bard.
Të them se asgjë nuk është më e ëmbël se këto funerale të gjata,
 
ku dy nga dy qiparisat ngushëllojnë
kortezhin e njerëzve të ve,
ndërkohë që kometat solemnisht u përkëdhelin ballet.
Krahas historisë e filozofisë
ndër shkolla do t'u mësoja
një art të prekshëm, të dhimbshëm:
atë të mosqënit, atë të shpërbërjes,
e nxënësit do më ishin mirënjohës,
ata do ta mësojnë këtë brishtësi, pasiguri,
e cila do u jetë e çmuar
më shumë se hëna në cep të litarit të saj,
më shumë se një mangë acide, ku u thyhen dhëmbët.
Me fatkeqësinë, do të krijoj thjesht një brymë;
me vuajtjen, një rrëkezë për etjen e mëzave,
me humnerën, një pasqyrë për tre mijë lejlekë;
me dëshpërimin, një muaj maji
që rivjen në vjeshtë për të zëvëndësuar nëntorin.
 
 
Letër dashurie

E kujt mund t'i shkruaj një letër dashurie?
Vallë fantazmave
që kam njohur në ndonjë kryeqytet,
para një monumenti të rënësh, mbi trotuar,
në një teatër komik?
Apo më mirë të ëndërroj atë grua,
me gojë gjysëm të hapët e duar tepër të dlira,
që frazë pas fraze humbte profilin e saj,
në ujin e një burimi si në një serenatë.
Fleta ime mbulohet nga fjalët
që shprehin ndoshta
ndjenjat e mia kaiimtare,
pilivesa të shpirtit
dhe shpellat e pamata të kujtesës sime.
Me ndrojtje këtë letër, vetvetes do ia dërgoj.
Nesër, me zë shumë të ulët do ta lexoj
dhe do të them
se gjuha, miku im më i mirë
ende s'më ka harruar.
Kujt vallë mund t'i dërgoja një tjetër letër ?
Të lavdishmëve më të mëdhenj që s'dinë të lexojnë:
oqeanit, malit,
muajit qershor dhe qershive që më përshëndesin.



Shkrimi u botua në Shqiptarja.com (print) në 10 Gusht 2014

Redaksia Online
(d.a/shqiptarja.com)