Intervista e plotë e ish-ambasadorit
John Withers në Top Story

Mund t’ju drejtohem në emër si Xhon, por në fakt ata të cilët janë duke ndjekur këtë intervistë ju njohin si ambasadori Uidhers nga aktiviteti juaj trevjeçar në Shqipëri, aktivitet i cili në fakt vijon të diskutohet edhe sot mes shqiptarëve. Në fakt siç e thashë në fillim të programit,se ju keni heshtur për gati dy vjet, mbase nuk është korrekt pasi ju keni folur për një revistë shqiptare dhe për Zërin e Amerikës. Gjithashtu keni dërguar edhe një deklaratë gjatë kohës së publikimit të kabllogrameve të Wikileaks. Shumë shqiptarë mund të pyesin përse i thatë po ftesës sime për ta zhvilluar këtë intervistë me premtimin për t’i thënë gjërat troç?
Arsyeja përse pranova lidhet me faktin se pavarësisht po bëhen gati dy vjet që jam larguar nga Shqipëria, unë ndjehem thellësisht i lidhur me vendin dhe njerëzit. E kam shumë për zemër. Kujdesem për atë që ndodh atje. Ne jemi miq për një kohë të gjatë. Kam qenë i nderuar, njëkohësisht jam i privilegjuar të bisedojmë përsëri pasi gjithmonë i kam pëlqyer intervistat që kemi zhvilluar së bashku pasi janë provokative dhe me pyetje të formuluara mjeshtërisht. Pavarësisht se kanë kaluar dy vjet, për mua shqiptarët janë njerëz me të vërtetë të veçantë. Nuk flas këtu vetëm për elitat, por për njerëzit e thjeshtë, të cilët më kanë trajtuar mua me shumë respekt. Kjo mundësi të flas me ju përsëri është një ndër për mua, por tani unë flas në një kapacitet tjetër pasi siç ju thashë tashmë unë do t’i them gjërat troç, pasi tani mund ta bëj një gjë të tillë. Një diplomat duhet të flasë një gjuhë të veçantë, atë diplomatike. Mesazhi përçohet tek ata të cilët e njohin gjuhën diplomatike pasi është një traditë e gjatë që përfshin trajnime dhe të kuptuarit e asaj që kam dashur të them. Ndërsa tani si një qytetar i thjesht, i cili nuk flet në emër të qeverisë amerikane, Departamentit Amerikan të Shtetit apo ambasadën, por si një amerikan dhe siç e dini për një amerikan ka shume rëndësi liria e shprehurit. Unë do të jem shumë i hapur me pikëpamjet e mija se çfarë po ndodh në vendin tuaj të mrekullueshëm.

Gjatë vizitës që bëra në shtëpinë tuaj,në ambientet ku jetoni, në studion tuaj, në korridore, por edhe këtu shikoj në fakt që keni shumë memorabilia, shumë gjëra që lidhen me Shqipërinë. Përse predominon Shqipëria krahasuar me gjërat e tjera që një diplomat ka sjellë gjatë karrierës në shtëpinë e tij private?
Mendoj se kam një afrimitet të veçantë me Shqipërinë. Më kanë pëlqyer të gjitha detyrat që kam pasur në të gjitha ato vende ku kam shërbyer nga ku jam përpjekur të njoh njerëzit aq sa kam mundur, por gati të gjithë diplomatët kanë një vend që e pëlqejnë më shumë gjatë karrierës së tyre. Unë isha ambasador në Shqipëri, por një pjesë e madhe e saj kishte të bënte me atë që dua ta përshkruaj si një pjesë e një muzike të mrekullueshme për çdo detyrë që kam mbajtur. Pavarësisht se e gjithë muzika është e mrekullueshme, çdonjëri nga ne ka një melodi speciale të veçantë që ne e dëgjojmë herë pas here. Unë e gjeta këtë muzikë, këtë melodi në Shqipëri. Për sa u përket suvenirëve, memorabiljeve, ato janë kujtesë, e cila sjell kohën e mrekullueshme që pata në vendin tuaj. Kam këtu një statujë të vogël të Ismail Qemalit, Isa Boletinit. Njerëzit më tregonin historinë e tyre të këtyre njerëzve me të vërtetë personalitete. Unë admiroj Skënderbeun dhe Nënë Terezën. Të gjitha këto memorabilie që shikoni këtu nuk janë vetëm nga Shqipëria, por edhe nga Kina dhe Rusia.

Por shumica e tyre janë nga Shqipëria….
Padyshim, s’ka pikëpyetje për këtë. Por me tërë këtë memorabilia, ajo që nuk shikohet është, por nga të gjithë këto suvenire, ajo që unë mora nga Shqipëria e që ju nuk e shihni, është ajo që kam ruajtur këtu brenda.

A ndodh kjo sepse ndoshta në Shqipëri apo edhe në Kosovë i jepet ambasadorëve amerikan pak më shumë rëndësi sa duhet apo shumë më tepër rëndësi se sa i japin këtyre ambasadorëve në vendet e tjera?
Është një pyetje e vështirë t’i jap përgjigje, por ajo që mund të them është se unë u trajtova shumë, shumë mirë nga të gjithë ata që kam takuar në Shqipëri, nga të gjithë nivelet ato të larta dhe të ulëta. Të pasur dhe të varfër. Të qenit ambasador mund të lidhet edhe me dy gjera. Të gjithë amerikanët trajtohen mirë nga shqiptarët, jo vetëm ambasadorët në mënyrë specifike, të gjithë amerikanët. Është një lloj afrimiteti, kuptueshmërie për sa i takon mënyrës si ne trajtojmë njerëzit. Pra kemi gjera të përbashkëta. Edhe tani që nuk jam ambasador takoj shqiptarë gjithandej. Kjo më kujton mikpritjen, e cila mendoj është një mikpritje që buron nga shpirti. Ju e patë fshatin tim të vogël ku unë jetoj në Merilend. Edhe këtu në këtë fshat të vogël unë takoj shqiptarë. I takoj ata nëpër dyqane, restorante gjatë tërë kohës.

Kur thoni që takoheni me shqiptarë, ju njohin ata apo ju ata?
Është një proces interesant. Po ju tregoj një rast kur isha në dyqan dhe po shikoja të blija djathë dhe mish për të bërë sanduiçë. Isha i veshur në mënyrë jozyrtare. Nuk kishte shumë njerëz në dyqan. Pasi vendosa pazarin që kisha bërë mbi banak, papritmas ne dëgjuam një zhurmë pasi dikush po vraponte me shpejtësi duke mos e ditur se çfarë po ndodhte. Një burrë që po vraponte erdhi direkt tek unë duke më thënë “e dija që ishit ju, pasi të dallova nga zëri”.

Nga zëri?
Po nga zëri. Njëherë isha tek mjeku dhe mu afruan disa njerëz dhe më thanë që ishin nga Shqipëria. Përtej kësaj herë pas here kur eci shikoj njerëz dhe nga mënyra si flasin apo ecin them me vete ai person duhet të jetë shqiptar. Isha në Paris dhe në Londër ku jam takuar me shqiptarë atje. Pra, gjatë tërë kohës takoj shqiptarë. Jam shumë i lumtur që i takoj dhe të bisedoj me ata duke treguar historira dhe kjo ndodh në kohën kur s’jam më ambasador, por vetëm një turist.

Megjithatë njohja apo vlerësimi për ju vjen nga fakti që ju keni qenë në funksionin e ambasadorit të SHBA në Shqipëri. Këto takime rastësore që ju keni pasur me shqiptarët jashtë, vlerësimet e tyre ishin pozitive apo kritike ndaj jush?
Jo kritike, asnjëherë s’kam pasur një të vetme. Kam marrë pjesë në takimet e shqiptaro-amerikanëve këtu në Amerikë ku jam trajtuar shumë mirë. Në një prej tyre që u zhvillua në një restorant jo larg prej këtu mu kërkua të mbaja fjalimin kryesor. U mblodhën disa qindra shqiptarë të cilët erdhën duke më dhënë dorën në tavolinën ku isha ulur dhe po hanim drekë. Mu desh të çohesha dhe të shkoja nga një tavolinë në tjetrën duke shtrënguar duart. Me shumë prej tyre dolëm edhe në fotografi. Shumë prej tyre më falenderuan për atë që kam bërë për vendin e tyre.

Ajo që ju keni bere për Shqipërinë dhe demokracinë shqiptare, a mos vallë shkoi përtej funksionit tuaj, si ambasador i SHBA-s?
Nuk mendoj kështu. Të jesh një ambasador amerikan është nder dhe njëkohësisht një privilegj i madh, pasi ju jeni ai person që përfaqëson presidentin. Dhe unë i kam shërbyer si ambasador dy presidentëve, Xhorxh Bush dhe Obama. Ju viheni përpara një besimi për të prezantuar politikat amerikane dhe kjo është një diçka shumë e rëndësishme. Një ambasadori nuk i besohet vetëm bërja e politikave amerikane, por mbi të gjitha të prezantuarit e vendit tonë mbi ato parime që është ndërtuar, mbi ato vlera që Amerika mbart. Një ambasador, i cili nuk arrin të përçojë këtë lloj prezantimi siç e shpjegova më sipër duke ia shpjeguar njerëzve që ne jemi amerikanë, ne jemi miqtë tuaj dhe ne besojmë në të njëjtat vlera sikurse edhe ju, do të thotë se nuk është duke ushtruar kompetencat që i janë ngarkuar. Shumë prej ambasadorëve amerikanë nuk janë gojëkyçur dhe janë të përzgjedhur me shumë kujdes pasi ka një konkurrencë të gjerë, por mbi të gjitha është një privilegj. Kështu që shumica e ambasadorëve amerikanë veprojnë kështu duke përfaqësuar Amerikën në nivelet e vlerave politike, por gjithashtu ato sociale përfshi vlerat morale.

Pra jo të gjithë?
Ka prej atyre që i bëjnë gjërat ndryshe apo më mirë se të tjerët. Jam i mendimit se pavarësisht vendit ku dërgoheni të shërbeni, mund edhe të vendosësh bast dhe të thuash se ambasadori amerikan është duke përçuar mesazhet e tij sa më larg që të jetë e mundur në mënyrën e tij apo të saj personale në të thënurit e gjerave. Të kuptohemi, jo të gjithë kanë personalitet të njëjtë pasi gjërat mund t’i bëjnë në mënyra të ndryshme nga njëri tjetri, por pak a shumë ajo që tentohet të arrihet nga çdo amerikan është të shkojë dhe tu flasë për ato çështje që ne jemi ngarkuar. Natyrisht në disa raste vihemi përballë situatave të tilla ku vlerat e ndonjë vendi specifik nuk kanë qasje të njëjtë me tonën. Shikoni se çfarë po ndodh në Siri tani. Nuk është e mundur nga asnjë njeri të mos përballet me Asadin dhe atë çfarë ai është duke bërë atje me popullin e tij. Por këto janë përjashtime, jam duke folur në përgjithësi. Pra detyra jonë është të dërgojmë mesazhet tona që do të thotë se në disa vende kjo mund të jetë e lehtë apo e vështirë. Mund të flas për Shqipërinë. Në Shqipëri, nëse arrini të kuptoheni nga shqiptarët, atëherë shpërbleheni me një ngrohtësi që rrallë e gjeni diku tjetër.

E megjithatë në një vend si Shqipëria dhe një popull si shqiptarët që kanë një lidhje speciale me Amerikën, siç e thatë edhe ju, nuk kanë munguar kritikat e ashpra dhe të forta vitet e fundit ndaj ambasadorëve amerikanë, ndaj jush dhe ndaj pasuesit tuaj zotit Arvizu.
Sepse bota është një diçka e vërtetë, por jo ideale. Shpeshherë sjellja, veprimet apo politikat që kërkoni të transmetoni si ambasador nuk gjejnë dakordësi me politikat e qeverisë tuaj. Është detyra dhe puna e një ambasadori amerikan të bëjë të njohura pikëpamjet e vendit të tij. Ndonjëherë ato nuk mirëpriten ashtu siç mund të dëshirohet. Shumë gjëra që kam thënë në Shqipëri nuk janë mirëpritur nga një numër i caktuar njerëzish, por nga ana tjetër u mirëpritën jashtëzakonisht mirë nga shumë të tjerë. Kur një diçka e tillë ndodh, kjo është natyra e diplomacisë që ka për detyrë në shprehjen e ideve, shkuarjen drejt gjetjes së zgjidhjeve, përpjekje për të shkuar tek përgjigja e njërës apo tjetrës çështje. Kjo nuk do të thotë se jemi duke tentuar të fitojmë çmimin e miqësisë apo një konkurs popullariteti. Tentohet të fituarit e miqësisë, por duke vepruar në bazë të një plani të madh për t’i treguar njerëzve se kjo është më e mira per Amerikën. Shpeshherë kjo do të thotë të flasësh hapur dhe ndershmërisht edhe nëqoftëse atje ka njerëz, të cilët në atë vend nuk duan të dëgjojnë çfarë keni për të thënë.

Kur u larguat nga Shqipëria ishit i shqetësuar për nivelin e demokracisë në vend, balancimin e pushteteve, korrupsionin në sistemin e drejtësisë dhe në fakt raportet ndërkombëtare kanë treguar atë që ne jemi duke shkuar keq në çështje që lidhen me korrupsionin, pavarësinë e gjyqësorit, lirinë e të shprehurit gjithashtu ne nivelin e demokracisë. Kjo ju jep të drejtë juve, por a jeni i kënaqur me këtë?
Jo, nuk besoj që asnjëri, i cili e njeh Shqipërinë dhe kujdeset për të, do të gëzohej nga zhvillimet më të fundit. Atë kohë shpreha shqetësimet e mia. Tani si një observues në distancë, pasi nuk mund të jem një observues i afërt siç e bëja në të shkuarën, duke parë atë që është duke ndodhur tani, situata është përkeqësuar. Unë mendoj se frika (dhe do ta përdor këtë fjalë frikë), që unë kisha për atë që do të ndodhte me institucionet e pavarura demokratike, ndodhi. Presioni mbi to ishte i dukshëm. Tani me zhvillimet e fundit, përfshi këtu edhe zgjedhjen e presidentit nga vota njëpartiake duke zgjedhur një person, të cilin unë e respektoj shumë si individ pasi e njoh nga koha kur ishte ministër i Brendshëm. Ai është një burrë kurajoz. Por situata me shëndetin ku ai u gjend e kaloi me një durim të madh dhe trimëri, gjë të cilën mbase shumë njerëz nuk do ta kishin demonstruar. Të tilla karakteristika dolën gjatë situatës ku ai ndodhej. Por nuk po merrem këtu me individin Bujar Nishani si njeri, por me rolin e zotit Nishani. Ai është edhe siç premtoi kryeministri, një besnik i Partisë Demokratike. Nuk është aspak gabim të jesh besnik i Partisë Demokratike, por në klimën dhe rrethanat që kalon Shqipëria sot, a do të demonstrojë zoti Nishani se është një njeri i pavarur në ato raste kur do t’i duhet të ngrihet kundra vullnetit të kryeministrit? Jam shumë skeptik se ai do ta bëjë një gjë të tillë. Jam skeptik pasi nëse shikoni shumë politikanë shqiptarë besnikëria është diçka për të cilën kur kryeministri flet për diçka ata veçse e ndjekin nga pas. E kam të lehtë ta drejtoj gishtin tek shumë prej tyre që futen në këtë kategori. Ndjesia ime është se në një demokraci merr parësi ndëshkimi: ai politik dhe moral. Nëse ju nuk keni pikëpamjet personale dhe vullnetin për t’i mbrojtur këto pikëpamje, thjeshtësisht ktheheni në atë që ne e quajmë “YES Man”, njeriu lepe-peqe për gjithçka.

Pra po thoni se zoti Nishani nuk mund të ngrihet dhe të ketë qëndrimin e tij për çështje të caktuara duke u kthyer kështu në një YES MAN?
Nuk mundem të parashikoj se çdo të ndodhë në të ardhmen, por ai duhet ta provojë gabim skepticizmin tim rreth rolit të tij në lidhje me marrëdhëniet me kryeministrin. Tani ai ka një rol të rëndësishëm në shoqërinë shqiptare. Ja ku jemi tani, kemi kryeministrin dhe kishim presidentin Topi, i cili kërkonte të vendoste drejtues të mirë në sistemin e gjykatave. Tani lind pyetja: cilët do të jenë njerëzit që do të emërohen nga presidenti Nishani dhe a do të munden ata të qëndrojnë të pathyeshëm nga tekat e PD? Sepse kështu Bujar Nishani ka krijuar deri tani karrierën e reputacionin e tij sikurse edhe të tjerët si Lulëzim Basha e të tjerë e të tjerë. Tani nëse keni një gjykatë të kompozuar nga gjykatës, të cilët do të anojnë nga njëra parti politike, si mund të keni një sistem drejtësie që flet dhe i shërben të gjithëve? Ne e dimë rrezikun e politizimit të gjykatave.

Në çfarë drejtimi na çon një zhvillim i tillë? Drejt çfarë rreziku?
Për momentin kemi situata interesante po aq edhe ironike në rrethana të caktuara. Partitë po tentojnë të heqin imunitetet e zyrtarëve të lartë në Shqipëri. Unë jam një mbështetës i fuqishëm i kësaj gjëje, për të cilën u përpoqa kur isha ambasador. Arsyeja për këtë është se me pasjen e imunitetit mund të ndodhin shumë gjera pasi një person mund të kryej diçka, ta fshehë dhe mos të jetë përgjegjës. Prandaj imunitetet duhet të hiqen dhe nuk ka asnjë pikëpyetje për këtë. Pavarësisht kësaj vjen ajo që do ta përshkruaj si një rrezik. Në mënyrë që heqja e imuniteteve të jetë në përputhje me shtetin ligjor, duhet të keni gjykata të cilat janë të pavarura nga ndërhyrjet politike. Ju patjetër duhet të keni gjykata që flasin vetëm në emër të ligjit dhe jo për cilindo që është një aktor i fortë politik. Në të kundërtën gjykatat kthehen në një armë në duart e një partie politike duke realizuar dëshirat e asaj force politike. Kam lexuar sot një citim të bërë disa ditë më parë nga kryeministri Berisha. Ai sulmonte Partinë Socialiste për mosvotimin më datë 6 gusht. Dhe çfarë ai deklaronte. Thoshte që të gjithë deputetët e opozitës janë milionerë. Mos vallë është kjo përse kryeministri kërkon heqjen e imuniteteve duke sulmuar deputetët e Partisë Socialiste? Pyetja ime për kryeministrin mund të jetë kjo. Tashmë për shtatë vjet ju jeni kryeministër, përse ne nuk kemi pasur një luftë madhore ndaj korrupsionit gjatë këtyre viteve. Për një moment mund të themi se kjo s’ka ndodhur pasi njerëzit janë me imunitet. Por po ata të cilët janë dyshuar për korrupsion dhe nuk kanë imunitet? Përse ju nuk u morët me ta? Dhe nëse çështjen e imuniteteve e keni sinqerisht, a do të jeni ju i gatshëm të merreni edhe me të korruptuarit brenda partisë tuaj të dyshuar për korrupsion? Apo vetëm për deputetët e PS-s? Nëse në këtë deklarim kryeministri është cituar në mënyrë korrekte, kjo për mua është shqetësuese. Është ky motivi i vërtetë? Dhe nëse ky është motivi i vërtetë, e gjithë çështja ngre pikëpyetje në lidhje me nevojën imediate që Shqipëria ka për tu pastruar sa më parë nga korrupsioni. Nëse tentohet një manipulim i korrupsionit, kjo nuk sjell asgjë tjetër përveç zmadhimit të korrupsionit duke gllabëruar çdo institucion të formuar për të mbrojtur jo të pasurit e korruptuar, por qytetarët e thjeshtë.

Në fakt zoti ambasador ndërkohë që flisni, mua më vijnë ndërmend disa fakte. Fakte që vërtetojnë këtë që thoni ju. Faktin që gjatë këtyre muajve të fundit shumë vendime të gjykatës për shpifje, të ngritura kryesisht nga qeveritarë ose familjarë të tyre, ka akuzuar dhe dënuar më pas deputetët e opozitës. Apo faktin e kundërt, disa çështje të mëdha, që lidheshin me korrupsionin apo me abuzimin e pushtetit duke filluar nga Gërdeci, rruga Durrës-Kukës apo edhe një video-skandal i vitit të kaluar që solli më pas edhe 21 janarin, të gjitha këto çështje të mëdha u mbyllën në favor të zyrtarëve të qeverisë dhe kjo në fakt është situatë shqetësuese për demokracinë apo jo?
Është një risk shumë i madh mospasja e një sistemi të pavarur drejtësie. Është një kërcënim i madh tejet e i madh për një demokraci. E tërë ideja e një demokracie është një qeverisje e kufizuar ne pushtetin e saj. Dhe nëse do t’ia thonit këtë çdo politikani amerikan, zotit Romney apo zotit Obama, ata do të binin dakord me këtë. Pushteti domosdoshmërisht duhet të ketë atë që njihet si kontroll dhe balancimi i tij. Pushteti i përqendruar në duart e një partie politike apo individi konsiderohet si një rrethim i demokracisë. A e dini se cili është rreziku një sistemi gjyqësor të politizuar? Këtu në shtëpinë time është një foto e Musine Kokalarit gjatë gjyqit të saj ku në fytyrën e saj duket një shprehje shpirtërore pafajësie, sepse ajo ishte e pafajshme. Por ishte politikisht e domosdoshme për regjimin komunist të sulmohej, pasi konsiderohej e rrezikshme për ata.

Mos doni të thoni se jemi duke shkuar drejt të njëjtit model?
Për momentin Shqipëria është duke qëndruar në buzë të greminës. Nëse gjykatësit apo njerëzit e drejtësisë zgjidhen sipas kritereve politike apo u janë borxhli pushtetit në një formë apo tjetrën për mos të kundërshtuar njerëzit e pushtetit, atëherë kjo është e rrezikshme. Sepse gjyqësori përdoret për qëllime politike dhe jo por të përmbushur misionin e dhënies së drejtësisë. Kjo nuk është vetëm në Shqipëri. Shikoni se çfarë është duke bërë Putini në Rusi. Shikoni ç’po ndodh në Hungari, Rumani, Gjeorgji. Në të gjitha këto vende, shikoni ç’po ndodh në Ukrainë. Atje ju keni një kundërshtar politik të gjithë-pushtetshëm, i cili e burgosi atë, të cilën fliste në emër në popullit, duke urdhëruar gjykatat të vepronin në këtë mënyrë. Kjo është ajo rrëshqitja e ngadaltë në drejtim të së keqes. Për tre vjet unë kam ngulmuar kur jam shprehur për t’i pasur institucionet e pavarura. Tani gjithnjë e më shumë kjo pavarësi po rrëmbehet.

Kjo është një tendencë nga partia në pushtet apo është një tendencë e ngjashme mes klasës politike shqiptare? E them këtë pasi ju ishit në Shqipëri kur dy forcat më të mëdha politike ndërmorën ndryshimet kushtetuese brenda një nate, duke limituar pushtetin e presidentit, atë të prokurorit të përgjithshëm për interesat e axhendës së tyre politike. E shikoni këtë si një rrezik që vjen nga qeveria aktuale shqiptare apo e njëjta gjë do të ndodhë edhe me qeverinë e ardhshme socialiste për të pasur tendenca të ngjashme?
Nuk mund të flas se çfarë mund të bëjë një parti tjetër nëse vjen në pushtet. E gjitha mund të jetë në kuadrin e hipotezave. Ajo që mund të them është kjo. Sistemi që duket se është duke u aplikuar do të kthehet në një rrezik për cilëndo forcë politike që do të drejtojë vendin.

Pra krijohen premisa që kushdo që të jetë në pushtet ta përdorë këtë sistem për interesat e veta politike
Nuk mund të shprehem në mënyrë të prerë. Janë njerëz të veçantë me karakteristika të veçanta. Për shembull Xhorxh Uashington, i cili jetonte jo shumë larg nga këtu, u quajt babai i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Popullariteti i tij ishte përtej çdo popullariteti që kanë gëzuar presidentët tanë në historinë e SHBA-së. Ai u zgjodh herën e parë dhe më pas për të dytën herë. Kur vajti herën e tretë në Uashington i thanë garo përsëri se ke për të fituar, por ai kishte një detyrim moral dhe u shpreh se dy mandate mjaftojnë për çdo president. Dhe me të gjithë atë pushtet që ishte gati për ta pasur përsëri të tijin, ai zgjodhi të tërhiqej.

Por në fakt keni pasur president që është zgjedhur tre herë….
Vetëm një. Në të gjithë historinë e SHBA-ve vetëm një. Një rast i veçantë në mes të një lufte të madhe. Asnjë president nuk ka shërbyer më shumë se dy mandate. Çfarë unë gjej të mangët në lidershipin politik shqiptarë është pikërisht ky kualitet, ky shembull që vjen nga Uashingtoni. Flas për atë kualitet që Uashingtoni vendosi kur zgjodhi të tërhiqej pas dy mandatesh si president. Këtë e bëri në emër të ndryshimit dhe sipas këndvështrimit të tij për një qeverisje më të mirë të vendit dhe të tijën personale. Nuk shikoj tek lidershipi shqiptarë pasjen e këtij vizioni për të mirën e vendit. Çfarë shikoj janë politikanë, natyrisht anëtarë të qeverisë aktuale që kanë krijuar një dominim pushteti. A janë ata të përsosur në qeverisje? A janë ata të përsosur në pasjen e një koncepti se çfarë është mirë apo keq për demokracinë dhe të ardhmen? Do t’ju tregoj një histori të shkurtër. Çfarë më mungon këtu duke mos qenë në Shqipëri? Ajo që më mungon është se jam ulur këtu dhe po më bëni pyetje në gjuhën shqipe, gjë e cila më mungon. Edhe muzika shqiptare më mungon. Sigurisht më mungon edhe kafja e mirë shqiptare, mishi i qengjit i pjekur, ballokumet, tava e kosit, rakia.

Po Berisha a ju mungon?
Do t’ju flas edhe për Berishën. Çfarë po mendoja një ditë më parë lidhet me mungesën që ndjej për fëmijët shqiptarë. Kur udhëtoja me makinë në rrethinat e zonës ku jetoja, ambasada turke gjithashtu ishte atje, ku një polic kur kaloja salutonte makinën time kur kalonim. Ishte edhe një grup me djem që panë policin të salutonte me dorë dhe të nesërmen, sikurse edhe në vijim kur kaloja më përshëndesnin. Dhe unë i salutoja nga brenda makinës. Një vajzë e vogël nisi ta bënte këtë gjë. Po zhvilloja një tur në Krujë. Kryeministri ishte me mua atë ditë. Kishte njohuri të thella për historinë e qytetit, Skënderbeun, njerëzit e tjerë që luftuan. Patëm një vizitor amerikan dhe ishte një ditë e mrekullueshme. Duke ecur ishin në rrugë tre vajza të vogla 6 apo 7 vjeçe duke parë njerëzit që u kalonin afër. Kur edhi radha ime të kaloja pranë tyre, pa nga unë me ato sytë e mëdhenj të një fëmije, me të vërtetë një vajze me sy shumë të ëmbël. Mu drejtua duke më thënë se cili ishte emri im. Kjo me një anglishte perfekte. Ju përgjigja. Emri im është Xhon. E pyeta si quhej. Më duket se më tha se quhej Alketa. Ndali për një moment dhe më pyeti se nga isha me origjinë. Vij nga Amerika. Ishte përgjigja ime. Pasi e përpunoi përgjigjen time për pak momente më pyeti sa vjeç isha. Mu desh ta pranoja se unë isha i vjetër në moshë. E përsëris këtë histori pasi fëmijët shqiptarë janë të mrekullueshëm. Rrallë herë shikoni që një fëmijë shqiptar të qajë. Ata janë të mbushur me kuriozitet dhe s’kanë frikë. Atyre nuk i bëhej vonë nëse unë isha ambasador dhe po të kishin pyetje, nuk stepeshin ta bënin. Tërë ai kuriozitet, tërë ajo kurajo e mrekullueshme tek ata fëmijë të vegjël do të thotë se keni potenciale njerëzore të pafundme në vend. Ata mund të rriten dhe të sjellin shumë cilësi në vendin tuaj. Ajo që më ngacmon dhe më shqetëson shumë lidhet me atë që po ndodh sot në Shqipëri. Jo vetëm po dëmton vendin që Shqipëria ka në NATO, por po dëmtohet mënyra e jetesës së njerëzve sot. Nuk po dëmtohet jo vetëm struktura e demokracisë së sotme. Në fakt po ndodh tradhtia e së ardhmes së këtyre fëmijëve. Sepse nuk është duke u krijuar një terren mundësish ku të gjitha talentet mund të shtrinë dhe realizojnë atë që dëshirojnë dhe ëndërrojnë. Kjo është ajo që më shqetëson mbi të gjitha gjërat.

Zoti Uidhers, tani më duhet t’ju pyes si një qytetar amerikan. Çfarë ju thoni është shqetësuese. Ish presidenti Topi dy javë më parë shprehu po të njëjtat shqetësime kur pohoi se demokracia jonë po shkon drejt një diktature dhe vendit i duhet një ndryshim politik. Në 2013-ën ne kemi zgjedhjet e përgjithshme. Me këtë të ardhme që e përshkruar si shqetësuese, mendoni se në 2013-ën Shqipëria ndodhet përpara nevojës së një rotacioni politik?
Fillimisht do të thosha që Shqipëria ka nevojë për zgjedhje të lira dhe të ndershme. Zgjedhje të cilat shkojnë përtej pikëpyetjeve dhe dyshimeve. Pra, të lira dhe të ndershme. Ku nuk ka dyshime apo problematika siç ndodhën në zgjedhjet e shkuara. Jo manipulime, jo ndërrim rregullash loje, jo dominim të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, jo një kolegj elektoral, i cili braktis përgjegjësitë e tij që i jep ligji. E theksoj se duhet me doemos të mbani zgjedhje të lira dhe të ndershme. Kjo është parësore. Unë mendoj se ngrihet një pikëpyetje e madhe përpara shqiptarëve. Dhe kjo pikëpyetje e madhe është se a kanë mundësi politikanët të zgjidhin hallet tuaja. A është politika rruga e duhur për të përmirësuar shoqërinë tuaj. Pra janë pyetje që duhet marrin përgjigje nga vetë shqiptarët. Ajo çfarë duhet të kini parasysh është se hallet tuaja nuk ka për t’i zgjidhur komuniteti ndërkombëtar. Ata thjesht mund t’ju ndihmojnë, por jo të zgjidhin problemet tuaja. Zgjidhjet duhet të vinë nga brenda vendit. Pak më herët më pyetët nëse me mungonte kryeministri Berisha. Nuk e di se çfarë ai mendon apo çfarë problemesh ka me mua. Berisha Është një person i jashtëzakonshëm. Ajo që unë nuk bie dakord janë politikat që ai kërkon të implementojë. Të kundërshtuarit e këtyre politikave nuk do të thotë se unë jam mbështetës i ndonjë platforme të ndonjë force tjetër politike. Unë nuk mbështes asnjërën prej tyre. Çfarë unë mund të mbështes është koalicioni për demokraci. Jo ndonjë forcë politike, por një lëvizje sociale në të mirë të popullit shqiptar. Kjo për mua është e rëndësishme. Shikoni se çfarë ndodhi në Birmani. Një grua e vetme, trime pavarësisht vuajtjeve shikoni çfarë bëri. Shikoni se ç’po ndodh në Filipine, ku filipinasit luftuan për mbajtjen e zgjedhjeve të lira kur Markosi po tentonte t’i manipulonte dhe Akino u zgjodh president.

Por edhe Akino do të akuzohej për abuzim me pushtetin…..
Kjo është bota e vërtetë dhe reale.

Dhe kjo është dilema që kanë shqiptarët kur thonë se ne e dime se çfarë mund të prodhojë Berisha, por a do të mundet Edi Rama të jetë një kryeministër i mirë…
Prandaj është e rëndësishme që njerëzit të bëhen aktivë. Kjo është ekzaktësisht ajo që duhet të bëjnë, duke u kthyer në arbitra të demokracisë dhe jo politikanët. Qytetarët duhet të jenë ata të cilët të dalin kundra…

Nuk ju përgjigjët direkt pyetjes time nëse Edi Rama mund të jetë një kryeministër i mirë.
Si mundem unë mund ta di këtë? Ai kurrë nuk ka mbajtur një post të lartë drejtues në nivel kombëtar. Nuk kam asnjë ide dhe nuk dua të përfshihem në një çështje të tillë. Çfarë unë di, lidhet me ato veprime të ndërmarra nga qeveria aktuale dhe të them që Rama do të veprojë njësoj, këtë nuk mundem ta di. Nuk mund të gjykoj rreth të ardhmes.

Çfarë shqiptarët mund të riskojnë?
Është tërësisht një veprim që i përket shqiptarëve ta ndërmarrin. Unë nuk jam duke folur për këtu për veprime që mund të duken radikale sic mund të jenë demonstratat. Natyrisht në mënyrë kategorike jo për veprime të dhunshme pasi violenca është mjeti i fundit në raste ekstreme. Nuk po flas për këtë. Jam duke folur për veprime të thjeshta. Shqiptarët duhet ta ngrinë zërin e tyre. Nuk ka gjë më të fuqishme në historinë e njerëzimit se sa liria. Nëse njerëzit qëndrojnë gojëkyçur, indiferentë për gjëra esenciale do të thotë se janë duke e humbur lirinë. Nëse njerëzit ankohen për mënyrën e qeverisjes dhe thonë se nuk është shumë keq pasi mund të ishte edhe më keq, por çfarë mund të bëjmë. Njerëzit mund të bëjnë gjëra të jashtëzakonshme. Shqiptarët si shumë popuj të tjerë i pëlqejnë konspiracionet. Por konspiracioni më i madh është heshtja.

Në rregull, por këtu kemi një kontradiktë. Vitin e shkuar pamë një video-skandal të përmasave të mëdha ku përfshihej ish kryeministri Ilir Meta. Ngjarjet që pasuan ishin gati tragjike siç ishte 21 janari ku humbën jetën 4 protestues.
Ishte me të vërtetë tragjike.

Më pas patëm zgjedhjet e 8 Majit ku ish ministri i Brendshëm gjatë ngjarjes së 21 janarit mundi liderin e opozitës dhe ish kryeministri me partinë e tij morën gati më shumë se 50% të votave në këto zgjedhje. Çfarë po ndodh për mirë apo për keq në demokracinë tonë?
Fillimisht para se të përgjigjem, ngrihet pyetja: A i fitoi Lulzim Basha me të vërtetë zgjedhjet për kryetar të Bashkisë së Tiranës? Ajo ishte shumë e çuditshme dhe e pajustifikueshme. Ndryshimi i rregullave të lojës, numërimi i votave të hedhura gabim etj, treguan se kjo nuk është rruga mbi të cilën ecën demokracia. Sistemi i gjykatave, në veçanti ai i kolegjit zgjedhor u duk i pa interesuar për ligjin dhe Komisioni Qendror i Zgjedhjeve u duk se ndihmoi maxhorancën. Mbetet një pyetje e hapur se kush fitoi në këto zgjedhje. Për sa i përket pyetjes së tuaj. Kjo është pyetja që duhet të drejtojnë shqiptarët që kanë votuar për njërin krah apo tjetrin. Vëzhgimi im është ky. Shqiptarët duket se votojnë për personalitete dhe mendoj se nuk duhet të jetë kështu. Shqiptarët duhet të votojnë për një qeveri efektive. Komentatorët politikë dhe vetë politikanët nuk e shikojnë atë që po ndodh gjerësisht. Shqiptarët e thjeshtë duhet të mendojnë rreth të ardhmes. Qeveria shqiptare merr shumë para nga sistemi i taksave, kredi, ndihma ndërkombëtare, pra merr shumë para. Nëse do të isha shqiptar do të pyesja çfarë ndodh me këto para. A po përdoren në përmirësimin e jetës time si qytetar? Është duke ndryshuar sistemi shëndetësor, ai arsimor, strehimi, në zonat rurale, transporti, siguria publike,? Nëse nuk ka përmirësim atëherë çfarë po ndodh me këto para? Pasi nuk janë para të qeverisë, por paratë e popullit.

Dhe këto para duket se kanë shkuar ditën kur ndodhi 21 janari për të blerë pajisje përgjimi nga shërbimi sekret i ushtrisë. Përmendët Xhorxh Uashington në 1784, një prej gjërave që bëri dha dorëheqjen duke ja kaluar pushtetin autoriteteve civile duke dhënë një shembull se si ushtria duhet t’i bindet apo të kuptojë se nuk janë mbi autoritet civile. I keni dëgjuar pretendimet e opozitës ndaj ministrisë së mbrojtjes për përgjime ilegale ndaj opozitës, gazetarëve dhe figurave publike përfshi këtu diplomatët?

I kam dëgjuar këto pretendime. Është e pamundur nga kjo distancë e largët të jem i mundur për të vlerësuar në një mënyrë apo tjetrën …..

Ndjesë për ndërprerjen. Gjatë kohës kur ishit diplomat në Shqipëri a ka pasur ndonjë rast kur kishit ndjesinë që po ndiqeshit, ishit nën survejim apo përgjoheshit nga autoritetet?
Jo. Kurrë nuk e kam pasur një ndjesi të tillë. Jeta ime në Shqipëri ishte tërësisht e hapur. Kudo që kam shkuar përnjëherë jam dalluar dhe njohur nga njerëzit në rrugë. Asgjë s’ka qenë sekrete, s’kisha ç’të fshehja. Nëse dikush ka tentuar të spiunojë për mua, do jetë zhgënjyer pafund. S’ka pasur ndonjë skandal që ata mund të zbulonin apo ndonjë gjë joshëse. Për ata do të ketë qenë një jetë e mërzitshme. Nuk e di nëse pretendimet janë të vërteta. Nëse janë të vërteta, atëherë jemi përballë një çështje shumë serioze dhe diçka duhet bërë për këtë. Më lejoni të shtoj disa gjëra për të rinjtë shqiptarë shumë prej tyre kur më takonin shprehnin dëshirën për gjetjen e një mënyrë për tu larguar nga Shqipëria pasi thoshin se për ta nuk kishte të ardhme. Kjo ta thyen zemrën pasi Shqipëria ka potenciale. Nëse për ta nuk ka të ardhme në Shqipëri, kjo vjen sepse lidershipi nuk është duke zhvilluar këtë potencial. Çfarë më shqetëson lidhet me të gjitha ato veprime që kam parë që i ngjasin një loje të kalkuluar e të avashtë shahu me qëllimin final për përqendrimin e pushtetit në duart e një partie të vetme. Veçanërisht në duart e një personi.

Sipas jush Berisha?
Po, kryeministri. Ajo çfarë nuk dëgjoj janë njerëzit brenda partisë së tij, ishte vetëm një deputet që foli hapur…

Mark Marku
Pra njerëzit brenda PD-s nuk flasin. Kam lexuar një poemë të Migjenit, vijoj të lexoj poezi shqiptare, natyrisht të përkthyera.

Besoj se keni dëgjuar për vdekjen e poetit të madh Ali Podrimja.
Po e kam dëgjuar dhe në fakt kam cituar një prej poezive të tij gjatë një evenimenti për Kosovën. Por kjo poezi e Migjenit, s’më kujtohet titulli tani, ku Migjeni flet për një të varfër, i cili jetonte me ato çfarë i falnin të tjerët. Lindi diçka brenda vetes së tij për t’ju kundërvënë situatës ku ndodhej. Kur nisi të fliste për jetesën ku ishte, u godit nga një makinë dhe më pas nga dëmtimi i iku të folurit. Uroj që kjo mos të jetë një metaforë për ngjarjet e fundit në Shqipëri. Shpresoj që shqiptarët të ngrenë jashtë sirenave të alarmit të komunizmit dhe jo të goditen nga makina e kleptokracisë që duket se po predominon vendin tani. Është me rëndësi madhore që shqiptarët të hedhin sytë nga e ardhmja duke thënë se ne duam të jetojmë në një vend ku mund të marrim vendime gjyqësore të drejta, të shprehemi pa pasur frikën më të vogël nga policia apo të tjera forca, zgjedhje të lira, politika që adresojnë nevojat e njerëzve të thjeshtë dhe jo përqendrim pasurie tek një pjesë e vogël njerëzish. Nuk shikoj asnjë pengesë përse qytetarët shqiptarë të mos jetojnë më mirë seç unë jetoj. Filloni me shërbimet sociale, ato shëndetësore. Përse qytetarët duhet përsëri të përfshihen nga përmbytjet në disa pjesë të qytetit? Janë këto problematikat që është duke ngritur dhe përballur kryebashkiaku i ri? Apo ai thjesht është duke folur për politikë? Këto janë çështje që duhet të merret sikurse edhe të gjithë politikanët. Për atë personin atje në nevojë në mes të rrugës të cilit i detyrohen.

Në fakt kur flisni për demokracinë brenda Partisë Demokratike dhe kryetarin e ri të bashkisë së Tiranës zotin Basha, e vetmja gjë që më vjen në mëndje lidhet me destinacionin e tij të ardhshëm, atë të drejtimit të PD-s, natyrisht i zgjedhur nga zoti Berisha. Ai është një person i artikuluar mirë, i rafinuar, por ai është i parapërcaktuar e jo i zgjedhur. Njëkohësisht duket se ka edhe pëlqimin e amerikanëve.
Në nivel personal është shumë e lehtë si për të gjithë politikanët shqiptarë përfshi kryeministrin apo zotin Rama, zotin Meta, zonjën Topalli, zotin Basha t’i pëlqesh ata.

Në këtë pikë ju bini në kundërshtim me ambasadorin Arvizu kur vjen puna tek zonja Topalli…
Unë jam një qytetar i thjeshtë dhe nuk flas si një ambasador amerikan. Jam i sigurt se ai mund të flasë më mirë se unë. Është e lehtë të pëlqesh të gjithë këta njerëz…

Kur them pëlqej, pra preferohen politikisht …
Mendoj se kemi të bëjmë me një iluzion, pasi amerikanët mbështesin njerëzit në bazë të veprimeve të tyre dhe jo për atë që përfaqësojnë. Nëqoftëse çdo njëri prej këtyre politikanëve që përmenda afër kryeministrit nëse veprimet e tyre janë kontradiktore me vlerat ndërkombëtare dhe demokracinë ata jo vetëm që nuk do të jenë të preferuarit por edhe do të kundërshtohen. Ju garantoj se nuk kemi të bëjmë me çështje personaliteti por është një çështje e veprimeve që ndërmarrin.

Zoti Ambasador, që nga 2010 kohë që u larguat nga Shqipëria e deri më tani duket se diçka është duke lëvizur në klasën politike shqiptare. Të paktën dy iniciativa serioze politike kanë lindur. E para që lindi si një lëvizje Aleanca KuqeZi, që ka ngritur disa shqetësime për retorikën patriotike dhe nacionaliste që përcjell, gjë e cila siç e dini përbën shqetësim në Europën Lindore, dhe e dyta një fraksion i PD-së, Fryma e Re Demokratike që vjen si një parti e re politike…
Po, ajo e zotit Topi.

Si i shikoni këto zhvillime?
Amerikanët besojnë fortë në atë që quhet liria e të shprehurit. Dalja në skenë e partive të reja politike është diçka natyrale në një shoqëri demokratike. Nëse presidenti topi ka një parti me qëndrime të ndryshme dhe mund t’ia mbush mendjen popullit shqiptar dhe qëndrimet e tij kontribuojnë për të ardhmen e tyre, kjo është pozitive. Për sa i përket Aleancës KuqeZi, nuk ka asnjë të keqe evidentimi të qënurit krenar për vendin tënd, por ajo që është e gabuar quhet ekstremizëm. Nacionalizmi që krijon ndjesi të lëvizjeve ekstremiste nuk është e pëlqyeshme. Nuk mundem të gjykoj nëse kjo forcë politike përfshihet në sa thashë më sipër. Do të më duhet të rikthehem në Shqipëri për të kuptuar më shumë.

Në fakt në intervistën tonë të fundit keni premtuar se do të riktheheni në Shqipëri.
Po, po, po…. do të dëshiroja shumë të rikthehesha atje, por për momentin më duhet të jem në pension, pasi këtu kam shumë gjëra për të bërë. Për shumë kohë unë dhe bashkëshortja nuk kishim një shtëpi. Kishim nevojë për pasjen e një shtëpie. Ja ku jemi. Tashmë e kemi një shtëpi pas shumë përpjekjesh. Është e nevojshme të jem pranë familjes, dy vëllezërve të mi që jetojnë në Kolorado dhe nënës time e cila mbushi 88 vjeç. Ajo jeton shumë afër meje, vetëm 20 minuta larg nëse s’ka trafik. Kam shpenzuar shumë kohë gjatë karrierës duke qëndruar larg. Tani është koha t’i qëndroj pranë dhe të mësoj prej saj. Mund t’ju them se për moshën që ka po shkon shumë mirë duke qenë më aktive tani që është 88 vjeçe krahasuar me mua dhe vëllain që jemi tek të 60-at. Jemi krenar për të dhe të qënurit djem e saj. Të qënit diplomat ishte një pjesë interesante e jetës time. Më duhet të shkruaj, gjë të cilën e kam nisur.

A është Shqipëria pjesë e librave që do të shkruani?
Jo për momentin. Fillimisht…

Histori e papërfunduar apo jo…
Kam disa plane. Fillimisht të përfundoj librin për babain dhe Holokaustin për t’ia dhuruar nënës, e cila është shumë e lumtur për këtë. Ai është varrosur me nderime në krematoriumin nacional në Alington. Ne shkojmë shpesh atje për vizitë. Për atë që ai dhe nëna ime bënë për mua dua që libri i parë të jetë për babain. Dëshiroj që librin e dytë ta trajtoj në këndvështrimin e një udhëtari duke evidentuar momentet e lumtura që unë kam jetuar. Ndoshta libri i tretë për Shqipërinë.

E treta, e vërteta…
Kam besuar dhe vazhdoj të besoj se nuk ka gjë më të fuqishme se e vërteta. Dhe e vërteta është e vështirë për tu pranuar dhe besuar nga disa njerëz. Është diçka që ata nuk duan ta dëgjojnë për veten e tyre. Kur njerëzit më tregojnë të vërteta rreth jetës sime vihem në siklet, por është e rëndësishme. Prandaj unë jam optimist për Shqipërinë. Sepse leksioni i historisë së Shqipërisë dhe botës është ajo fjala që quhet e vërteta. Forca më e fuqishme mbi tokë. Mund të godisni, mund të abuzoni me njerëzit, por në fund të fundit njerëzit do të insistojnë në të mësuarit e të vërtetës. Tani është koha për shqiptarët, klasën politike të thonë të vërtetën dhe të këmbëngulin për të vërtetën. Në Shqipëri mbeten shumë gjëra pezull pa u thënë, apo falsitete nga politikanet. Të thuash që 21 janari ishte një grusht shteti është falsitet. Të sulmosh prokuroren e përgjithshme në atë mënyrë është e papranueshme. Të thuash gjera për rivalët politik, kritikët jam i sigurt se shumë gjëra janë thënë për ty, e tëra është një falsitet. Njerëzit duhet të shprehin opinionet dhe pikëpamjet e tyre vërtetësisht. Qeveria krijojë një strategji marrëdhëniesh me publikun duke fshehur ato ngjarje shqetësuese pra nuk është qeveria në anën e thënurit të vërtetës një prej gjerave fondamentale të demokracisë. Kjo është një diçka e keqe për një shtet.

Ju rreshtuat disa arsye përse pensioni juaj tashmë ka kuptim duke shkruar një libër për babain, t’ia tregoni nënës, shpenzoni kohë me familjarët duke ngritur një shtëpi pas kaq vitesh. A është Shqipëria ama një nga arsyet e pensionit tuaj që sipas disa thashethemeve në Shqipëri është i parakohshëm.
Po deri diku dhe jo në atë sens që është sugjeruar. Dola në pension se kjo kishte kuptim për mua dhe gruan time në Departamentin Amerikan të Shtetit ishte shumë e vështirë të gjenim një post ku të shërbenim të dy si diplomatë, në një vend jashtë Amerikës. Kjo sepse në qeverinë amerikane nepotizmi është një diçka që nuk lejohet. Ndoshta në qeveritë e tjera, jo këtë tonën. Vështirësia që kisha gjatë qëndrimit në Shqipëri ishte të qënurit larg bashkëshortes. Me ndershmëri po ju them juve meqenëse ajo nuk është këtu se nuk jam duke ia bërë qejfin. Nuk ndjehem i plotë kur jam pa atë.
Shqipëria luajti rolin e vet, por jo ashtu siç është sugjeruar nga disa prandaj keni dëgjuar ato thashetheme sikurse edhe ju. Dola në pension për arsyet që ju shpjegova, doja të kisha shtëpinë time duke suportuar familjen gjatë kësaj kohe. Erdhi një moment kur për mua dhe Meri Ruth, ishte e vështirë të na jepej një detyrë bashkarisht si diplomatë meqenëse SHBA nuk toleron nepotizmin paçka se në disa vende kjo nuk përbën ndonjë problem madhor.

Në Shqipëri jemi më pak të relaksuar në pikëpamjen e nepotizmit…
Merreni përgjigjen time si të dëshironi. Ka një pjesë tjetër timen që lidhet me të shkruarin, shumë gjëra. S’kam jetuar në Amerikë për shumë gjatë. E dua shumë vendin tim me gjithë shpirt thellësisht. Kam nevojë të takoj miqtë e mi, të afërmit që rriten dhe dua të jem pjesë e saj, pse jo duke ndihmuar. Shqipëria zë një vend të vogël tek unë por do ta theksoja kritik. Kishte mundësi punësimi për mua të qëndroja në Departamentin Amerikan të Shtetit. Disa prej tyre shumë intriguese, interesante për të shkuar me një detyrë përkohësisht. Mu ofruan këto punë, por nuk desha unë. Fare mirë mund të qëndroja në departament për aq kohë sa të arrija kohën e pensionit. Por nëse shkoni me një punë të rë në Departamentin Amerikan të Shtetit do të thotë të përgjigjeni për përgjegjësi të reja dhe jo ato të mëparshmet. Duhet të flisni për detyrën që iu është besuar të kryeni. E shkuara është lënë pas. Por si një qytetar i thjeshtë siç unë jam tani, unë posedoj të gjitha të drejtat e një amerikani të them çfarë unë dëshiroj ekzaktësisht ashtu siç dua.

Pra zoti Uidhers po sugjeroni se një nga arsyet, jo më kryesorja le të themi që deri diku shkuat në një pension të parakohshëm sepse ju donit të flisnit hapur për Shqipërinë?
Mundet ta thoni këtë. Ishte shumë e qartë për mua pasi lashë Shqipërinë, është një thënie e vjetër “Ju mund të merrni diçka nga një burrë, por jo vetë burrin”. Unë u largova nga Shqipëria, po Shqipëria nuk u largua prej meje. E kujtoj gjithnjë. Jo vetëm politikën sepse kur kujtoj Shqipërinë çoj në mëndje shumë gjëra. Politika në Shqipëri ka dështuar duke mos treguar se është rruga për t’i dhënë fuqi dhe zhvillim shqiptarëve por është kthyer strikte në një kontrolluese, manipuluese, shkatërruese e aspiratave të qytetarëve shqiptarë. Nga ajo çfarë ndjej dhe shikoj mbetem optimist për Shqipërinë dhe këta janë individët shqiptarë duke rrëmbyer çdo mundësi që u del përpara sado e vogël të jetë ajo. Ata edukohen, aftësohen, shkojnë jashtë duke ndjekur modele të suksesshme edukimi, me të gjitha mundësitë që kanë. Kjo aspiratë për të arritur objektiva të larta është një karakteristikë e jashtëzakonshme e shqiptarëve që kam takuar dhe njohur. Kjo do të prodhojë fryte pozitive paçka se do të duhet kohë dhe do të ndeshem me vështirësi, por do të këtë sukses në fund.

(Vijon me pjesën e dytë të intervistës)