Augustin Palokaj: Nuk duhet të heshtim për pohimet e Serbisë, në rastin e Kosovës është shkelur e drejta ndërkombëtare

Mesi i shtatorit është tradicionalisht java kur liderët botërorë mblidhen në Nju Jork për Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara. OKB-ja sot është kthyer në një organizatë pa pushtet, pa asnjë peshë politike dhe e vetmja gjë që ka janë agjencitë profesionale që veprojnë brenda saj. Por sa i përket miratimit të vendimeve që lidhen me luftën dhe paqen, OKB-ja nuk ka më asnjë fuqi.

As Asambleja e Përgjithshme e saj nuk ka më asnjë pushtet. Nuk është më as një klub debati ku diskutohen zhvillimet në botë dhe merren vendime. Por është një organizatë ku të gjithë shprehin mendimin e tyre dhe nuk ka qëndrim të përbashkët për asnjë çështje. Edhe liderët që i drejtohen Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së nuk i drejtohen më botës, por vetëm opinionit të tyre të brendshëm. Ata duan që qytetarët e vendit të tyre të besojnë sesi lideri i tyre luftoi dhe i tha botës të vërtetën.

Kështu vepron presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq. Mediat e afërta të tij dolën me tituj se si ai i tha të vërtetën mbarë botës, sidomos për Kosovën. Gjithashtu raportohej se fjalimi i tij ishte shumë i guximshëm dhe i la të gjithë pa fjalë. Veçanërisht theksohet se si ai “e zbuloi hipokrizinë e Perëndimit” duke përmendur Kosovën dhe pavarësinë e saj. Ai përsëriti se si është shkelur brutalisht e drejta ndërkombëtare me pavarësinë e Kosovës dhe i quajti hipokritë ata që thirren në të drejtën ndërkombëtare kur dënojnë agresionin e Rusisë kundër Ukrainës. Dhe këtë fjalim askush nuk e regjistroi fare nga ata që folën, sepse Perëndimi vazhdon ta përkëdhelë Vuçiqin, pavarësisht ofendimeve që i bën. 

Përsëritja e vazhdueshme e Serbisë se me njohjen e së drejtës ndërkombëtare të Kosovës është shkelur, Karta e OKB-së dhe Rezoluta 1244 nuk janë të reja. Por me kalimin e kohës, numri i atyre që besojnë këtë mund të rritet, sepse nuk i dinë rrethanat se si Kosova u bë e pavarur. Pavarësia e Kosovës u arrit përmes një procesi politik ndërkombëtar, duke marrë parasysh shumë rrethana dhe kjo pavarësi nuk shkelte as të drejtën ndërkombëtare dhe as Rezolutën 1244. Kjo rezolutë nuk përcaktonte statusin e Kosovës, por vetëm një administratë derisa të zgjidhej. statusi, pavarësisht se nuk është anuluar zyrtarisht në OKB. Për shkak të keqpërdorimit të vetos nga Rusia, ajo ka humbur kuptimin me shpalljen e pavarësisë së Kosovës.   

Por edhe kjo rezolutë është keqpërdorur. Së pari, nuk e përmend askund Serbinë dhe as nuk garanton integritetin e saj territorial. Ai përmend shtetin që në atë kohë quhej “Republika Federale e Jugosllavisë”, por jo Serbinë, madje e përmend RFJ-në në kuptimin që integriteti territorial zyrtarisht respektohet deri në zgjidhjen e statusit të Kosovës. Sepse Rezoluta ishte zgjidhje e përkohshme dhe jo statusi i Kosovës. Pse Mali i Zi dhe Serbia ranë dakord që Serbia të jetë trashëgimtare e RFJ-së, kjo është çështje e tyre, në të cilën as Kosova dhe as OKB-ja nuk kishin rol.

Po kështu, sipas logjikës që Rezoluta 1244 e konsideron Kosovën “pjesë të Serbisë”, ka qenë e mundur që Kosova të jetë “pjesë e Malit të Zi”, sikur përsëri sipas kësaj logjike të ishin marrë vesh që Mali i Zi të jetë trashëgimtar i RFJ-së. pas shpërbërjes. Së fundmi, presidenti i Serbisë, duke akuzuar paraardhësit e tij, ka filluar të thotë se “kanë lejuar që pavarësia e Malit të Zi t'i hapë rrugën pavarësisë së Kosovës”. Ky mund të ishte përmendur si një nga argumentet e shumta: në stilin “as malazezët nuk duan të jenë më me Serbinë, po Kosova”. Sepse Serbia doli të ishte i vetmi vend në territorin e ish-Jugosllavisë që fitoi pavarësinë pa e kërkuar fare. Serbia u bë shtet i pavarur pasi të gjithë të tjerët u shkëputën prej tij.

Në Evropë dhe në botë tani ekziston një gjeneratë e re politikanësh që ose nuk e dinë, ose nuk duan të dinë, historinë e shpërbërjes së ish-Jugosllavisë, as krimet dhe gjenocidin e kryer nga Serbia, as procesin që çoi në pavarësinë e Kosovës. Të gjitha këto ishin procese ku bashkësia ndërkombëtare kishte një rol vendimtar. Nuk ka ndodhur me akte të njëanshme, me agresion, as nuk kanë ndodhur vetë.       

Më 22 korrik 2010, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, përkatësisht autoriteti më i lartë për interpretimin e së drejtës ndërkombëtare, pikërisht në përgjigje të pyetjes së Serbisë, ka dhënë mendimin se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk cenon të drejtën ndërkombëtare dhe nuk është në kundërshtim me OKB-në. Rezoluta 1244. Nëse do të respektohej ligji dhe drejtësia, Kosova tashmë do të ishte anëtare e OKB-së. Sepse shpallja e pavarësisë erdhi pas propozimit të të dërguarit të posaçëm të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, pas një procesi të gjatë ndërkombëtar, pikërisht siç ishte parashikuar nga Marrëveshja e Rambujesë dhe Rezoluta 1244 e OKB-së. 

Duhet të kuptohet se mos anëtarësimi i Kosovës në OKB dhe mospranimi i propozimit të Ahtisarit nga Këshilli i Sigurimit nuk është për shkak se e drejta ndërkombëtare po mbrohet ashtu siç dëshiron ta paraqesë Serbia. Por është keqpërdorimi politik i vetos nga Rusia që e ka penguar këtë. Kosova nuk u bë shtet “me vendime politike në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare”, siç thotë çdo ditë presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, por me vendime politike po pengohet kompletimi i subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës si shtet. Dhe në këtë kontribut të madh, ndoshta më të madhin, ka dhënë Bashkimi Evropian, duke mos e mbështetur formalisht dhe në mënyrë unike pavarësinë e Kosovës.    

Ahtisaari është emëruar si i dërguar special i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së për të udhëhequr procesin e zgjidhjes së statusit të Kosovës. Vetë Ahtisaari më vonë ka thënë në disa raste se gjithmonë ka pasur disa kushte për të marrë çfarëdo përgjegjësie si ndërmjetës. Së pari, ai këmbënguli të dinte se cili është qëllimi. Çfarë zgjidhje kërkohej. Ai nuk donte të ndërmjetësonte procese të pafundme në të cilat palët do të shprehnin pafundësisht qëndrimet e tyre diametralisht të kundërta dhe një zgjidhje nuk do të gjendej kurrë. Në rastin e Kosovës, atij iu dhanë udhëzime, me shkrim dhe me gojë. U tha se statusi i Kosovës, në një mënyrë apo tjetër, duhet të jetë një lloj pavarësie nën mbikëqyrjen ndërkombëtare.

Në udhëzimet e Grupit të Kontaktit, ku ishin QUINT-i i sotëm plus Rusia, thuhej se “nuk ka kthim në gjendjen e para vitit 1999” që ishte qartë një urdhër që Kosova nuk mund të jetë pjesë e Serbisë. Gjithashtu, u tha se “statusi i Kosovës duhet të jetë i pranueshëm për popullin e Kosovës”, që ishte tregues se bëhej fjalë për pavarësi, pasi askush nuk kishte dyshime se këtë e dëshiron populli i Kosovës. Dhe, po aq e rëndësishme, u tha se kur të fillojë procesi, megjithëse synohet një marrëveshje e pranueshme për të dyja palët, asnjëra palë nuk mund ta bllokojë procesin dhe ai duhet të ndërpritet. 

Kështu, Ahtisaari ndërmjetësoi në emër të OKB-së, BE-së, NATO-s dhe OSBE-së. Në punën e tij kishte elemente për rolin e të gjitha këtyre organizatave në procesin e zgjidhjes së statusit të Kosovës, madje edhe pas zgjidhjes së tij. Por, Bashkimi Evropian ishte me interes të veçantë dhe shumica dërrmuese e ekipit të Ahtisaarit ishin nga BE-ja. Me këtë u pajtuan edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, sepse ata në atë kohë besonin se nëse Kosova dhe Serbia kanë diçka të përbashkët, atëherë kjo është e ardhmja e tyre brenda Bashkimit Evropian.   

Kur ai doli me propozimin e tij, i cili shërbeu si bazë për shpalljen e pavarësisë së Kosovës, pesë vende të BE-së dolën në anën e Rusisë dhe BE-ja nuk e mbështeti kurrë propozimin e tij. Si pasojë, edhe sot BE-ja nuk ka një qëndrim unik sa i përket statusit të Kosovës. Dhe ndasitë për statusin kanë mbetur edhe sot, ndërsa BE-së nuk ka mjaftuar as opinioni i GJND-së, i cili konfirmoi se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk ka shkelur të drejtën ndërkombëtare dhe as Rezolutën 1244.  

Deklaratat e pavarësisë për nga natyra e tyre janë të njëanshme: Një njësi ekonomike deklaron pavarësinë e saj. Shpallja e pavarësisë së Kosovës është së paku e njëanshme, sepse është bërë tërësisht në koordinim me bashkësinë ndërkombëtare, pas një procesi ndërkombëtar që përfshinte tri organizatat kryesore ndërkombëtare (OKB, BE dhe NATO) me pjesëmarrjen aktive të fuqive të mëdha si Rusia. dhe SHBA.

Nga negociatat e deri te shpallja e pavarësisë, gjithçka iu përshtat nevojave të BE-së dhe roleve që ishin planifikuar për të. Por BE-ja lejoi që ndarjet të vazhdojnë dhe nuk bëri asgjë për të bindur 5 vendet që nuk e kanë njohur Kosovën ta bëjnë këtë. Kjo tani po keqpërdoret nga Serbia, ndoshta edhe nga Rusia, dhe fitohet përshtypja se shumica e vendeve të BE-së nuk e kanë njohur Kosovën, ndërsa një numër i vogël e kanë njohur. Në rrethana të tilla, nuk duhet të habitemi se si Serbia inkurajohet të flasë për “shkeljen e ligjit ndërkombëtar” edhe pse e di që nuk është kështu.

S.B/Shqiptarja.com

TAG:
• Augustin Palokaj