Kush janë rebelët Hajat Tahrir al-Sham, dhe pse ka luftë në Siri

Forcat rebele kanë hyrë në kryeqytetin sirian Damask, duke njoftuar se presidenti Bashar al-Assad është larguar nga vendi me avion në një vend të panjohur. Ofensiva e rrufeshme që filloi me kapjen e papritur të Alepos në fund të nëntorit, duket se ka sjellë fundin e regjimit në më pak se dy javë.

Në shumë raste, raportohet se ushtria siriane ose la postet e saj ose dezertoi te opozita. Sulmi fillestar u drejtua nga grupi militant islamik Hayat Tahrir al-Sham (HTS), i cili ka një histori të gjatë dhe të përfshirë në konfliktin sirian.

HTS-ja është cilësuar si organizatë terroriste nga OKB-ja, SHBA-ja, Turqia dhe vende të tjera.

Kush janë Hajat Tahrir al-Sham (HTS)?
HTS-ja u krijua me një emër tjetër, Jabhat al-Nusra, në vitin 2011 si një degë e drejtpërdrejtë e Al Kaedës. Udhëheqësi i grupit të vetëquajtur Shteti Islamik (IS), Abu Bakr al-Baghdadi, ishte gjithashtu i përfshirë në formimin e tij.

Ai u konsiderua si një nga grupet më efektive dhe më vdekjeprurëse kundër presidentit Assad. Por ideologjia e saj xhihadiste dukej se ishte forca e saj lëvizëse dhe jo zelli revolucionar, dhe në atë kohë u pa si në kundërshtim me koalicionin kryesor rebel nën flamurin e Sirisë së Lirë.

Dhe në vitin 2016, lideri i grupit, Abu Mohammed al-Jawlani, u tërhoq publikisht nga Al Kaeda, shpërndau Jabhat al-Nusra dhe krijoi një organizatë të re, e cila mori emrin Hayat Tahrir al-Sham kur u bashkua me disa grupe të tjera të ngjashme një vit më vonë.

Prej disa kohësh, HTS-ja ka krijuar bazën e saj të pushtetit në provincën veriperëndimore të Idlibit, ku është de facto administrata lokale, megjithëse përpjekjet e saj drejt legjitimitetit janë njollosur nga abuzimet e dyshuara të të drejtave të njeriut.

Ajo ka qenë gjithashtu e përfshirë në disa grindje të ashpra me grupe të tjera. Që nga shkëputja me Al Kaedën, qëllimi i saj ka qenë i kufizuar në përpjekjet për të vendosur një sundim fondamentalist islamik në Siri dhe jo një kalifat më të gjerë, siç u përpoq dhe dështoi të bënte IS-is.

Ajo ka treguar pak shenja të përpjekjes për të rikthyer konfliktin sirian në një shkallë të madhe dhe për të ripërtërirë sfidën e saj ndaj sundimit të Asadit mbi pjesën më të madhe të vendit, deri më tani.

Pse ka luftë në Siri?
Në mars të vitit 2011, demonstratat pro-demokratike shpërthyen në qytetin jugor të Deraa, të frymëzuara nga kryengritjet në vendet fqinje kundër sundimtarëve represivë. Kur qeveria siriane përdori forcën vdekjeprurëse për të shtypur disidencën, protestat që kërkonin dorëheqjen e presidentit shpërthyen në mbarë vendin.

Trazirat u përhapën dhe goditja u intensifikua. Mbështetësit e opozitës morën armët, fillimisht për të mbrojtur veten dhe më vonë për të pastruar zonat e tyre nga forcat e sigurisë. Assad u zotua të shtypë atë që ai e quajti "terrorizëm i mbështetur nga jashtë".

U krijuan qindra grupe rebele, fuqitë e huaja filluan të merrnin anën dhe organizatat ekstremiste xhihadiste si grupi i Shtetit Islamik (IS) dhe Al-Kaeda, u përfshinë. Dhuna u përshkallëzua me shpejtësi dhe vendi u përfshi nga një luftë civile në shkallë të gjerë duke tërhequr fuqitë rajonale dhe botërore.

Më shumë se gjysmë milioni njerëz janë vrarë dhe 12 milionë janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre, rreth pesë milionë prej të cilëve janë refugjatë ose azilkërkues jashtë vendit.

Si erdhi ofensiva rebele?
Lufta në Siri gjatë katër vjetëve të fundit dukej sikur kishte mbaruar. Sundimi i presidentit Bashar al-Assad ishte i pakontestueshëm në qytetet kryesore të vendit, ndërsa disa pjesë të tjera të Sirisë mbetën jashtë kontrollit të tij të drejtpërdrejtë.

Këto përfshijnë zonat me shumicë kurde në lindje, të cilat kanë qenë pak a shumë të ndara nga kontrolli i shtetit sirian që në vitet e para të konfliktit. Ka pasur disa trazira të vazhdueshme, megjithëse relativisht të heshtura, në jug ku filloi revolucioni kundër sundimit të Asadit në 2011.

Në shkretëtirën e madhe siriane, rezervat e grupit që e quajnë veten Shteti Islamik ende përbëjnë një kërcënim sigurie, veçanërisht gjatë sezonit të gjuetisë së tartufit, kur njerëzit shkojnë në zonë për të gjetur delikatesën shumë fitimprurëse.Dhe në veri-perëndim, provinca e Idlib është mbajtur nga grupet militante të shtyra atje në kulmin e luftës.

HTS-ja, forca dominuese në Idlib, është ajo që ka nisur sulmin e befasishëm në Aleppo. 

Për disa vite, Idlibi mbeti një fushë beteje ndërsa forcat qeveritare siriane u përpoqën të rifitonin kontrollin. Por një marrëveshje armëpushimi në vitin 2020 e ndërmjetësuar nga Rusia, e cila ka qenë prej kohësh aleati kryesor i Asadit, dhe Turqia, e cila ka mbështetur rebelët, ka qëndruar për një kohë.

Rreth katër milionë njerëz jetojnë atje, shumica e tyre të zhvendosur nga qytetet të cilat forcat e Asadit i fituan nga rebelët në një luftë brutale të shkatërrimit.

Alepo ishte një nga fushat më të përgjakshme të betejës dhe përfaqësonte një nga disfatat më të mëdha të rebelëve.

Për të arritur fitoren, presidenti Assad nuk mund të varej vetëm nga ushtria e vendit e papajisur dhe me motivim të dobët, e cila shpejt u shtri në mënyrë të rrezikshme, dhe rregullisht e paaftë për të mbajtur pozicione kundër sulmeve rebele.

Në vend të kësaj, ai filloi të mbështetej shumë në fuqinë ajrore ruse dhe ndihmën ushtarake iraniane në terren, kryesisht përmes milicive të sponsorizuara nga Teherani. Këto përfshinin Hezbollahun.

Mirëpo pengesa që Hezbollahu ka pësuar kohët e fundit nga ofensiva e Izraelit në Liban, si dhe sulmet izraelite ndaj komandantëve ushtarakë iranianë në Siri, kanë luajtur një rol të rëndësishëm në vendimin e grupeve xhihadiste dhe rebele në Idlib për të bërë lëvizjen e tyre të papritur drejt Alepos.

Në muajt e fundit, Izraeli ka intensifikuar sulmet e tij ndaj grupeve të lidhura me Iranin, si dhe linjat e tyre të furnizimit, duke shkaktuar dëme serioze në rrjetet që i kanë mbajtur këto milici, përfshirë Hezbollahun, operative në Siri. /koha.net/

S.G/Shqiptarja.com

TAG:
• lufta ne siri
• Damask
• Bashar al-Assad
• HTS