Nazif Tivari: “Mozzarella Italia” 
e gjithë jeta ime në një fabrikë

TIRANE- “Profesioni im, jeta ime”, kjo është motoja që ka shoqëruar çdo ditë inxhinierin teknolog Nazif Tuvarin, i cili gjithë jetën ia ka përkushtuar profesionit të tij. Ndryshe nga shumë kolegë që zgjodhën të ndërtonin jetën jashtë Shqipërsië, ai mori mbi shpatulla një sfidë të madhe, duke ngritur fabrikën “Mozzarella Italia” që në vitin 1995.

Në një intervistë për “Shqiptarja.Com” ing. Nazif Tivari rrëfen hap pas hapi punën e tij 40 vjeçare, sfidat që ka hasur në tregun shqiptar dhe nismën që ka ngritur së fundmi duke hapur kurs për përpunimin e industrisë së qumështit. Kujtojmë se, Ing. Teknolog Tivari, një ekspert me një eksperiencë prej 40 vitesh në industrinë e qumështit, në vitet ‘92–‘94 punoi në Itali pranë Fabrikës Filli Serra dhe Capurso në Gioia del Colle (Ba).

Ndërkohë që, pas ’95 ai nxiti prodhimin vendas duke prodhuar 15 lloje djathrash me teknologji italiane, zviceriane dhe hollandeze, duke përdorur fermente bakteriale Gjermane Danisco. Ai na tregon se, produktet prodhohen me qumësht të cilësisë së lartë nga stallat e vendit dhe të kontrolluar pranë laboratorit të analizave të qumështit. Në këtë rrëfim, ai nuk ndalet vetëm tek pasioni e tij për prodhimet vendase, por na rrëfen edhe hapat se si arriti të ngrejë fabrikën e parë shqiptare që prodhon mozarela origjinale për piceritë, e para në vend që furnizon çdo ditë piceritë më prestigjoze në vend.
 
Fabrika “Mozzarella Italia” tashmë njihet në tregun shqiptar si e para fabrikë që ka prodhuar mozzarela. Si i kujtoni fillimet?
Në vitin 1995 u ktheva nga emigracioni ku punoja në një fabrikë qumështi në Bari të Italisë. Mozzarella nuk njihej në vendin tonë, fillova të prodhoj vetëm 4 kg në ditë dhe për të tërhequr vëmendjen e llojit të djathit vendosa emrin punishte djathi “Mozzarella Italia Shkallnur”, (Këtë emër e kam paguar shtrenjtë pasi në vitet e shkuara jam gjobitur dhe pa arsye shumë herë madje kam arritur deri në procese gjyqësore, por në fund të fundit unë gjithmonë kam punuar me pastërti dhe ia kam dalë.

Tani që e kujtoj, puna filloi vetëm me tre furnela me gaz, 10 bombula boshe dhe 10 bidona bosh qumështi dhe një kazan që i solla me ndihmat e Kishës Santa Lucia në Bari për në Durrës. Ishin fillime shumë të vështira, pasi punoja vetëm me bashkëshorten Shpresën, e cila në profesion është mësuese dhe sapo mbyllte procesin e punës më ndihmonte deri në orët e vona të natës. Pra, ka qenë një hap i vështirë.
 
Të jesh ekspert në industrinë e qumështit nuk është aspak e lehtë. Çfarë ju ka motivuar më shumë në këtë profesion?
Në Itali e ndjeja veten në fabrikë jo më poshtë se specialistët italianë, por bëja punë nga analizat e qumështit që merrja të dielave në ferma e deri punëtor në repart, ngarkim-shkarkim deri në 16-18 orë në ditë. Isha në atë kohë me përvojë 25-vjeçare në fabrikën e qumështit në Durrës, por që ditën e parë atje mendoja si mund të kthehem e të punoj në vendin tim, me sa më pak investime. Jo vetëm ekspert, por edhe mjaft studiues në bujqësi e blegtori për të jetuar e dashur profesionin fillova punë jo si fabrikat e tjera, merr qumësht e shit qumësht në Tiranë.

Doja jo vetëm të fitoja, por të prodhoja djathërat të shumëllojshëm, duke matur kështu dhe aftësitë e mija edhe pse nuk kam krijuar ndonjë sukses të madh pasi konkurrenca në vendin tonë është shumë e madhe. Konkurrenca e pandershme, informaliteti, ndershmëria për të prodhuar vetëm me qumësht pa shtesa proteina, vaj palme, margarinë të përzier me gjalpë më kanë lënë si ekspert prapa kohe, gjë e cila më bën të vuaj shpirtërisht të arrij atje ku duhet, e ku unë ëndërroj.
 
Pse iniciuat pikërisht një fabrikë, nga kush u ndikuat?
Si çdo i ri në ato kohë kam qenë shumë këmbëngulës duke mos lënë pas ansjë mundësi shkollimi, studimi apo gjuhë të huaj. Tre vite kam qenë pedagog i jashtëm në degën e Inxhinierisë Bioteknologjike, punë që e bëja me pasion, pa çka se në Shqipëri nuk vlerësohet dhe aq shumë. Kujtoj se, ditën e parë të punës në Itali, shikoja se sa aftësi kishin ata e sa lehtësira i krijonte sistemi. Më kujtohet një rast, kur vinte qumështi nga Gjermania në fabrikën tonë shumë punëtor nuk dinin të manovronin levat, tubacionet për të shkarkuar qumështin nga boti, por gjithmonë prisnin Carlo Serran.

Si djalë i guximshëm njëherë ndërhyra duke manovruar levat dhe menjëherë e dërgova qumështin në cisternën e duhur. Të gjithë u habitën nga guximi im! Në fakt, ata se dinin se ne për vite me radhë kemi realizuar projekte fabrikash në Shqipëri, me dhjetëra linja e tubacione qumështi. Duke parë mundësitë që të ofronte kjo fabrikë dhe aftësitë e mija menaxhuese vendosa që një ditë të hap një baxho në vendin tim.
 
Cilat janë produktet që ju gjallëroni tavolinat tona?
Tavolinat tona kanë produkte djathrash, që kur vijnë shumë klientë në Shkallnur thonë: Pse ju i prodhoni këto apo i importoni? Këtu nuk bëhet fjalë për djathë të bardhë apo kaçkavall (vize), por për disa produkte të familjes së mozzarelles, si ajo në formë qershie me peshë 30gr, burrato, galbani, kaçkavall me erza, kaçkavall grana, djathë i njomë me rukola, riçota, etj. Një proverbë franceze thotë; “Një drekë e shtruar pa djathë në tavolinë është si një grua e bukur që nuk ka një sy”.
 
Të prodhosh një djath cilësor është shumë e vështirë. Mendoni se importi ka pushtuar tregun shqiptar. Si e shikoni këtë fenomen?
Mendimi im është se, importi po na mbyt, përveç prodhimeve të mira, hyjnë edhe shumë të një cilësie që ato janë për t’i çuar në vendet që kanë uri, e mungesë proteinash dhe jo në vendin tonë. Këto vende të Europës i prodhojnë posaçërisht djathërat për Shqipërinë apo vendet e Afrikës me çmime shumë të ulta se sa shiten në vendet e tyre sepse këto janë djathëra importi të dorës së dytë e të tretë që vijnë me proteina, me ngjyrues ushqimore, me imitime, etj.

Ne nuk duam të vjelim para nga doganat për këto prodhime, por më mirë ne prodhuesit që nuk japim para shtetit direkt nga dogana, por hapim vende pune e mbajmë dhjetëra punëtorë në punë. Në rastin e importit jo të rregullt e të pakontrolluar e vështirë të kapen, pasi prodhimi asfiksohet, venitet e nuk nxitet, paralizohet e presim para nga doganat jo nga punësimi.
 
Si operoni përsa i përket shtrirjes gjeografike?
Prodhimet e mija kapin një shtrirje gjeografike mesatare në të gjithë Shqipërinë. Prej disa vitesh, operoj në Durrës, Tiranë, Elbasan, Vlorë. Jam nga ata specialistë që mendoj se shoqëria ka investuar shumë, por më mungon menaxhimi e iniciativa për tu zgjeruar më shumë, pasi konkurrenca e pandershme është e fortë.
 
Të jesh teknik bulmeti nuk është një profesion i lehtë. Ku qëndron sekreti i suksesit tuaj në këtë profesion?
Është fakt që, prej 40 vitesh nuk i jam ndarë këtij profesioni, ndryshe nga kolegët e mi që kanë emigruar në Kanada apo Amerikë. Si specialist që kam kontribuar dhe investuar në prodhime produktesh të pastra vendase, nuk kam hasur ndonjë lehtësim nga shteti, por edhe sot e kësaj dite me ato furnelat me gaz kam arritur të mbaj një staf të specializuar dhe 15 punëtor në punë. Guximi është sekreti më i madh i këtij profesioni.
 
Fabrika e qumeshtit "Mozzarella Italia" ka filluar regjistrimet per Kursin e Kualifikimit të njohur nga Ministria e Punës dhe Cështjeve Sociale për Teknik Bulmeti. Ka pasur prurje?
Kursin profesional e zhvilloj me shumë pasion, nuk jam xheloz për çka mësoj, përkundrazi ka patur edhe raste ku jam prekur para kursantëve, duke u shpjeguar çdo taktikë të mësuar nga unë në Zvicër dhe Itali. Unë këtë nisëm e kam dashur gjithmonë pasi, këtë zanat nuk munda ta trashëgoj tek djemtë e mi pasi kanë drejtime të ndryshme profesionale. Gjatë kësaj kohe të kursit, kam patur kursant që janë përpunues në baxho apo fabrika që nga Korça, Pulaha dhe Babashtica, nga Elbasani që kanë hapur baxhot e tyre.

Dy prej tyre kane 200 dhi franceze dhe fal kursit, tani e përpunojnë vetë qumështin. Që nga hapja e këtij kursi kam pasur prurje dhe interesim nga Durrësi, Malësia e Madhe, Vlora, të cilët janë shumë të interesuar të mësojnë metoda të reja të përpunimit të qumështit, madje ka dhe nga ata kursantë që pas përfundimit vazhdojnë akoma të më kontaktojnë.
 
Është ky një zanat që të gjeneron të ardhura, sidomos për të rinjt që e duan këtë profesion?
Ky profesion kur zotërohet mirë, rigjeneron të ardhura, por kur vihet në zbatim me produkte jo vendase duke synuar fitim marramendës sjell të anasjelltën, shumë baxho hapen dhe mbyllen shpejt. Janë shumë profesione të cilët të rinjve iu duken të vështira dhe të papaguara, por e kanë shumë gabim.

Me përkushtim dhe vullnet përballë çdo sfide ti je fitues. Në ligjin aktual në Europë edhe një shitës buke duhet të ketë një trajnim për shitjen e bukës si produkt ushqimor, por tek ne marrin nga rruga e fusin për të shitur produkte, duke shkaktuar shkelje e pakujdesi që i kushtojnë shumë qytetarëve. Ky lloj fenomeni na shoqëron dhe në industrinë e qumështit.

Pyesni qendrat që përpunojnë qumësht, ku e gjejnë fuqinë punëtore, po vetë baxhieri (përpunuesi i qumështit) çfarë kualifikimi ka? Për të punuar parukier bën kurs parukerie, ndërsa për të ushqyer njerëzit nuk ka nevojë për kurs.


Shkrimi u botua në Shqiptarja.com (print) në 30 Korrik 2015

Redaksia Online
(d.a/shqiptarja.com)