Nga kufiri, te taksa, marrëveshja e pritur me Serbinë dhe debati në Shqipëri/ Intervista e plotë e Thaçit në Report Tv

Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi ishte i ftuar mbrëmjen e sotme në emisionin '5 Pyetjet nga Babaramo' në Report Tv.

INTERVISTA E PLOTE E HASHIM THAÇIT NE REPORT TV
Dy janë temat më të rëndësishme të aktualitetit politik në hapësirën shqiptare: në Tiranë kemi lajmin më të fundit, atë të djegies së mandateve nga të gjithë deputetët e opozitës; ndërsa në Prishtinë, tema më kryesore vazhdon të mbetet marrëveshja e pritshme mes Presidentit Hashim Thaçi dhe Presidentit serb Aleksandër Vuçiç. Sot kam një të ftuar të veçantë, Presidentin e Republikës së Kosovës, z. Hashim Thaçi. Pra tema kryesore e bisedës do të jetë ajo se çfarë po ndodh me negociatat mes Serbisë dhe Kosovës.  Por, besoj z. President, se ju i keni ndjekur zhvillimet më të fundit në Tiranë. Keni një koment për djegien e mandateve nga të gjithë deputetët e opozitës?

Realisht i kam përcjellë nga afër të gjitha zhvillimet në Tiranë, ashtu siç i përcjell edhe politika e Tiranës të gjitha zhvillimet në Prishtinë apo gjetiu ku jetojnë shqiptarë, por edhe më gjerë. Nuk është në ndërgjegjen e moralin, as në etikën time që të jap opinione interferuese në skenën politike të Shqipërisë, ashtu sikurse as nga Shqipëria besoj se nuk do të ishte me interes që dikush të pretendonte për interferim, në kuptimin negativ, në skenën e politikës, sepse skena politike edhe në Prishtinë, edhe në Tiranë është e pjekur plotësisht për ndërmarrjen e hapave të drejtë, të mençur dhe të urtë në shërbim të dy shteteve, si të Shqipërisë edhe të Kosovës. Por ajo që është jashtëzakonisht me rëndësi është se duhet të respektojmë legjitimitetin dhe autoritetin e institucioneve të dala nga zgjedhjet e lira, institucione këto që burojnë prej vullnetit të njerëzve, si në Prishtinë, si në Tiranë. Pastaj debatet, ballafaqimet pozitë-opozitë janë gjëra që duhet të respektohen dhe të shikohen në kuadër të kornizës së angazhimeve që kemi, edhe ligjore, por në të njëjtën kohë edhe kushtetuese, edhe të funksionimit të demokracisë. Gjithashtu, debatet dhe ballafaqimet janë ato që duhet të na çojnë përpara. Ato janë vlerë e proceseve tona euro-atlantike, por në asnjë rrethanë nuk duhet të na kthejnë prapa apo të bllokojnë të ardhmen e qytetarëve tanë, prandaj, mendoj që është jashtëzakonisht me rëndësi dialogu pozitë-opozitë që të punohet për reforma. Unë mendoj që Shqipëria ka pasur një vlerësim maksimal prej Bashkimit Evropian dhe prej Shteteve të Bashkuara të Amerikës në veçanti, në procesin e reformave demokratike. Mendoj se në këtë drejtim kryeministri Rama, me reformat që ka bërë, ka bërë një punë që i ka munguar Shqipërisë prej një shekulli të tërë. Por, natyrisht që ky angazhim duhet të ketë një koordinim të afërt edhe me opozitën, në mënyrë që të jenë të gjithë bashkëpjesëmarrës dhe bashkëmeritues, sepse tek e fundit, reformën në drejtësi e kanë votuar të gjithë, me aq sa di unë, me 2/3 e votave.

A besoni se qeveria e Ramës do të rezistojë?

E theksoj përsëri, që unë jam Presidenti i Kosovës dhe nuk dëshiroj që të jap mendime në favor apo kundër askujt, por çdo herë, me tërë angazhimin tim politik që prej dy dekadash, kam respektuar institucionet e Shqipërisë, bartësit e institucioneve, gjithmonë në raport korrekt me të gjithë aktorët politikë apo edhe të shoqërisë civile. Dhe përsëri unë mendoj që duhet të respektohet parimi i dialogut dhe i mirëkuptimit, dhe i respektimit të legjitimitetit qytetar dhe në asnjë rrethanë të sfidohen proceset e rregullta demokratike prej kujtdo qoftë dhe prej ngado që vijnë. Toleranca, mirëkuptimi dhe dialogu janë vlera që politika shqiptare, mendoj unë, që duhet t’u avancojë. Në këtë drejtim ajo që i njoh aktorët politikë në Shqipëri, qofshin të pozitës, qofshin të opozitës, sepse ka pasur edhe përvoja të tilla siç ka qenë ajo para dy vitesh në mes të z. Rama dhe z. Basha, mendoj duhet të vazhdohet me atë frymë të gjetjes së zgjidhjeve të përbashkëta për të ecur përpara, sepse askush askënd nuk mund ta sfidojë. Apo siç ka pasur përvoja edhe më të hershme në Tiranë, siç ka pasur edhe në Prishtinë, të ballafaqimeve, të konfrontimeve, por përsëri jemi ulur dhe mendoj se tryeza duhet të vazhdojë gjithsesi dhe duhet të funksionojë, pavarësisht dallimeve, tryeza e partive politike për reforma, për angazhime aktuale që janë, por edhe për të ardhmen. Pra, dialogu, mirëkuptimi dhe shqyrtimi i mundësive për të gjetur zgjidhje të interesit të përbashkët qytetar dhe politik, natyrisht gjithmonë duke respektuar apektin kushtetues dhe ligjor. Por, duhet pasur parasysh se edhe ne si Kosovë si shtet, edhe Shqipëria, nuk kemi të bëjmë vetëm me ambiciet politike tonat, por kemi të bëjmë edhe me kornizat e angazhimeve euro-atlantike, që duhet t’i rrspektojmë ato vlera dhe ato parime, të cilat janë jetike për të ardhmen edhe të Kosovës, por edhe të Shqipërisë.

Rama, ndonëse është në vështirësi politike në Tiranë, përpiqet që të ndikojë në zhvillimet në Kosovë dhe rasti i fundit ishte ai kur erdhi për t’ju uruar juve për shtëpinë e re. Aty u mblodhën autoritetet më të larta të shtetit të Kosovës. Por, para se t’ju pyes se çfarë u diskutua në atë takim, doja t’ju uroja edhe unë për shtëpinë e re dhe t’ju pyes se sa ju ka kushtuar.

Realisht, pas 20 viteve të angazhimeve të pasluftës, duhej që ta kisha një adresë, kështu që gjithçka është e raportuar në Agjencinë e Antikorrupsionit, kështu që është gjithçka transparente dhe mund të verifikohet. Është një angazhim modest për familjen.

Rama ka deklaruar se shtëpinë e tij e ka ndërtuar me lekët e emigracionit. Edhe ju burimin nga emigracioni e keni?

Jo, nga burimet e mia familjare.

Çfarë u diskutua?

Ka qenë e menduar që të ndodhë një takim i tillë ose në Prishtinë ose në Tiranë.

I kërkuat ju Ramës që të vinte?

Jo, jo. Pasi ishim dakordësuar edhe me kryeministrin e Kosovës, me kryeparlamentarin Veseli dhe me z. Limaj dhe z. Pacolli, kemi biseduar edhe me z. Rama dhe jemi dakordësuar që të takohemi në një ambient privat, kështu që unë kam qenë si mikpritës i nderuar. Ka qenë një ndenje e dinjitetshme, mirëkuptuese dhe në një frymë shumë tolerante, në diskutimin e të gjitha çështjeve që kanë qenë të arsyeshme në rrafshin edhe privat, edhe personal, por edhe politik e institucional. Kështu që është diskutuar vetëm në rrafshin pozitiv për të gjitha çështjet dhe në asnjë rrethanë as ballafaques dhe as negativ për askënd.

Tensionet e shpallura publikisht mes Haradinajt si me ju, ashtu edhe me kryeministrin Rama u tejlakuan në këtë ndenje?

Unë nuk kam parë ndonjë tension apo ndonjë ballafaqim mes kryeministrit të Kosovës dhe kryeministrit të Shqipërisë, madje mund të them se ka pasur një kimi që u ka funksionuar shkëlqyeshëm në atë takim, në atë bisedë sepse unë kam qenë si nikoqir shumë i heshtur dhe mendoj se hapat që janë ndërmarrë prej të dyja qeverive në takimet e fundit, janë hapa konkrete të një bashkëpunimi që po jep frytet e veta konkrete. Mendoj që tani ai komunikim është i zakonshëm, i rregullt në nivel kryeministror, por edhe me bartësit e të gjitha institucioneve të Republikës së Kosovës. Kryeminisri Rama ishte edhe në ceremoninë e 11-vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Kosovës. Është pritur me respektin më të lartë institucional edhe në pjesëmarrjen e tij në Kuvendin e Kosovës, edhe në ceremoninë e parakalimit të Ushtrisë së Kosovës. Prandaj ishte një mesazh i mirë, ashtu sikurse do të ishim të mirëpritur të gjithë njerëzit që do të vinin, bartësit e institucioneve apo edhe liderët politikë të opozitës, siç kanë qenë edhe vitin e kaluar. Të gjithë janë kontribuues për lirinë e Kosovës, të gjithë janë gëzuar për Pavarësinë e Kosovës dhe të gjithë njerëzit në Shqipëri, me siguri, e duan Kosovën.

Vetëm Ramën kishit ftuar nga autoritetet e Tiranës, apo kishit ftuar edhe të tjerë?

Ka qenë një komision ndërshtetëror për organizimin e 11-vjetorit të Pavarësisë. Të them të drejtën, nuk kam qenë i informuar në detaje për të gjitha çështjet, sepse kam qenë në Konferencën e Sigurisë në Mynih, por Rama ka qenë në ceremoni.

Presidenti Meta, ka qenë i ftuar?

Nuk jam në dijeni sepse nuk jam marrë me çështjet teknike. Ka qenë një organizim krejt normal, jo në suazat e ftesave të lidershipit apo të miqve në nivel jashtë vendit, në kuptimin jashtë Shqipërisë, apo në Shqipëri. Më tepër ka qenë një organizim i shtetit të Kosovës me liderët lokalë dhe natyrisht me të gjithë bartësit e institucioneve, parlamentin, qeverinë, pushtetin lokal. Por ne kemi qenë të nderuar me prezencën e kryeministrit Rama, si shtet dhe si shoqëri.

Kryeministri Haradinaj është shprehur se nuk e heq taksën 100% kundrejt produkteve serbe dhe boshnjake. Në qoftë se nuk e heq, ikën qeveria?

Pushtetet janë të ndara. Presidenti ka punën e vet, Kuvendi ka të vetën, ashtu si edhe qeveria ka punën e vet. Puna e taksës është një çështje që e ka vendosur qeveria me propozimin e zëvendëskryeministrit Enver Hoxhaj, nga Partia Demokratike e Kosovës me 10% dhe pastaj është avancuar në 100% nga Kryetari i Kuvendit, Kadri Veseli, i cili e ka propozuar, nga kryetari i Partisë Demokratike të Kosovës dhe që është institucionalizuar nga qeveria e Kosovës. Tani u takon që ta zhvillojnë debatin vetë, brenda në qeveri, por një gjë mund të them se Serbia e ka merituar një vendim të tillë, në veçanti pas veprimeve agresive që ka bërë në raport me diplomacinë e Kosovës dhe të drejtën e Kosovës për t’u anëtarësuar në Interpol dhe në UNESKO, por edhe në përpjekje për mosnjohjen e Kosovës nga vende të caktuara në botë. Por duhet pasur parasysh se tani kaluam një kohë dhe unë besoj gjithashtu se do të ketë një debat të brendshëm mes partnerëve të koalicionit dhe, me të gjithë ata që kam diskutuar, shohim se ajo taksë ka pasur efektin e vet. Me të gjithë partnerët që kam diskutuar shoh një vullnet për të lëvizur përpara, t’i hapet një mundësi dialogut mes shtetit të Kosovës dhe Serbisë. Nuk pajtohem në asnjë rrethanë që Serbia të kushtëzojë dialogun. Gjithashtu edhe Kosova nuk duhet ta vështirësojë këtë proces, sepse, pavarësisht se taksa tani është në fuqi, mallrat serbe janë duke hyrë në Kosovë qoftë përmes kontrabandës në veri, që tani është fuqizuar, dhe për këtë duhet të jemi realistë dhe kemi diskutuar me intitucionet e Kosovës, por mallrat serbe po futen edhe përmes Malit të Zi, përmes Shqipërisë dhe në veçanti përmes Maqedonisë. Prandaj mallrat serbe janë prezente në Kosovë. Është e vërtetë që po funksionon taksa, por ato po futen përmes shteteve të tjera.

A nuk do të ishte më mirë që të luftohet kontrabanda sesa të hiqet taksa?

Për fat të keq, pas taksës kemi edhe dorëheqjen e katër kryetarëve të komunave në veri dhe tani atje nuk ekziston një kontroll i institucioneve të Republikës së Kosovës, me përjashtim të dy policëve dhe të dy doganierëve kosovarë. Tani duhet të shikohet se cila do të jetë përparësia e Kosovës dhe jo e individit, në mënyrë që të ndalet kontrabanda sepse tani, nuk ka pasur për një kohë të gjatë, por i ka hapur rrugë kontrabandës, sikurse i ka hapur rrugë ardhjes apo sjelljes së produkteve serbe në mënyrë të njëjtë, por nga vendet e ndryshme, në veçanti nga Maqedonia, e theksoj, por edhe nga Mali i zi e nga Shqipëria. Kështu që dyqanet kosovare janë të mbushura me mallra serbe, të ardhura nga drejtime të ndryshme. Por çështja e taksës nuk është e ndërlidhur drejtpërdrejt me Serbinë. Tani kemi këshillat dhe rekomandimet e SHBA-ve që të ketë një pezullim të përkohshëm dhe mendoj se ngurtësia e treguar në këtë çështje, mund të ketë pasoja jo të mira për vendin tonë, për shoqërinë tonë dhe në veçanti për institucionet e Kosovës. Askush nuk e ka menduar se Kosova do të mund të kontestonte këshillën e SHBA-ve, duke u nisur nga Presidenti Tramp, nga Sekretari Pompeu dhe nga Departamenti i Mbrojtjes, të cilët i kanë dërguar letër Kosovës që ta respektojë këshillën e tyre, ta pezullojë taksën për një periudhë të shkurtër kohore, t’i hapë rrugë dialogut dhe të arrihet mundësisht marrëveshja përfundimtare Kosovë-Serbi. Tani, për fat të keq, kemi veprimet e para të SHBA-ve në kuptimin e masave ndaj Forcës së Sigurisë së Kosovës, por edhe ndaj Policisë së Kosovës, ndaj Doganave, me ekspertizën e tyre që kanë dhe në këtë drejtim ne duhet të shikojmë se cili është interesi ynë. Nuk duhet që për shkak të armiqësisë me Serbinë të cenojmë raportet strategjike me SHBA-të. Pra, për asnjë taksë nuk duhet të cenojmë miqësinë e përjetshme me SHBA-të, në një formë apo një formë tjetë. Ne të gjithë duhet ta kuptojmë se SHBA-të janë hisedarë në lirinë dhe në pavarësinë e Kosovës. Ato kanë luftuar për lirinë e Kosovës, për çlirimin e Kosovës. Janë sot prezent në Kosovë. Kanë investuar dhe shpenzuar me miliarda e miliarda, kanë qendrën ushtarake në Kosovë, më të fuqishmen në rajon. Kështu që këto këshilla, mendoj që duhet të merren seriozisht. E theksova se as partnerë e miqtë tanë, as armiqtë tanë nuk e kanë menduar që do të vinte një ditë kur Kosova do t’i thoshte “jo” këshillës së SHBA-ve.

Përse jo? Më lejoni që t’jua shtjelloj. Ne ndoshta jemi kombi më proamerikan në planet. Vetëm kombi hebre mund të krahasohet me ne. Mirëpo, ka pasur momente kur për interesa të kombit hebre, kryeministri Netanjahu, para katër viteve i tha “jo” Presidentit Barak Obama. Dhe kjo nuk e ndryshoi.

Kosova është shtet në ndërtim e sipër, në një proces konsolidues të brendshëm dhe ndërkombëtar. Nuk e ka luksin dhe nuk guxon t’i thotë “jo” këshillës së SHBA-ve. Ne, për fat të mirë, si komb jemi që prej tri dekadave të orientuar nga vlerat e civilizimit botëror. Na kanë pranuar realisht edhe Kosovën edhe Shqipërinë. Është fat që Shqipëria është pjesë e NATO-s dhe kurrë, edhe sot, Shqipëria nuk do të ishte pjesë e NATO-s pa vendimmarrjen e SHBA-ve dhe konkretisht të Presidentit Bush. Gjithashtu edhe Kosova nuk do të ishte e lirë dhe e pavarur pa SHBA-të. Janë naivë ata që mendojnë se do ta fitonim luftën vetë. Do të përfundonim të izoluar, të rraskapitur, të ndjekur, të deportuar, spastrim etnik, gjenocid dhe pa mbështetje ndërkombëtare. Prandaj duhet shikuar se ku kemi qenë dhe ku jemi sot dhe në çfarë drejtimi do të shkojmë. Realisht SHBA-të nuk kanë pakënaqësi me proamerikanizmin e popullit të Kosovës. Kanë pakënaqësi me çështje të politikave të qeverisë në Kosovë, prandaj duhet bërë dallimi në mes të partneritetit të SHBA-ve me shtetin dhe me popullin e Kosovës dhe politikën e gabuar në segmente të caktuara të qeverisë së Kosovës. Kosova nuk guxon dhe nuk e ka luksin të marrë një pozicion të tillë që i kënaq, dhe këtë mund ta them lirisht, kundërshtarët e pavarësisë apo kush ka mundur të imagjinojë në këtë botë që 20 vite pas luftës, Serbia të jetë më luajale në kuptimin e qeverisë në raport me SHBA-të dhe Kosova më pak e dëgjueshme, në kuptimin e respektimit të këshillave. Por duhet kuptuar gjithashtu se ka pasur edhe vende të tjera që nuk i kanë dëgjuar këshillat e SHBA-ve, por nuk kanë përfunduar mirë.

Cilat shtete?

Ka pasur zhvillime anekënd botës. Ka edhe sot zhvillime të tilla, kështu që gjithmonë duhet të kemi parasysh interesin strategjik të vendit tonë, shtetit të Kosovës sepse synimi është që të jemi pjesë e NATO-s, e BE-së dhe e OKB-së. Mendon dikush se Kosova do të fitojë njohje të reja, anëtarësime në organizatat ndërkombëtare dhe do të lëvizë shpejt drejt NATO-s dhe BE-së, por në veçanti drejt NATO-s pa mbështetjen e SHBA-ve? Është një ëndërr, është një filozofi shumë e rrezikshme, e cila është në kundërshtim të plotë me vullnetin dominues të qytetarëve të Kosovës, me vlerat që ne përfaqësojmë dhe me bazamentin e luftës që ne kemi zhvilluar. Kështu që unë e theksoj, që dashuria në raport me SHBA-të e Kosovës është shumë më e madhe sesa respekti për taksën.

Jo më kot jua bëra paralelizmin me Izraelin.

Izraeli është tjetër. Jemi dy vendet më proamerikane në botë. Aktualisht, nga sondazhet që kam lexuar, shqiptarët e Kosovës janë më proamerikanë sesa izrealitët. Por, ata janë një shtet i konsoliduar, janë një shtet në rrethana të tjera. Pastaj e dimë angazhimin e kongresmenëve dhe të senatorëve, të lobit hebre, janë drejtpërdrejt në Ekzekutiv, edhe në Kongres, edhe në Senat, në të gjitha instancat e SHBA-ve. Prandaj ata pak miq që na kanë mbetur nga periudha e rezistencës pasive qytetare, 1990-1998, dhe të viteve 1998-1999 të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, duhet t’i ruajmë si sytë e ballit dhe të investojmë te miqtë e rinj. Izraeli e ka hapësirën dhe luksin për të hapur debat, por në të njëjtën kohëm duhet pasur parasysh që Kosova duhet të ecë me hapa të sigurt, të vlerësojmë gjithçka që është në të mirën tonë, të vlerësojmë rastin strategjik.

Unë po them, a mund të presim pak. Nuk po them që të hapim debat me SHBA-të, siç ka bërë shpeshherë Izraeli në historinë e vet, por të presim, të presim pak, 2 vite apo 6 vite. Gjashtë vite në historinë e një kombi janë sa një frymëmarrje.

Unë nuk mund të flas në emër të SHBA-ve dhe nuk jam as zëdhënësi i SHBA-ve.

Ju jeni Presidenti i Kosovës. Pëse kjo ngutje?

Unë jam presidenti i vendit dhe e kam obligim të kultivoj funksionimin demokratik të institucioneve të vendit, por edhe në rrafshin strategjik të orientimit të vendit. Unë nuk dua që vendi im të jetë në drejtim të gabuar. Mund të ketë politika të gabuara të vendit tonë që përmirësohen, por politika strategjike nëse devijojmë, atëherë devijon vendi, shteti, shoqëria dhe natyrisht paguajmë çmim të lartë. Mos mendojmë ne se jemi epiqendra e botës? Ku do të ishim ne pa SHBA-të? Një vend i harruar, i përbuzur, i izoluar, i vrarë dhe në kuptimin e plotë të fjalës, në rrafshin ndërkombëtar nga askush të interesuar.

Po pse duhet ta realizojmë tani marrëveshjen me Serbinë? Pse ky ngut, brenda gjashtëmujorit të parë?

Realisht do të duhej ta bënim sa më shpejt. Ne kemi jetuar një armiqësi të përhershme, mbi njëshekullore, Kosovë-Serbi. Është ushtruar një dhunë e paparë, deri në përmasat e gjenocidit, spastrim etnik, 13.500 civilë janë vrarë, 850.000 njerëz janë dëbuar dhunshëm, rreth 20.000 gra janë dhunuar, 400 masakra serbe janë kryer në Kosovë dhe për fat të keq nuk është dënuar ende askush nga Serbia. Ata njerëz që i kanë organizuar këto vrasje, dhunime e dëbime janë në pushtet në Serbi, në instanca të ndryshme. Por, sot vendi është i lirë, i pavarur, me synime për anëtarësim në NATO dhe në BE. Ne duhet ta kujtojmë dhe ta respektojmë shumë të kaluarën tonë, duhet të kërkojmë drejtësi gjithmonë, por duhet të shikojmë edhe nga e ardhmja, të ndërtojmë një paqe të qëndrueshme. Ne jemi një vend që kemi fituar 116 njohje, por vendet potencialisht që kanë pasur mundësi për të na njohur, na kanë njohur. Tani kanë mbetur vende që ose janë kundër pavarësisë së Kosovës, ose kanë rezerva. Kemi edhe një lobim të fuqishëm edhe prej Serbisë, por edhe prej aleatëve të Serbisë në botë.

Pse tani? Sepse për herë të parë, nuk ka ndodhur as në Rambuje, në vitin 1999, nuk ka ndodhur as në bisedat e Vjenës në vitet 2006-2008, që Serbi të ulet dhe të tregojë gatishmëri për të diskutuar për çështjen e njohjes reciproke. Dhe nga ana tjetër, kemi interesimin e madh të bashkësisë ndërkombëtare, edhe me udhëheqjen e BE-së, por edhe fokusin e drejtpërdrejtë të SHBA-ve, konkretisht të Shtëpisë së Bardhë, të vetë presidentit Tramp. Një fokus i tillë nuk i vjen shpesh dhe nuk i ndodh shpesh një vendi kaq të vogël si Kosova, apo rajonit tonë dhe në veçanti nga vetë personalisht Presidenti Tramp. Dhe nga ana tjetër kemi edhe një rrethanë favorizuese, unë nuk jam entuziast nëse do ta mbajnë fjalën apo jo, edhe një deklarim, të paktën verbal, por edhe nga takimi që unë kam pasur me Presidentin e Rusisë Putin, për herë të parë në Paris, ata deklarojnë se janë të gatshëm të njohin një marrëveshje, të mirëkuptojnë një marrëveshje në mes Kosovës dhe Serbisë. Kjo nënkupton largimin e vetos ruse në Këshillin e Sigurimit.

Ky takim u ndërmjetësua nga Beogradi?

Ky takim nuk është ndërmjetësuar nga askush, ka ndodhur aty për aty, në një bashkëbisedim të këshilltarëve të mi me ata të Presidentit Putin. Në sallën ku është zhvilluar ky takim i shkurtër 5-7 minuta kanë qenë shumë pranë edhe Presidenti Tramp, edhe Presidenti Makron, edhe Kancelarja Merkel, kështu që ka qenë një vullnet i përbashkët i imi si President i shtetit të Kosovës për të diskutuar shumë hapur me Presidentin e Rusisë. Mendoj se takimi që ka ndodhur është mirë për Kosovën sepse për herë të parë, një President i Rusisë ka pranuar të diskutojë hapur, në mënyrë transparente dhe botërisht të njohur me presidentin e një shteti që ende ata nuk e njohin dhe që janë bllokada jonë kryesore në Këshillin e Sigurimit dhe për njohjen globale për Kosovën. Unë thashë që nuk jam entuziast, por biseda ka qenë korrekte. Pyetjet që i kam parashtruar Presidentit Putin kanë qenë shumë të qarta, por dhe përgjigjet kanë qenë të qarta. E kam pyetur shumë hapur që nëse Kosova dhe Serbia arrijnë një marrëveshje përfundimtare midis tyre me njohje reciproke, si do të veprojë Rusia dhe ai tha që do ta pranojmë. Po pastaj, - e pyeta, - në çështjen në Këshillin e Sigurimit, si do të veprojë Rusia? Ne nuk mund ta zgjidhim as pse nuk është Serbia, - u përgjigj ai. Mendoj që janë gjëra të cilat, më herët na kanë munguar që t’i dëgjojmë nga Rusia zyrtare. Nëse do ta mbajnë fjalën apo jo, është çështje krejt tjetër.

Po me çfarë çmimi bëhet kjo marrëveshje?

Ne kemi paguar mjaft çmime, ka ndodhur gjenocidi, spastrimi etnik, kanë ndodhur masakrat e mëdha, kanë ndodhur dhunime të rënda te rreth 20.000 gra, ka ndodhur shkatërrimi i infrastrukturës në rreth 40% të Kosovës. Është themeluar delegacioni shtetëror i Kosovës. Kanë ndodhur tre takime në Bruksel me autoritetet e Brukselit.

Të qëndrojmë te çmimi. Përveç të gjitha atyre sakrificave që thatë, përse duhet t’i shtojmë edhe dhënie territori?

Askush nuk ka folur për dhënie territori. Qëndrimi im është shumë i qartë. Unë synoj që edhe përtej kornizave kushtetuese të Kosovës, të realizoj aspiratën e të drejtës së qytetarëve të Preshevës, Medvegjës dhe të Bujanovcit për bashkangjitje me territorin e Kosovës. Është një e drejtë legjitime e tyre. E kanë treguar vullnetin e tyre përmes referendumit të vitit 1992. Kanë zhvilluar luftë që diçka e tillë të ndodhë. Kanë sakrifikuar, prandaj edhe unë i përkrah shumë fuqishëm, i përkrah si president i vendit, i përkrah në realizimin e të drejtës së tyre legjitime dhe historike.

Në çfarë pike janë negociatat?

Mendoj që negociatat kanë shënuar progres. Ka vullnet të dyanshëm për të diskutuar për të gjitha çështjet e hapura, që të arrihet një marrëveshje gjithëpërfshirëse, që nënkuptohet çështja e të zhvendosurve, e refugjatëve, edukim, shëndetësi, trashëgimia kulturore serbe, zhvillimi ekonomik, artifaktet arkeologjike dhe shumë e shumë çështje të tjera, të cilat janë të nevojshme dhe të domosdoshme për t’u diskutuar. Gjithashtu edhe bashkëpunimi në segmentet e sigurisë, për t’u përmbyllur pastaj me preambulën që nënkupton ndryshimin e Rezolutës 1244 dhe pika e parë e marrëveshjes duhet të jetë që Kosova dhe Serbia të njohin njëra-tjetrën si vende sovrane dhe me integritete territoriale të përcaktuara me marrëveshje. Prandaj nuk di se kush e pengon arritjen e marrëveshjes përfundimtare që nënkupton njohja reciproke Kosovë-Serbi, si dy vende të pavarura, dhe anëtarësimi i Kosovës në OKB. Është një moment historik, të cilin ne guximshëm duhet ta shfrytëzojmë, të përballemi në mënyrë sa më unike dhe sa më të bashkuar që do të jemi, aq më të sigurt dhe më të suksesshëm, jami bindur që do të dalim në fund.

Për territorin është diskutuar në marrëveshje?

Unë e kam ngritur shumë hapur dhe botërisht të drejtën e shqiptarëve të Luginës së Preshevës për t’u bashkangjitur me territorin e Republikës së Kosovës, ndërsa për çështje të tjera askush, kurrë nuk ka diskutuar.

Dhe kanë qenë të gatshëm që t’jua japin Preshevën?

Detyra ime është që të punoj, të sensibilizoj, por edhe nuk e shoh të pamundur.

Në këmbim çfarë keni dhënë?

Unë nuk merrem me shkëmbim territoresh sepse është çështje pazari dhe në kauzën time, vendin tim, për të cilin gjithë jetën kam luftuar edhe me pushkë në dorë, edhe diplomatikisht, që prej tri dekadash, nuk e vë në pazar, në asnjë rrethanë.

Keni folur për kompromis të dhimbshëm. Ku konsiston dhembja.

Kompromis i dhimbshëm natyrisht se janë disa çështje, të cilat duhen menduar. E theksova edhe më parë, për disa të drejta afirmative të serbëve në Kosovë, gjë që nuk e rrezikon shtetin e Kosovës, por nuk janë të drejta popullore te qytetarët e vendit. Tek e fundit, kompromisi i dhimbshëm ka qenë edhe dokumenti i Presidentit Ahtisari, mbi të cilin ne kemi shpallur pavarësinë me mbikëqyrje ndërkombëtare sepse të jemi të sigurt, kurrë në jetë nuk do ta pranonim dokumentin e Presidentit Ahtisari sikur të mos e kishim sigurinë, në një kuptim të premtimit të fuqishëm të negociatorëve Ahtisari, Rohan dhe Vizner, ambasadorëve, se duke i bërë këto kompromise në Vjenë, Rusia do ta pranonte atë dokument dhe do të votonte në Këshillin e Sigurimit. Ne e pranuam atë kompromis, nuk pendohem, por e theksoj që sot nuk do ta pranoja, pa e pasur sigurinë e plotë zyrtare të Rusisë sepse me ato të drejta sikur e kemi bllokuar në fakt shtetin e Kosovës, në një formë apo në një tjetër, në veçanti me të drejtën e vetos së serbëve në Parlamentin e Kosovës për disa çështje. Kështu që janë gjëra, kompromise, të cilat çojnë në një platformë të pranuar nga të dyja palët duke i balancuar interesat e të dy shteteve.

Kjo marrëveshje e varros Paketën Ahtisari?

Jo. Kosova duhet ta tejkalojë Paketën Ahtisari. Ka qenë që prej 11 vitesh në fuqi. Dhet të dalë përtej atyre kornizave dhe duhet të jetë realisht funksional si shtet sovran. Por, siç e theksova, Kosova deri këtu ka ardhur përmes kompromiseve. E ka fituar përmes kompromiseve edhe lirinë, edhe pavarësinë. Në Rambuje kemi bërë kompromise jo të lehta. Edhe në Vjenë, e theksova. Edhe tani duhet të jemi sa më gjenerozë, në kuptimin e përpjekjeve të përbashkëta, edhe të BE-së, edhe të SHBA-ve. Çdo herë që Kosova ka qenë e bashkuar dhe ka punuar ngushtë me SHBA-të dhe me BE-në, ka dalë mirë. Mendon dikush, që ata që kanë luftuar për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës se të dojë për ta cenuar shtetin e Kosovës, ky është mashtrim ordiner, prej kujtdo që vjen. Mendon dikush që SHBA-të duan ta cenojnë vendin me popullatën më proamerikane dhe shtetin, që tek e fundit është produkt i kontributit të tyre.

Ju mendoni se ata që kanë luftuar nuk janë unikë në këtë qëndrim?

Po flas edhe në rrafshin ndërkombëtar.

Ju thoni që ta arrijmë këtë marrëveshje, ndërsa z. Haradinaj që edhe ai ka luftuar, e konsideron si tradhti këtë marrëveshje.

Duhet pasur parasysh se në Kosovë ekziston, tek e fundit, një tolerancë e komunikimit dhe e dallimeve për arritjen e objektivit të përbashkët. Edhe në Rambuje, kur e kam nënshkruar marrëveshjen, ka pasur plot komandantë që kanë qenë kundër. Edhe nga bashkëluftëtarët e mi. Dhe sot jemi miq. Edhe për Dokumentin e Presidentit Ahtisari. Madje ka pasur edhe nga miqtë e mi që kanë protestuar, por unë kam lëvizur përpara sepse i kam besuar atij vizioni se vetëm me BE-në dhe me SHBA-të mund të lëvizim përpara dhe jo me emocionet tona të së kaluarës, jo me mllefet politike ditore, apo me targetet e politikave ditore, të cilat nuk çojnë larg, nuk kanë rrugë të sigurt. Apo që janë të frymës populiste më tepër sesa të realizimit të objektivave afatgjata të shtetit të Kosovës. Populizmi është si valët e detit, të nxjerr në rërë ose të përplas diku në shkëmb. Shpejt ikin. Kështu që ne nuk guxojmë të biem nën ndikimin e frymave të disa vendeve që për hir të disa votave, unë kam qenë që prej 20 viteve lideri më i votuar edhe në zgjedhjet lokale edhe në ato të përgjithshme, por gjithmonë e kam ruajtur vijën e bashkëpunimit të ngushtë, drejtimin e drejtë të vendit. Nuk kam lejuar edhe në opozitë të organizoj kurrë demonstrata për të ardhur në pushtet, as të provokoj dhunë, kurrë. Kam qenë në opozitë, e kam ndihmuar pushtetin, qeverinë për realizimin e objektivave tona madhore. Kështu që dua të rritet përgjegjësia. Edhe ne kemi pasur përplasje në Kosovë për sa i përket demarkacionit me Malin e Zi. Shumë njerëz kanë qenë kundër atij vendimi. Unë e kam nënshkruar. Por pas tre vitesh që humbëm edhe të drejtën për liberalizimin e vizave, përsëri kundërshtarët më të mëdhenj, me lot në sy prej entuziazmit se arritën t’i grumbullojnë 2/3, kanë votuar.

Pasi morën garancitë nga Mali i Zi që mund ta rishikojnë atë marrëveshje.

Jo. Edhe marrëveshjen e dytë unë e kam siguruar. Kam shkuar, kam biseduar me Presidentin Bujanoviç në atë kohë dhe me Presidentin aktual Gjukanoviç.

Publikisht njihet që e ka negociuar z. Limaj.

Është marrëveshja e nënshkruar mes meje dhe Presidentit Bujanoviç.

Pasi e kishte negociuar z. Limaj.

Jo, jo. Unë nuk nënshkruar dokumente të negociuara nga askush, me përjashtim të dokumenteve që negocion ekipi im dhe unë personalisht. Kemi diskutuar orë të tëra në Podgoricë dhe jemi pajtuar që të kemi një përafrim apo interpretim të drejtë të marrëveshjes paraprake.

Të kthehemi te marrëveshja me Serbinë. Si ka lindur? Ka ardhur propozimi nga Vuçiç që “të ulemi, jemi gati t’ju njohim”?

Ka lindur nga domosdoshmëria që Kosova dhe Serbia të arrijnë marrëveshje përfundimtare.

Kush e ka hedhur i pari në tavolinë?

E ka hedhur Bashkimi Evropian, edhe SHBA-të e kanë mbështetur, ashtu sikurse e hedh edhe vetë realiteti, nevoja, që edhe Kosova edhe Serbia të lëvizin sa më shpejt drejt të ardhmes evropiane, Kosova edhe drejt NATO-s.

Nga BE-ja, kush e ka hedhur idenë?

Autoritetet udhëheqëse të tyre, edhe Presidenti Junker, edhe z. Han, edhe znj. Mogerini. Procesin e udhëheq znj. Mogerini, me mandatin dhe në autoritetin ligjor që ka.

Në media është thënë që ky projekt i hartuar pranë z. Vuçiç, i financuar nga Sorros.

Shpifje ordinere. Nëse SHBA-të, BE-ja dhe NATO punojnë me idetë e Vuçiçit, është një tmerr që ta mendojë dikush nga bota shqiptare. Por, është edhe në interesin strategjik për të ardhmen evropiane të Ballkanit Perëndimor, në veçanti, pas arritjes së Marrëveshjes së Prespës, në mes Maqedonisë së Veriut aktualisht dhe Greqisë. Edhe ajo marrëveshje nuk ka qenë e lehtë, por të dy liderët u ulën e diskutuan dhe arritën marrëveshjen. Kishte reagime, kishte protesta edhe në Shkup edhe në Athinë, por të dy parlamentet ratifikuan dhe sot, pas 27 vitesh varfërie dhe izolimi, skamjes dhe armiqësive ndërmaqedonase dhe ndëretnike, Maqedonia hapi rrugën për anëtarësimin e saj në NATO.

Ajo marrëveshje konsistoi në çështje emri dhe jo në çështje territori.

Çështje identiteti. Ndërsa natyrisht që marrëveshja mes Kosovës dhe Serbisë do të jetë shumë më e vështirë, shumë më e rëndë sepse na ndan një lumë i madh me gjak me Serbinë. Serbia ka qëndruar dhunshëm përtej një shekulli në Kosovë dhe këto gjëra ne i dimë. Unë kam luftuar kundër Serbisë dhe e njoh se çfarë është Serbia. Por, për hir të gjeneratave të ardhshme, ne nuk guxojmë të mbesim viktimë e krenarisë së të kaluarës. Por duhet të lëvizim përpara, nëse mund të arrijmë marrëveshje. Unë shpresoj që të mund të arrijmë marrëveshje. Do të hapet një perspektivë e një rajoni pa kufij, nën ombrellën euro-atlantike. Sepse, tek e fundit, këta kufij që kemi sot dhe gjërat që i diskutojmë sot, mendoj se për gjeneratat e ardhshme do të jenë qesharake, kur t’i lexojnë këto debate që aktualisht zhvillohen. Që të jemi pjesë e BE-së edhe Kosova e Serbia duhet t’i kenë të përcaktuara qartë popullatën, natyrisht edhe territorin. Nëse dikush mendon se Serbia do të na njohë vullnetshëm, pa një presion të BE-së dhe të SHBA-ve, dhe natyrisht ndoshta edhe një pëlqim të Rusisë, mashtrohet keq. Sot jetojmë në një statuskuo që, për mua, pas 11 vitesh pavarësie, paraqet regres për Kosovën. Është e rrezikshme në të gjitha rrafshet, qoftë të sigurisë, qoftë diplomatik, qoftë ekonomik apo edhe në rrafshe të tjera. Jetojmë me një konflikt të ngrirë, që potencialisht mund të shpërthejë çdo ditë.

Si mund të shpërthejë? Kosova është vendi më i sigurt në rajon sepse thatë që ka bazën më të madhe amerikane në rajon.

E ka bazën më të madhe amerikane në rajon, por në të njëjtën kohë, nëse nuk dëgjon këshillat e tyre, ku i dimë ne hapat e tjera? Kije parasysh dhe imagjinoni që një ditë Kosova të jetë pa NATO-n. Menjëherë, as disa orë nuk kalojnë pa u futur në konflikt të armatosur me Serbinë. Njerëzit tanë nuk duan tragjedi të reja. Nuk duan luftë. Lehtë është që të mendosh dhe të llogarisësh me muskujt dhe me fuqinë e të tjerëve. Por duhet të mendosh me energjinë tënde. Eshtë e vërtetë ne kemi luftuar, kemi bërë projektin më madhor të kombit, Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, që bashkoi popullin e Kosovës, që bashkoi kombin dhe kur u bashkua kombi rreth përpjekjeve të luftës së popullit të Kosovës dhe Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës u bashkua edhe bashkësia ndërkombëtare, bota demokratike për të na ndihmuar sepse na kuptoi në të drejtën tonë, natyrisht dhe me gabimet e mëdha që bëri Beogradi në raport me ne. Prandaj përsëri e theksoj se kjo statuskuo dhe ky konflikt i ngrirë duhet të tejkalohen me një marrëveshje paqësore, që i hap perspektivë të dy vendeve dhe të gjithë Ballkanit Perëndimor. Vetëm atëherë mund të themi, kur të arrihet marrëveshja paqësore Kosovë-Serbi, që nënkupton njohjen reciproke dhe anëtarësimin e Kosovës në OKB. Le ta vulosim paqen e qëndrueshme në Ballkanin Perëndimor.

Të kthehemi te marrëveshja. Ju dy presidentët, pra ju z. Thaçi dhe Presidenti Vuçiç, keni rënë fillimisht dakord për këtë marrëveshje dhe keni kërkuar lobues në SHBA? Në media është thënë edhe emri i lobuesit tuaj të përbashkët, Levandovski, në mos gaboj.

Kurrë në jetën time as që e kam takuar, por as e kam komunikuar dhe ai njeri nuk punon për Presidentin e Kosovës, as për qeverinë e Kosovës, as për Kuvendin e Kosovës dhe për asnjë institucion të Republikës së Kosovës. Do të them diçka nga përvoja ime jetësore dhe e bashkëpunimit me SHBA-të. Vetëm qeveritë apo institucionet e një vendi që kanë lëkundje të madhe vrapojnë pas lobuesve. Unë, edhe gjatë luftës, edhe pas luftës, edhe si kryeministër, edhe tani si president, punoj me institucionet e SHBA-ve, jo përmes lobuesve por përmes angazhimeve tona të drejtpërdrejta. Dhe unë ndihem shumë krenar që të paktën çdo vit, që prej 20 vitesh, minimumi kam 2-3 vizita në SHBA-të, ose në Shtëpinë e Bardhë, ose në Departamentin e Shtetit, ose në Departamentin e Mbrojtjes, në Kongres e Senat. Dhe ata që mendojnë që i sfidojnë politikat e SHBA-ve përmes lobingjeve të ndryshme apo ndryshojnë politikat strategjike, e kanë gabim. E di që në botën demokratike duhet të funksionojë lobizmi, për arritjen e ndonjë objektivi. Lobistët mund të ndihmojnë për takime të nivelit mesatar që t’i ngrenë në një nivel pak më tepër, por jo për të ndikuar apo për të ndryshuar strategjinë e SHBA-ve në raport as me Kosovën, as të tjerë.

Atëherë si u përfshinë SHBA-të në këtë?

Të lutem, asnjë lobim nuk ka ndodhur nga askush për bombardimet e NATO-s. Ka qenë vendim i administratës së SHBA-ve, i Sekretares Ollbrajt, i Presidentit Klinton.

SHBA-të ia kishin deleguar BE-së. Si ndodhi tani?

Asnjë lobim nuk ka ndodhur kur Presidenti Bush, këtu nga Tirana, ka theksuar shumë qartë: “Tani Kosova duhet të bëhet e pavarur”. Asnjë lobim nuk ka ndodhur. Por e drejta jonë ka dominuar dhe është mirëpritur. Dua të flas edhe për një përvojë tjetër timen, jetësore, me përfaqësuesit e SHBA-ve. Në atë kohë ka qenë një prej zyrtarëve kryesorë të Departamentit të Shtetit, Denfrid. Ka qenë korriku i 2007-ës. Dhe natyrisht, pasi u vendos që të shtyhej edhe për 6 muaj përmbyllja apo deklarimi i marrëveshjes finale apo i implementimit të Dokumentit të Presidentit Ahtisari, ka ardhur në Prishtinë dhe na ka lutur që ta mirëkuptonim edhe këtë afat shtesë, duke inkorporuar në proces edhe ambasadorin Ishinger, përpos tëtjerëve që kanë qenë. Dhe natyrisht ne kemi qenë ngurrues që ta shtynim, për të mos thënë edhe frustrues të them të drejtën sepse të gjitha potencialet tona i kishim angazhuar dhe kishim pritur që gjattë fundit të pranverës së 2007-ës të shpallnim pavarësinë, dhe pas argumenteve që nxori zyrtari amerikan, u pajtuam, e dëgjuam këshillën. Edhe në fund, kur u përmbyll takimi, ishte dhe Presidenti i asaj kohe Sejdiu, Kryeministri Çeku, unë isha lider opozitar në ekipin e Unitetit dhe më duket se ka qenë edhe Kryetari i Kuvendit në atë kohë z. Berisha, z. Shala, u ngrit në këmbë dhe mori frymë dhe na u drejtua: “Më besoni, më vështirë e kam pasur që të bind presidentit tim për të shtyrë çështjen e shpalljes së pavarësisë së Kosovës sesa juve. Faleminderit shumë!”. Kështu që, as bombardimi i NATO-s, as shpallja e Pavarësisë, as njohja që ka ndodhur, nuk ka ndodhur përmes lobingjeve, por përmes angazhimeve tona të drejta, luajalitetit të qëndrueshëm, respektit maksimal për këshillat e SHBA-ve, puna e përbashkët, e urtë, ruajtja e vlerave që prezantojnë SHBA-të por edhe ne, natyrisht se edhe gërshetimi i interesave. Tani mund ta them përsëri: qëndrimi i SHBA-ve është vazhdimësi e të gjitha administratave të mëparshme, duke u nisur nga i ndjeri Presidenti Bush i vjetri në vitin 1992, për të vazhduar me Presidentin Klinton që vendosi për të bombarduar Serbinë dhe për të vazhduar me presidentin Bush të riun, që vendosi për të nxitur dhe për të përshpejtuar procesin e shpalljes ë pavarësisë së Kosovës duke njohur, pa qenë faare në territorin e SHBA-ve, për të ardhur pastaj te Presidenti Obama. E di që ka opinione të ndryshme që është Presidenti Tramp apo ky ose ai. Po mirë, more zotëri, cila administratë neve na lejoi dhe na mbështeti për themelimin e Ushtrisë së Kosovës para 2 muajsh? Pikërisht administrata e Presidentit Tramp. Dhe unë çuditem me disa kur dëgjoj qoftë në Tiranë, se është nën ndikim rus. Të mendosh se Uashingoni punon për Rusinë, është naivitet. Është një rezonim i ulët, shpellar, i kujtdo qoftë.

Të kthehemi te çështja e territorit. Keni thënë që nuk mund të pranoni një dhuratë të Rankoviçit. Ku shtrihet, ku fillon dhe ku përfundon ajo dhuratë e Rankoviçit.

E theksoj, pika e parë e marrëveshjes në mes Kosovës dhe Serbisë duhet të jetë që Kosova dhe Serbia të njohin njëra-tjetrën si vende sovrane, me integritetin territorial të përcaktuar me marrëveshje. Tani për takime unë nuk marr pjesë në Bruksel. Është zgjedhur delegacioni shtetëror i Kosovës që udhëhiqet prej z. Ahmeti, z. Limaj, z. Hoxhaj, z. Pacolli e të tjerë. Kjo do të thotë se sot dialogu është në një nivel tjetër, është në legjitimitetin e plotë të Kuvendit dhe të të zgjedhurve nga Kuvendi.

Do të nisë nga e para apo do të vazhdojë aty ku e keni lënë juve?

Unë e kam dorëzuar të gjithë materialin që ka qenë i nevojshëm delegacionit shtetëror dhe mbi bazën e atij materiali do të vazhdojë. Por në atë material nuk flitet për çështje territoriale fare. Tani do ta lidh me pyetjen tuaj konkrete. Kur kanë vendosur në histori shqiptarët për kufijtë e vet? Ma thoni ju dhe kritikët e tjerë. Nuk po flas me ju si kritik.

Nuk ka problem. Unë e pranoj që  kam kritikuar.

Prandaj e pranova me mirësinë më të madhe këtë komunikim të hapur me ju. Unë me profesion jam historian. Kurrë shqiptarët në historinë e tyre nuk kanë vendosur për kufijtë e vet. Kurrë. Shqiptarët vendosën në vitet 1912-1913 për këtë Shqipëri që është sot? Jo. Vendosi populli i Kosovës ndonjëherë me referendum për kufijtë që ka sot? Jo.

Vendosi Parlamenti kur shpallët ju pavarësinë dhe me një hartë me kufijtë që ju i vendosët në flamur.

Ok, të lutem. Unë e kam shpallur pavarësinë dhe jam krenar. Nuk mund të ma mohosh atë të drejtë dhe kontributin tim as për lirinë dhe as për pavarësinë. Unë jam ai që e dua atë shtet ndoshta më tepër se shumëkush, duke mos mohuar këtu dashurinë e madhe të të gjithë njerëzve për shtetin e Kosovës. Por askush nuk mund të më thotë mua që populli i Kosovës ka vendosur ndonjëherë për ato vija. I ka vendosur Tito, i ka vendosur Rankoviçi, siç i ka vendosur edhe për hapësira të tjera shqiptare në Maqedoni, në Preshevë dhe në Mal të Zi. Më herët ka qenë një formulim shumë i mirë “shqiptarët në ish-Jugosllavi” dhe epiqendra e tyre ka qenë Prishtina, qoftë administrative, qoftë kulturore, qoftë shpirtërore, qoftë historike, qoftë edukative. Në një formë apo në një tjetër, Prishtina ka qenë kryeqyteti i shqiptarëve nën ish-Jugosllavi. Kjo është e vërtetë. Tani janë krijuar rrethana të reja. Unë mendoj dhe besoj se Preshevë, Medvegjë dhe Bujanovc, së shpejti do ta propozoj rezolutën në Kuvendin e Kosovës, mund t’i bashkangjiten Kosovës. Në takimin e fundit që kam pasur me liderët e partnerëve të koalicionit dhe të disa partive opozitare 

Nuk më dhatë përgjigje z. President, cila është pjesa që na ka dhuruar Rankoviçi?

Po ka qenë pjesë që ka marrë në Preshevë, Medvegjë, Bujanovc dhe diçka te Leshaku atje, apo Kopaniku, që ka bërë ndryshime territoriale në kuptimin e balancës demografike, për t’i larguar shqiptarët nga Kosova dhe për të sjellë serbë brenda për të ndryshuar balancën e popullatës. Ky është mendimi im personal dhe privat, por edhe si historian, ndërsa mendimi zyrtar dhe propozimi im është vetëm bashkangjitja e Preshevës, e Medvegjës dhe e Bujanovcit. Shqiptarët e Kosovës kanë luftuar në Preshevë, Medvegjë dhe në Bujanovc, por nuk njoh shqiptar që ka luftuar në Leshak për lirinë e Kosovës.

Ju jeni nga njerëzit që keni kontribuar për shpërbërjen e Jugosllavisë dhe Jugosllavia është shpërbërë pas luftërave. Po ju sjell ndërmend një deklaratë të Presidentit kroat, Shtipe Mesiç, i cili tha: “U bënë luftëra pa fund dhe kufijtë përfunduan te kufijtë mes republikave dhe krahinave. Asnjë centimetër nuk ndryshoi”. Përse duhet të ndryshojnë tani?

Kosova ka qenë, për fat të keq, pjesë e Jugosllavisë dhe pjesë e Serbisë, me avancimin e jashtëzakonshëm me Kushtetutën e vitit 1974, për të shpërthyer demonstratat për republikë, për të vazhduar pastaj me suprimimin e autonomisë nga Milosheviçi, në vitin 1989. Republikat kanë qenë diçka tjetër. Unë nuk pajtohem me botën e njerëzve që thonë se Kosova ka qenë republikë por emrin nuk e ka pasur. Nëse do të kishte qenë republikë nuk do të vinin të na vrisnin në vitin 1968, as në vitin 1981, as në vitin 1989 dhe as do të kishte të drejtë të mbante ushtrinë dhe policinë Serbia në Kosovë.

Por edhe në Bosnjë dhe në Kninë shkuan për të vrarë bohnjakë dhe kroatë.

Shkuan dhe u dëbuan. Gabuan.

Por kufiri nuk ndryshoi.

Republikat kanë qenë elemente konstitutive të Federatës Jugosllave. Ndërsa edhe ne kemi qenë prezentë si Kosovë në Federatë, por gjithmonë në linjën që e ka përfaqësuar Serbia. Po flas sidomos për periudhën pas suprimimit të autonomisë së Kosovës, por edhe në vitet para shpërthimit të ngjarjeve të vitit 1988-1989 e më tutje. Unë si student kam luftuar edhe kundër komunizmit jugosllav dhe çfarëdolloj komunizmi që ka qenë në Kosovë, por në të njëjtën kohë edhe të ballafaqimit për largimin e ushtrisë dhe të policisë serbe. Kur ndodhi transicioni në vendet e Evropës Juglindore, Kosova u ballafaqua me dy vështirësi, që do të thotë: ata komunistë u shndërruan në nacional-socialistë, Milosheviçi dhe partia e tij dhe nuk mund të diskutohej për transicion, për pluralizëm, për demokraci, për funksionim të institucioneve, për zgjedhje të lira, me gjithë angazhimin që duhet përshëndetur për një jetë paralele që ka ndodhur në atë kohë. Kështu që republika ka qenë element konstitutiv i federatës, sikurse kemi qenë ne të përfaqësuar, por me kompetenca shumë të reduktuara. Ne duhet të kemi parasysh gjithashtu se zhvillimet çfarë kanë ndodhur më pas kanë qenë produkt i një angazhimi apo i një lufte për ekzistencën tonë. Askush nuk e nisi luftën sepse e do luftën. Unë personalisht kam pasur një jetë shumë komode, shumë të mirë si i ri student. Familja ime ka punuar jashtë vendit. Të gjitha të mirat e një të riu i kam pasur. Por gjithçka më ka munguar kur më ka munguar liria, më ka munguar ajo që të tjerët e gëzonin dhe puna më e vështirë ka qenë fillimi i luftës, pa mbështetje qytetare sepse njerëzit, nga natyra, duan paqe, gjë që e dua edhe unë, pa mbështetje financiare nga askush, pa asnjë mbështetje ndërkombëtare, por një grusht i njerëzve të rinj, studentë, intelektualë, patriotë, kemi filluar rezistencën në vitin 1992. Unë ndihem shumë krenar për atë periudhë, që kemi filluar një rezistencë të armatosur me një armatim të keq, të tejkaluar, të Luftës së Dytë Botërore, kundër ushtrisë dhe policisë serbe. Por me pushkë në dorë. Ka qenë sfidë e madhe të fillonte një luftë, një grup i vogël njerëzish kundër perandorisë jugosllave. Por kemi besuar në drejtësinë e përpjekjeve tona. Kështu që edhe nëse vjen bashkangjitja e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocvcit nuk merr fund kauza jonë, përkundrazi forcohet. Nëse dikush ngre hipoteza dashakeqe dhe djallëzore, nuk do të pijnë ujë as tek unë, as te qytetarë e Kosovës dhe në veçanti, ata që e kanë ndihmuar Slobodan Milosheviçin, kur unë e kam luftuar atë, nuk do t’u funksionojnë idetë pseudonacionaliste apo të deficiteve të tyre patriotike.

Kam përshtypjen se z. Haradinaj nuk bën pjesë tek ata që kanë ndihmuar Slobodan Milosheviçin.

Jo. Nuk po flisja për z. Haradinaj, por isha duke folur për fenomentet në përgjithësi. Nuk flas për individë, jam i gatshëm për ballafaqim me secilin.

Nuk e kishit për z. Mesiç këtë?

Shqiptarët kanë luftuar në Kroaci, rreth 3.000 veta në një formë apo në një tjetër kanë qenë të angazhuar. Edhe bashkëkuftëtarë të mi, që pastaj janë vrarë në Kosovë. Ne kemi derdhur gjak për lirinë e Kosovës dhe kemi një partneritet strategjik, të cilin duhet ta kultivojmë. Edhe në vitin 1998 kemi pasur një komunikim indirekt me Presidentin Franjo Tuxhman. Ka edhe opinione akademike që unë i vlerësoj lart, për shqiptarët dhe Kosovën, të Presidentit Mesiç, i cili më ka dërguar edhe një uniformë simbolike gjatë luftës në Kosovë dhe i jam shumë mirënjohës. Por historia e Kosovës ende nuk ka përfunduar. Nuk ka përfunduar për arsye se kemi jo vetëm përkrahës të Pavarësisë, por kemi edhe kundërshtarë.

Por a nuk është mbyllur me vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare?

Kemi opinionin, por pas atij opinioni ka filluar dialogu me rekomandim dhe rezolutë të OKB-së.

Kjo gjykatë është institucioni që vendos në emër të OKB-së.

Po, por ne nuk jemi vend anëtar i OKB-së. Është hapur rruga e debatit, e dialogut për një marrëveshje përfundimtare që sjell njohjen reciproke. Le të ma thotë dikush mua, kushdo që të jetë ai, se a do të mund të anëtarësohet Kosova në NATO dhe në BE pa një marrëveshje me Serbinë? Edhe Serbia gjithashtu nuk do të futet në BE. Dikush mund të thotë pse po ngutemi? Po ngutemi sepse Serbia për herë të parë po pranon të ulet dhe të diskutojë për njohje reciproke. Kurrë në jettë nuk ka ndodhur diçka e tillë. Tani kemi edhe vëmendjen personale të Presidentit të SHBA-ve, i cili para dy muajve na e dha sinjalin të qartë: themeloni ushtrinë.

Cili do të jetë çmimi i kësaj marrëveshjeje?

Nuk do të ketë kufij me baza etnike. Kosova do tëjetë multietnike, Serbia do të jetë multietnike. Nuk do të ketë cenim të pasurive shtetërore të Kosovës.

Çfarë do të ndodhë me Trepçën?

Ka qenë dhe do të mbetet gjithmonë pronë e Kosovës. Edhe bashkimi i qytetit të Mitrovicës do të ndodhë. Edhe Ujmani ka qenë dhe do të mbetet pronë e Kosovës. Unë e kam vizituar dhe njerëzit mendojnë se kam shkuar për të shëtitur. Jo. Ka qenë mesazh i qartë që ai që e prek Ujmanin, prek kombin shqiptar. Dhe nuk ndahet mirë.

Nëse ju shkuat në Ujman përse thoni që ne nuk e kemi nën kontroll veriun e Kosovës?

Ne e kemi në një formë apo në një tjetër komunikimin normal, prezencën, por duhet të kemi kontrollin përmes përfaqësuesve legjitimë. Që prej 3 muajsh ne nuk i kemi përfaqësuesit legjitimë në nivel lokal, në instanca duke u hequr, sepse kanë dhënë dorëheqjen dhe janë larguar. Gjithashtu nuk janë serbët të përfaqësuar në Kuvendin e Kosovës. Pra mungon një komunikim normal me të zgjedhurit e tyre, i duam apo nuk i duam. Marrëveshjet e Brukselit kanë pasur efektin e madh të përmirësimit të jetës së tyre atje sepse serbët, për herë të parë, pas 20 vitesh, pranuan të dalin në zgjedhjet e Kosovës, të marrin pjesë në zgjedhjet lokale, t’i zgjedhin njerëzit e tyre përmes Kushtetutës dhe ligjeve të Kosovës, t’i zgjedhin deputetët e tyre që të jenë pjesë e Kuvendit të Kosovës dhe të qeverisë. Kjo ndodhi. Tani që prej 3 muajsh nuk marrin pjesë as në qeveri, as në autoritetet lokale. Unë vetë kam dërguar njësi speciale në kufi dhe kanë marrë kontrollin, në vitin 2011, më 25 korrik, për herë të parë dhe për mua ajo është dita e bashkimit të Kosovës sepse për 11 vite, 1999-2011, i kemi pasur jashtë kontrollit. Vajzat dhe djemtë tanë kanë shkuar dhe kanë marrë kontrollin atje, në kuptimin e kontrollit fizik. Por bindjen qytetare që të jenë ata përfaqësues në institucionet e Kosovës nuk po mundemi ta fitojmë. Ajo bindje nuk fitohet me dhunë, por fitohet me bashkëbisedim.

Ju si historian e dini se që nga nëntori i vitit 1912 deri në vitin 1924, jugu i Shqipërisë nuk kontrollohej nga Qeveria as e Vlorës, as e Durrësit, as e Tiranës. Ajo ndodhi vetëm në vitin 2914, u vu nën kontroll duke u konsoliduar pak nga pak, dita-ditës, shteti shqiptar. Përse të mos pritet.

Por në atë periudhë Shqipëria ka qenë e njohur ndërkombëtarisht, në rrafshin global.

Por edhe tani fuqitë e mëdha e kanë njohur Kosovën me këtë territor.

Për sa i përket durimit dhe mirëkuptimit për të ecur ngadalë, nuk ka njeri në Kosovë nga politika që e ka të sprovuar edhe ssi karakter, por edhe si lider për të ecur me hapa të sigurt, por të ngadalshëm. Por vjen edhe momenti kur duhet të merret vendim, të ndahen epokat, të mbyllen kapitujt dhe të hapen kapituj të rinj. Tani është momenti që të merret vendimi historik. Kemi përkrahjen e të gjithë botës. Pse të mos ndodhë marrëveshja finale? Unë do ta përkrah fuqishëm delegacionin shtetëror të Kosovës edhe pse ju e quani sikur është mes Thaçit dhe Vuçiçit. Natyrisht që vendet tona identifikohen me emrat tanë.

Kush do t’i zhvillojë negociatat, delegacioni që ka zgjedhur Kuvendi apo juve?

Negociatat do t’i zhvillojë delegacioni shtetëror i Kosovës.

Ju nuk do të përziheni më?

Unë do të marr pjesë kur ta vlerësojnë autoritetet ndërkombëtare që duhet të jenë edhe presidentët, kryeministrat apo kryetarët e parlamenteve, atëherë do të jem edhe unë. Kështu që tani është në autoritetin e delegacionit shtetëror të Kosovës, qëka nxjerrë një rezolutë, ka nxjerrë ligjin për dialog.

Në një rrethanë të tillë, nëse Vuçiç thotë që nuk dëshiron të negociojë me anëtarët e delegacionit, por dëshiron që t’i vazhdojë negociatat me z. Thaçi, si do të përgjigjeshit ju?

As Kosova nuk mund t’i zgjedhë të deleguarit e Serbisë apo bashkëbiseduesit nga Serbia, ashtu edhe Serbia nuk do të mund të përcaktojë përfaqësuesit e Kosovës. Dialogu do të jetë me paza pariteti të barabartë, delegacioni ynë shtetëror me delegacionin e tyre shtetëror. Unë nuk besoj se do të jetë nivel presidentësh, aktualisht, por në fazën përfundimtare ndoshta mund të jenë të ftuar edhe presidentët.

Pra ju do të keni vetëm rol cereminial dhe jo rol negociator?

Unë aktualisht kam rolin mbështetës, sugjerues dhe këshillues. Mendoj që e kam përvojën e dialogut me Serbinë dhe me bashkësinë ndërkombëtare. Ndihem mirë që në të gjitha marrëveshjet e Kosovës në dy dekadat e fundit, që lidhen drejtpërdrejt me lirinë dhe pavarësinë e Kosovës, ose kanë marrëveshjen time të vetme ose edhe me të tjerët. Autoritetin dhe dijeninë që kam unë në këtë proces, do t’ia bart delegacionit shtetëror të Kosovës, me të cilin kam një bashkëpunim të shkëlqyer. Nëse e shohin të arsyeshme Brukseli dhe SHBA-të se duhet të jenë presidentët, natyrisht që do të jem aty.

Do tëjeni aty për të negociuar?

Po. Por në të njëjtën kohë dua të theksoj që në momentin që sigurohet njohja e marrëveshjes Kosovë-Serbi dhe që kjo marrëveshje është në përputhshmëri me bindjen e qytetarëve të Kosovës dhe bekohet në Shtëpinë e Bardhë, siç është zotuar Presidenti Tramp, unë pa asnjë hezitim do ta jap aprovimin tim. Pa asnjë hezitim.

Çfarë ndodh nëse do të keni mosmarrëveshje me ekipin negociator, nëse ata thonë që të mos preket territori, ndërsa ju lejoni që të bëhet një korrektim?

Unë uroj që të mos e jetoj atë situatë dhe që askush në Kosovë të dalë kundër bashkëpërfshirjes së Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit me territorin e Kosovës. Ashtu sikurse nuk do të lejoj kurrë që dikush të cenojë Trepçën, bashkimin e Mitrovicës apo pronat e Ujmanit. Në asnjë rrethanë dhe me asnjë çmim.

Leposaviqin nuk e përmendët, as Zveçanin dhe Zubin-Potokun.

Unë po flas për Kosovën sovrane, për marrëveshje midis dy vendeve të pavarura dhe sovrane, me integritet territorial në pajtueshmëri me marrëveshjen e arritur në Bruksel apo në Shtëpinë e Bardhë. Por edhe pa bekimin e SHBA-ve nuk ka marrëveshje, pa njohje të Serbisë për Kosovën nuk ka marrëveshje, nuk ka asnjë kuptim. Tani dikush ndoshta mundet të flasë edhe për kutinë e Pandorës. Unë kam diskutuar me të gjithë liderët e Ballkanit Perëndimor. Të gjithë, pa dallim, e mbështesin dialogun dhe mundësinë e negociatave për arritjen e një marrëveshjeje Kosovë-Serbi.

Edhe Bosnja?

Bosnja ka rezervat e veta, por është çështje e tyre. Bosnja është problem më i vjetër se Kosova dhe do të zgjasë edhe më tepër se problemi i Kosovës. Ata janë një shtet jo funksional, janë të bllokuar me njëri-tjetrin. Kosova nuk mund ta lejojë diçka të tillë dhe në veçanti janë tri gjërat për të cilat duhet të kemi vija të kuqe: e para, në asnjë rrethanë dhe me asnjë çmim nuk duhet të lejojmë as në tavolinë, dhe unë unë nuk do ta lejoj, hapjen e çështjes së asosiacionit të komunave me shumicë serbe sepse kjo nënkupton elemente ekzekutive serbe në Kosovë. Nuk do ta lejoj diçka të tillë, ashtu sikurse e kam këshilluar edhe Kryeministrin Haradinaj në konferencë ndërkombëtare për Kosovën sepse kjo inkorporon Rusinë në tavolinë dhe kjo do të ishte keq për Kosovën dhe mirë për Serbinë. Gjithashtu e kam këshilluar edhe z. Kurti që të mos flasë për aleanca ballkanike. Aleanca e Kosovës është një: NATO, BE, partneritet special me SHBA-të. Ne nuk mund të lidhemi në asnjë rrethanë, me asnjë çmim, në aleanca ballkanike.

Po përse jo me Kroacinë? Z. Rama asnjëherë nuk e ka vizituar Zagrebin dhe ju me z. Rama u futët në një garë se kush do të shkonte më shpesh në negociata me Vuçiçin, ndërkohë që aleati ynë strategjik në rajon është Kroacia.

Kurrë Kryeministri i Shqipërisë nuk ka negociuar për Kosovën me Aleksandër Vuçiçin. Në asnjë rrethanë. Unë e njoh z. Vuçiç para z. Rama dhe para të tjerëve dhe unë kam negociuar me të gjithë liderët e Serbisë që nga viti 1999, me përjashtim të Slobodan Milosheviçit. Të gjithë të tjerët i kam kapërcyer nëpër duart e mia dhe ne kemi dalë mirë e ata kanë dalë keq. Por, nuk mund t’ia mohosh kryeministrit të Shqipërisë që flet me liderin serb për Kosovën apo për rajonin.

Kur z. Rama filloi të fliste, onturazhi juaj me në krye z. Petrit Selimi iu turrën dhe madje shumë prej tyre shpallën edhe idenë e kombit kosovar dhe tanë që z. Rama nuk ka të drejtë që të flasë për Kosovën, në emër të Kosovës.

Shqiptarët si në Prishtinë, si në Tiranë janë një. I takojnë një kombi, një gjuhe, një kulture. Mund të kenë dallimet provinciale, lokale, sikurse i ka çdo komb. Por Kosova ka identitetin e vet shtetëror, identitet që po afirmohet çdo ditë e më tepër. E theksova edhe më lart, që unë shqiptarët i shoh në një hapësirë, duke jetuar e banuar pa kufij, të një standardi evropian, nën ombrellën euro-atlantike, sikurse e shoh tërë Ballkanin Perëndimor. Sot Kosova me Kroacinë kanë partneritet shumë të fuqishëm në të gjitha rangjet. Kanë parneritet strategjik. E theksova që na lidhin edhe përpjekjet e mëdha të luftës së Kroacisë, ku ne kemi dhënë rreth 200 djem në istikamet e luftës. Ne kemi derdhur gjak si shqiptarë të Kosovës për lirinë e Kroacisë. Pra kemi partneritet strategjik, por aleanca është një: SHBA, NATO, BE, aty ku është edhe Kroacia. Kush pretendon aleancë ballkanike Kosovë-Mali i Zi-Shqipëri-Greqi-Bullgari etj., ...

Nga kjo gara juaj me z. Rama u bë Beogradi qendra e Ballkanit.

Jo. Në asnjë rrethanë, qendra e Ballkanit. Unë e vlerësoj lart vizitën e Kryeministrit Rama, pas 50 vitesh, që ka shkuar në Beograd dhe i ka thënë shumë troç Beogradit që Kosova është e pavarur, është sovrane dhe këtu kemi dallime. Kam parë një reagim të çmendur të Beogradit. Kjo gjë nuk ka ndodhur kurrë nga ndonjë lider i Shqipërisë që të bëjë diçka të tillë në Beograd.

Në kuadrin e bashkëpunimit që folët mes Tiranës dhe Prishtinës, si e shikoni idenë e një konfederate?

Kurrë nuk duhet frikësuar prej takimeve, vetëm se duhet të jenë takime transparente. Përse duhet të frikësohemi ne prej autoriteteve të Beogradit? Të gjitha betejat diplomatike Beogradi me Kosovën, që prej tri dekadash, Beogradi i ka humbur. Si do të jenë raportet shqiptaro-serbe? Varet se çfarë raporti do të ketë prishtina me Beogradin. Nëse Prishtina ka raporte të mira me Beogradin, edhe Tirana do t’i ketë të mira. Kurrë, pa ndodhur dialogu Kosovë-Serbi nuk do të ndodhte as vizita e kryeministrit Rama në Beograd. Prandaj, cili do të ishte interesi që të mbahen ato raporte të ngrira të komunikimit mes Tiranës dhe Beogradit? Çfarë ka humbur Shqipëria prej atij takimi, me përjashtim që botërisht, para të gjitha medieve ndërkombëtare, dhe para të gjithë opinionit botëror, Kryeministri Rama ka deklaruar shumë qartë pozicionin për pavarësinë e Kosovës, natyrisht që këtë e ka pasur edhe obligim, por me një veprim shumë civilizues dhe me një qëndrim prej një burri shteti, të munguar më parë.

Interesante kjo. Kam përshtypjen edhe unë kur thatë burrë shteti të munguar, para tij bëra listën.

Nuk di kush nga Shqipëria ka folur kaq hapur në Beograd.

Sepse nuk ka qenë njeri tjetër në Beograd para tij.

Unë nuk do t’i jepja as favore dhe as disfavore dikujt që nuk ka qenë. Nuk është as për mburrje që nuk ka qenë, por edhe për t’u kritikuar nuk është. Por natyrisht që kanë qenë edhe të tjerë në veçanti në vitet 2001-2003, në Beograd dhe nëpër institucione.

Po, ka qenë kryeministri i atëhershëm z. Meta, i cili aktualisht është homologu juaj. Jeni takuar së fundmi, keni folur për këtë marrëveshje dhe a ka rënë dakord ai me këtë projekt?

Ne jemi dy vende sovrane. Edhe për Rambujenë kemi pasur dallime nga individë të ndryshëm në Shqipëri, qoshin të pushtetit apo të opozitës, por vendimi ka qenë i përfaqësuesve legjitimë të Kosovës. Koordinim do të ketë gjithmonë. Edhe në Mynih isha bashkë me z. Meta, gjithashtu edhe në SHBA. Edhe bashkëpunimi ynë është shumë i mirë. Por vendimmarrja për Kosovën i takon Kosovës dhe askujt tjetër.

Ai është shprehur publikisht kundër.

Kundër kujt?

Kundër kësaj marrëveshjeje që preken kufijtë.

Le të jetë kundër, por le t’u sqarojë qytetarëve të Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit përse është kundër bashkimit të tyre me Kosovën. Le të jetë kundër por kjo nuk do të thotë se nuk kam miqësi me të. Kam pasur kundër edhe për Rambujenë por sot kam komunikim shumë të mirë me ata. Debati politik dhe idetë e ndryshme mua nuk më armiqësojnë me njerëzit, as nuk më pengojnë të komunikoj me njerëzit, që t’i takoj, të rri, të flas e të diskutoj, pa asnjë problem, pa asnjë paragjykim.

A e paragjykoni z. Berisha kur ju quan argat të Beogradit?

Nuk i kam dëgjuar ato intervista.

Kam përshtypjen se i keni dëgjuar sepse ai i ka thënë shumë shpesh, në çdo dalje të tij publike.

Jo, nuk merrem me politikat ditore të askujt.

Madje ju ka caktuar edhe shefin që keni në Prishtinë.

Shefi im është populli i Kosovës, vullneti i popullit të Kosovës, gjaku i derdhur për liri. Jam i gatshëm të diskutoj me secilin, të ballafaqohem. Kam bashkëpunuar shumë mirë si kryeministër, duke vrapuar bashkë me Berishën nëpër fshatrat më të thella të Dukagjinit, duke folur për bashkim kombëtar. Kemi pasur një bashkëpunim produktiv, për interesin e shtetit të Kosovës dhe të Serbisë. Madje kam marrë pjesë edhe në fushatën elektorale të Berishës, në atë kohë kur ishte me Ramën, duke marrë pjesë në hapjen e tunelit në Kalimash. Edhe në takime të tjera. Nuk kam parë ndonjë zemërim në atë kohë nga z. Rama, për arsye se edhe unë isha kryeministër edhe ai ishte kryeministër. Edhe kryeministri Berisha në atë kohë ka qenë në ceremoninë e hapjes së segmentit të autostradës së Kosovës. Kështu që idetë që dalin, për mua janë shumë të mirë se ardhura. Me secilin jam i gatshëm të ulem e të diskutoj, të ballafaqojmë idetë. Unë nuk jam nga bota shpellare apo e njerëzve që thërrasin për mejdan kanunor, por për ballafaqim idesh jam i gatshëm me secilin, në secilën studio, le të zgjedhin secilin gazetar dhe të diskutojmë për të gjitha çështjet që janë për t’u diskutuar, por natyrisht në fund të jetë një debat i civilizuar, jo i sulmeve, jo i etiketimeve. Unë nuk sulmoj dhe nuk etiketoj.

Sfidës suaj iu përgjigj duke thënë: “Unë nuk bëj debat me argatin, por bëj debat me shefin e tij Aleksandër Vuçiç”.

Nuk dua të komentoj dhe nuk dua që të merrem me deklarimet individuale të askujt. Unë bashkëpunoj me secilin lider institucional. Kam pasur bahkëpunim shumë të mirë edhe me z. Berisha, edhe me z. Basha, edhe me të tjerë. Në interesin tonë është që të kemi mirëkuptim, të kemi angazhime të përbashkëta. E theksoj që me secilin jam i gatshëm të kem ballafaqim idesh, debat. Lehtë është të etiketosh, por do të ishte në interes edhe të kulturës qytetare, politike dhe të debatit, të diskutojmë. Me secilin që ka ide kundër, unë jam i gatshëm të ulem në çdo studio televizive, qoftë në Prishtinë, qoftë në Tiranë. Le t’i zgjedhin ata studiot dhe gazetarët dhe të ballafaqohemi pastaj hapur dhe në mënyrë të kulturuar. Qytetarët e meritojnë një debat të tillë. Mund të kenë me bollëk etiketime apo që atributet e veta t’ia bartin dikujt, gjë që nuk do të ndodhë kurrë, por i ftoj për debat të gjithë, kushdo që dëshiron të diskutojë. Por të mos presë kush prej meje që do ta etiketoj. Në veçanti dëshiroj të kem debat me njerëzit që, kur unë e kam luftuar Milosheviçin, ata e kanë ndihmuar Milosheviçin.

Kur i ftuat të gjithë në debat, e kishit fjalën për këta në Tiranë apo edhe në Prishtinë?

Kudo që paraqiten. Vetëm se e theksova, që unë nuk jam njeri i mejdanit kanunor apo i mesazheve shpellare, por i një debati të civilizuar.

Me Albin Kurtin do të ishit i gatshëm të debatonit për këtë temë?

Kudo. E kam diskutuar edhe në Parlamentin e Kosovës, megjithëse ai në veçanti, e ka tejkaluar çdo komunikim normal me deklaratën për një union ballkanik. E theksoj që debati është i mirë, me të gjithë.

E pranoni që ta organizoj unë debatin me ju dhe me z. Kurti?

Nuk ka njeri që unë e refuzoj për debat. Me secilin që ekziston në këtë botë prej lidershipit. Nuk kam asnjë problem. Por nuk kemi ardhur në betejë. Në debat kemi shkëmbim pikëpamjesh. Në fund të fundit vendosin institucionet e Kosovës.

Absolutisht që vendosin institucionet e Kosovës.

Pse ne nuk preokupohemi shumë në çështjen e detit që diskutohet edhe tani edhe më parë në mes Shqipërisë dhe Greqisë? Është mirë që të mos pretendohet për të krijuar një monopol kombëtar, gjë që nuk i takon askujt. Shteti i Kosovës i ka të zgjedhura institucionet dhe ato vendosin. Shqipëria i ka të zgjedhura institucionet e veta dhe ato vendosin.

Mirëpo edhe ju e keni një shqetësim se çfarë ndodh me Marrëveshjen e Detit mes Shqipërisë dhe Greqisë. Apo jo?

Unë i besoj ratifikimit që mund të ndodhë nga Kuvendi i Shqipërisë. Atij vendimi i besoj. Nuk është në çështjen time të involvohem në diskutimet apo në debatin e brendshëm mes qeverisë së Shqipërisë dhe asaj të Greqisë. Unë i kam ndjekur debatet këtu edhe tani edhe më herët para kësaj qeverie, kur dikush shpallej tradhtar e tjetri hero. Tani shpallen tradhtarë të tjerë. Mendoj se këtë diskurs të komunikimit duhet ta kalojmë. Duhet të punojmë për të ardhmen.

Ideja e shkëmbimit të territoreve z. President, ka krijuar shqetësim të madh.

As që mërzitem fare nëse dikush shqetësohet që Lugina e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit do t’i bashkangjiten Kosovës. 100% qëndroj pas kësaj deri në fund.

Dhe në këmbim, çfarë japim?

Unë e theksova që nuk jam ithtar dhe nuk pranoj të diskutoj për shkëmbim territoresh sepse ai është pazar. Pazar me vendin tim, me atdheun tim për të cilin kam derdhur gjak, nuk zhvilloj.

Pra projekti juaj është marrëveshje.

Projekti im është bashkëngjitje e Luginës së Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit me Kosovën.

Dhe për këtë keni rënë dakord me Vuçiçin që...

Jo. Nuk kemi rënë dakord.

Kosova që është me kufijtë aktualë, i shtohet edhe Lugina?

Hartat nuk janë diskutuar kurrë.

Hartat kanë dalë edhe nëtë përditshmet më të mëdha si “Le monde”.

Në Google gjen çfarëdo harte që të duash. Por harta në nivelin zyrtar në mes delegacioneve të Kosovës dhe Serbisë, as në nivel presidentësh, as në mivel institucionesh, nuk ka pasur.

Keni thënë që duhet të bëjmë siç bëmë me Malin e Zi?

Unë ia kam bërë të qartë të gjitha autoriteteve, edhe atyre ndërkombëtare, se një aspiratë e tillë nga ana ime do të prezantohet, për bashkangjitjen e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit me territorin e Kosovës. Çfarë ka të keqe? Ç’është gjithë kjo zhurmë? Unë kam dëgjuar të më quajnë edhe terrorist njerëzit që kanë pasur ide të ndryshme nga përpjekjet tona për liri dhe pavarësi. Edhe etiketime të tjera. Por nuk më kanë ndalur. Asnjë deklaratë, e askujt, nuk ma cenon përpjekjen për bashkimin e Preshevën, Medvegjës dhe Bujanovcit me Kosovën.

Si UÇK ju kanë quajtur terroristë. Pastaj pas 3 muajve Hollbruk erdhi dhe u ul m atë poetin e veshur me kostumin e UÇK-së.

Ato u tejkaluan, por çfarë t’i bëjmë ndonjë tjetri këtu. Ai ka qenë keqkuptim. Unë e kam diskutuar.

Këto deklaratat e Boltonit, të cilat mund të jenë vërtet një keqkuptim. Qëndrimi i SHBA-ve nuk është statik.

Qëndrimi i SHBA-ve është që e mbështestin sovranitetin e Kosovës dhe punojnë që të arrihet një marrëveshje finale Kosovë-Serbi. Këta njerëz janë, edhe Presidenti Tramp, edhe Bolton, edhe Pompeu, që na lejuan të themelonim Ushtrinë e Kosovës. Po na urrejnë ata? Po na pengojnë? Po na cenojnë? Ne kemi dëshirë t’i mirëpresim këshillat e tyre ose aprovimin e tyre.

Po ju keni gjetur një marrëveshje me Vuçiçin dhe ata thonë përderisa ju e keni gjetur gjuhën e përbashkët, ne nuk jemi kundër.

Marrëveshje nuk ka. Draft të marrëveshjes nuk ka. Delegacionet shtetërore do të ulen dhe do të diskutojnë, por do të isha njeriu më i lumtur sikur të arrihej një marrëveshje që garanton njohjen reciproke, anëtarësimin e Kosovës në OKB dhe natyrisht që do të hapte perspektivën e sigurt për anëtarësimin e Kosovës në NATO dhe në BE. Ne nuk mund të jetojmë me kokat e njerëzve dhe mendime fisnore, por me parime dhe me kritere euro-operëndimore.

Çfarë garancie keni ju nga pesë vendet që nuk e njohin Kosovën?

Pikërisht, duke arritur marrëveshjen përfundimtare Kosovë-Serbi edhe këto pesë vende të BE-së do ta njohin Kosovën.

Por Spanja dhe Qipro nuk e njohin Kosovën jo për interes të Serbisë, por për interesat e tyre, sepse kanë Katalunjën dhe Qipron e Veriut.

Ministri i Jashtëm i Spanjës në Nju Jork më ka konfirmuar se nëse arrijmë një marrëveshje Kosovë-Serbi, Spanja do ta njohë Kosovën.

Kur e ka bëtë këtë deklaratë?

Në shtator të vitit të kaluar ma ka thënë mua personalisht në ceremoninë e organizuar nga BE-ja në Nju Jork, për liderët e Evropës, por edhe të Ballkanit Perëndimor. Kritikët apo skeptikët ndaj këtij procesi, unë i pyes: Si mundemi ne t’i bindim pesë vendet e BE-së që të na njohin? Si mundemi ta bindim Serbinë që të na njohë, pa u ulur në dialog dhe në negociata? Si mund ta marrim ne pëlqimin e Rusisë që të heqë veton në Këshillin e Sigurimit, pa një marrëveshje me Serbinë? Duan luftë? Duan tragjedi? Duan vrasje? Jo. Paqe po.

Si mendoni, i keni ezauruar të gjitha mjetet në negociata? Sepse ju thoni: u dorëzova, veriun nuk e kam nën kontroll, nuk kam me çfarë ta bind Serbinë.

Kurrë në jetën time nuk jam dorëzuar. Jam goditur shpesh, por kam qëndruar ballëlart. Në këtë drejtim unë ndihem shumë krenar. Në përpjekjet për liri dhe pavarësi, kam bartur të gjitha përpjekjet institucionale që prej dy dekadash. Jam i realizuar, por e shoh obligim edhe si President i vendit edhe si qytetar, që çështjen e konfliktit Kosovë-Serbi nga armiqësia e përhershme të kalojmë në një proces të paqes të qëndrueshme, që do të sillte edhe zhvillim ekonomik, edhe mirëqenie, edhe rritje të perspektivës së të gjithë njerëzve të Kosovës, por që do të kishte edhe një element tjetër që dëshiroj ta theksoj. Marrëveshja Kosovë-Serbi, për Kosovën do të kishte edhe një benefit të jashtëzakonshëm, fondamental për të ardhmen e shoqërisë kosovare, që është transformimi i shtetit dhe i shoqërisë. Nuk mjafton të qëndrosh në pushtet apo të kërkosh vota vetëm duke e akuzuar Serbinë, por jam i bindur se një marrëveshje e tillë do të hapte perspektivën e transformimit shoqëror të një lidershipi të ri që të merret me zhvillim ekonomik, me vendet e punës, me mirëqenien sociale, me reformat demokratike, me ekonomi, me legjislacion e me politikë, dhe që mishërohet me qeverisje të mirë, mishërohet vetëm me oparime dhe standarde evropiane.

Marrëveshja për kufirin përse të mos bëhet duke e njohur fillimisht Serbia Kosovën?

Skeptikët dhe kritikët le të shkojnë dhe ta bindin Beogradin që të na njohë. Unë do t’i duartrokisja në mënyrën më frenetike të mundshme.

Pse të mos pritet?

Le t’i bindin 5 vendet e BE-së që ta njohin Kosovën pa marrëveshjen me Serbinë. Le ta bindin Rusinë që ta heqë veton në Këshillin e Sigurimit. Unë do t’i duartrokisja dhe do të isha njeriu më i lumtur në Kosovë dhe do t’i mbështesja këta njerëz. Por nuk i kam gjetur këta njerëz as në Uashington që ta bindin Rusinë për të na njohur pa marrëveshje me Serbinë. Nuk i kam gjetur as në Bruksel që t’i bindin vendet e BE-së, të cilat prej 11 vitesh nuk e njohin Kosovën, pa një marrëveshje me Serbinë. Ashtu siç nuk kam gjetur liderë edhe në Shqipëri dhe në Kosovë që ta bindin Serbinë ta njohë Kosovën, pa marrëveshje.

Është kusht, që nëse nuk përcakton kufijtë, nëse nuk negocion kapitullin 35, që thotë, unë jam ky shtet me këta kufij, Serbia nuk hyn në BE...

Sot, Serbia tregohet e gatshme për dialog, për negociata dhe për njohjen reciproke. Ndërsa perceptimi aktual për Kosovën: nuk është e gatshme për dialog, për negociata, dhe nuk do marrëveshje. Ky është një perceptim që ka ndryshuar, sepse më herët Kosova ka fituar vetëm duke qenë korrekte, transparente, dhe mund të them e dëgjueshme në kuptimin pozitiv, me partnerët ndërkombëtarë. Dhe ka ndryshuar apo është në fazën e fillimit të ndryshimit të perceptimit ndërkombëtar se Serbia është korrekte, konstruktive dhe Kosova destruktive. Këtë duhet ta themi në fillimin e një perceptimi që me të vërtetë nuk ka qenë për Kosovën që prej tri dekadash. Sipas kritikëve duhet t’i themi jo këtyre propozimeve. Po cili është propozimi i tyre? Unë nuk kam dëgjuar ndonjë gjë tjetër, me përjashtim vetëm të etiketimeve.

Propozimi është që të presim Serbinë të anëtarësohet, të hedhë hapin e fundit për t’u anëtarësuar në BE. Do të gjendet para derës së mbyllur të Brukselit, ku do t’i thuhet që të pranojë Kosovën dhe pastaj.

Po sikur të vendosnit ju dhe unë, po. Por kemi një botë më të madhe, kemi Uashingtonin. Kemi NATO-n.

E vendos Berlini, që thotë mos prekni kufijtë se hapet kutia e Pandorës.

Berlini është pjesë e BE-së dhe unë kam diskutuar edhe me Kancelaren Merkel. Ajo mbështet dialogun dhe negociatat. Ndërsa produkti i marrëveshjes që do të dalë është çështje tjetër.

Mendoni se po e shkelni Kushtetutën duke negociuar integritetin territorial të Kosovës?

Unë nuk negocioj integritetin territorial të Kosovës. Unë punoj dhe angazhohem për bashkangjitjen e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit me territorin e Kosovës. Jam i gatshëm që ta shkel Kushtetutën për të drejtën e shqiptarëve të Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit dhe të shkoj në shtëpi. Pra aspirata ime, e tejkalon kornizën kushtetuese të Kosovës.

E shkelni Kushtetutën edhe duke dhënë në marrëveshje atë që na kishte ofruar Rankoviçi?

Unë nuk jap. As e kam ndihmuar Milosheviçin, as kam pasur ndonjë partneritet. Unë jam ulur gjithnjë në baza të barabarta me autoritetet e Serbisë. Ndihem tepër mirë që të gjitha betejat politike e diplomatike deri tani i kemi fituar. Dhe tani jam i gatshëm dhe e kam deklaruar hapur që aspirata ime për bashkangjitjen e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit i tejkalon kornizat kushtetuese të Kosovës. Për të drejtën e shqiptarëve le të ndodhë kjo shkelje dhe unë jam i gatshëm që të shkoj në shtëpi, vetëm që presheva, Medvegja dhe Bujanovci t’i bashkangjiten Kosovës. Natyrisht, për çdo marrëveshje që arrihet duhet që të ndodhin ndryshime kushtetuese. Katër herë kam qenë në pozitën e kryeministrit kur ka ndryshuar Kushtetuta e Kosovës. Nuk është shkelje ndryshimi i Kushtetutës.

Pra do të ketë një ndryshim kushtetues?

Edhe kritikët të mos mendojnë që do të shkel Kushtetutën. Kushtetutën nuk e shkel kurrë, por për ta ndryshuar po.

Pra, përpara se të nënshkruani marrëveshjen, do të kërkoni ndryshimin e Kushtetutës?

Jo, mund të arrijmë marrëveshjen, pastaj i propozohet Kuvendit të Kosovës, i cili e aprovon ose jo. Nëse Presheva, Medvegja dhe Bujanovci i bashkangjiten Kosovës me marrëveshje, dhe Kuvendi i Kosovës nuk e aprovon, unë jap dorëheqjen ose shpall referendum. E di që në referendum fitoj 80% sepse 99% e qytetarëve në Preshevë, Medvegjë dhe Bujanovc e përkrahin bashkangjitjen me Kosovën dhe rreth 75-80% e qytetarëve të Kosovës aktualisht e mbështesin këtë bashkangjitje. Kështu që unë po përçoj vetëm vullnetin e qytetarëve të Kosovës dhe të Preshevës.

Z. President, do ta nënshkruani marrëveshjen edhe nëse ekipi negociator është kundër?

Aspirata ime për bashkangjitjen e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanovcit e tejkalon edhe rezolutën, edhe platformën e nxjerrë nga delegacioni shtetëror. Por delegacioni shtetëror e ka përkrahjen time të plotë. Thashë që kemi një bashkëpunim të shkëlqyer edhe me z. Ahmeti, edhe me z. Limaj.

Pra, nëse ata bien dakord me ju, është ok? Në të kundërt ju do të vazhdoni në rrugën tuaj?

Unë punoj në kornizat e respektimit të plotë të Kushtetutës, por Kushtetuta nuk ma bllokon dhe nuk ma ndalon që të punoj për aspiratën time. Aspirata ime nuk është e kornizuar dhe e burgosur.

Kundërshtarët tuaj thonë që ju e bëni këtë marrëveshje se jeni i detyruar, për shkak të Gjykatës Speciale që është krijuar.

Unë këtë marrëveshje e bëj për të respektuar qytetarët e Kosovës. Rreth 80% e tyre e përkrahin që Presheva, Medvegja dhe Bujanovci t’i bashkangjiten Kosovës. Unë Preshevën, Medvegjën dhe Bujanovcin e njoh shumë mirë. Kam qenë atje edhe si student, edhe si veprimtar politik dhe jam i lidhur edhe në kuptimin e njohjes së të drejtës së tyre historike dhe legjitimitetit të tyre të deklaruar në referendumin e vitit 1992. Kosova ka themeluar Gjykatën Speciale. Unë kam negociuar me autoritetet ndërkombëtare, si kryeministër i vendit. Kosova ka qenë mes dy pozicioneve: e para, të pranonte këshillën e SHBA-ve, të BE-së dhe NATO-s, që ne jeemi themeluar si Kosovë dhe mundësia tjetër, që kjo çështje të shkonte në Këshillin e Sigurimit ku do të ishte edhe Rusia dhe Kina. Unë nuk kam mundur të ndërmarr një veprim aventurier, që të refuzoj një këshillë nga njerëzit që na kanë ndihmuar për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. Kjo ishte një këshillë e partnerëve tanë strategjikë. Dhe për hir të ruajtjes dhe të kultivimit të partneritetit me SHBA-të dhe BE-në, dhe besimit të tyre, kam punuar së bashku me ta që t’i bindja deputetët që në këtë të keqe, apo në mes të disa të këqijave, të zgjedhim të keqen më të vogël.

Atëherë, përse dy vite më pas ndërruat mendje?

Jo, nuk kam ndërruar mendje.

Iniciuat fshirjen e kësaj.

Deputetët e janë iniciuar.

Ambasadori amerikan e cilësoi si natën më të zezë të Kosovës pas luftës.

Kush ka kërkuar ta anulojë?

Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës është projekti më madhor i kombit. Unë e kam marrë pushkën për të luftuar Serbinë me vullnetin më të madh dhe me obligimin tim më të lartë kombëtar. As që e kam munduar se do të shpëtoja nga lufta, ashtu sikurse edhe shumë bashkëluftëtarë të tjerë. E kam kaluar kufirin Kosovë-Shqipëri rreth 40 herë, me armatim, i ngarkuar, me bashkëluftëtarë, herë në mesin e tyre, herë në ballë dhe nuk e kam pasur problem. Që prej 20 vitesh bashkudhëheq me Kosovën dhe dua të theksoj edhe diçka: nuk ka sfidë apo sakrificë që do ta cenojë legjitimitetin dhe të drejtën e luftës apo të ma cenojë integritetin kombëtar dhe politik.

Po përse tentuat atëherë që ta zhbënit Gjykatën Speciale?

Ishte iniciativë e deputetëve. Ashtu siç patën hezitim që ta votonin.

Z. Limaj dhe z. Haradinaj thonë që ka qenë nisma juaj.

Lëre se çfarë thonë të tjerët. Asnjëri prej tyre nuk ka deklaruar kështu. Edhe sot ka plot kritika. Më i akuzuari për themelimin e Gjykatës jam unë. Por edhe më i akuzuari prej Serbisë jam unë. Kështu që unë i kuptoj kritikët se me të vërtetë kam fituar shumë palë zgjedhje. I kam fituar me meritë që prej 12 vitesh. Tani jam president i vendit. I kryej obligimet e mia.

Pra ju nuk keni frikë nga Gjykata Speciale?

Në asnjë rrethanë, as frikë dhe as që mendoj se ajo ndikon tek unë. Ftoj edhe bashkëluftëtarë e tjerë që t’i përgjigjen të gjitha ftesave që u bën nga Gjykata Speciale. Nëse nesër më thërrasin për të më pyetur qoftë në Prishtinë, qoftë në Hagë, nuk e kam fare problem. Do t’i përgjigjem pozitivisht.

Ju kanë thirrur ndërkohë?

Jo. Kam dhënë katër intervista për Gjykatën e Hagës.

Kur ka qenë hera e fundit?

Nëse më kujtohet mirë, tek EULEX-i ka qenë në vitin 2012.

Këta 3 muajt e fundit nuk ju kanë thirrur?

Jo, jo. Në asnjë rrethanë. Ka pasur shpifje prej medieve të Beogradit, të përkthyera shpejt e shpejt në Prishtinë dhe në Tiranë. E theksoj edhe një gjerë, që të gjitha ftesave do t’u përgjigjem menjëherë, si qytetar dhe si luftëtar i Republikës së Kosovës, i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Ju thoni që nuk keni frikë.

Jam jashtëzakonisht krenar me luftën që kam zhvilluar dhe të bashkëluftëtarëve të mi. Ky është çmimi i lirisë.

Të gjithë shqiptarët janë krenarë për UÇK-në. Ju thatë që nuk keni frikë, por pas 21 viteve...

Ndihem krenar për krenarinë e të gjithë shqiptarëve. Përse të kem frikë? As unë dhe asnjë luftëtar nuk ka frikë. Ka shkuar edhe z. Limaj në Hagë dhe ka dalë i pafajshëm sepse kishte vetëm shpifje për të. Ka qenë z. Haradinaj, dy herë madje, ka dalë i pafajshëm sepse është ballafaquar me shpifje. Mos harro diçka. Beogradi gjithkujt mund t’ia falë, gjithçka, por kurrë lidershipit të UÇK-së nuk ia fal atë angazhim që ka pasur në luftë me Serbinë, për largimin e Serbisë nga Kosova, sepse pa UÇK-në, pa atë lidership, pa ata komandantë, pa ata luftëtarë, kurrë nuk do të ndodhte.

Si shpjegohet që janë thirrur të gjithë dhe vetëm juve nuk ju kanë thirrur?

Jo, nuk janë thirrur të gjithë.

Unë hyj te njohësit e mirë të Kosovës.

Unë kam qenë lideri politik i UÇK-së dhe jam shumë krenar me atë angazhim që kam pasur. Lufta jonë ka qenë e drejtë. Është projekti më madhor kombëtar dhe natyrisht që ne i besojmë të vërtetës, drejtësisë. Lufta jonë ka qenë një përpjekje madhore, e domosdoshme, ekzistenciale dhe kemi fituar mbështetjen ndërkombëtare, kështu që nuk ka çmim, nuk ka gjykatë që mund cenojë atë luftë. Por Kosova, në dallim nga vendet e tjera, ka qenë më korrektja, më bashkëpunuesja, më konstruktivja me drejtësinë ndërkombëtare, edhe më tepër se Kroacia, se Serbia edhe se Bosnja, Edhe pse ka qenë viktima më e madhe, sot për fat të keq, edhe pse ka kryer Serbia gjenocid në Kosovë, shqiptarë e Kosovës për herë të katërt ballafaqohen me drejtësinë ndërkombëtare: në vitet 1999-2008, pastaj me misionin e EULEX-it, pastaj me Gjykatën e Hagës dhe tani përsëri me Gjykatën Speciale. Për hir të lirisë, pavarësisë dhe ruajtjes së partneritetit me SHBA-të, BE-në dhe NATO-n, edhe këtë sfidë do ta tejkalojmë me pasoja sa më të vogla, por aspirata madhore e shtetit të Kosovës për t’u anëtarësuar në NATO dhe në BE, nuk ka të ndalur. Shtrohet pyetja: po sikur të mos e krijonim Gjykatën Speciale, ku do të ishte Kosova, e izoluar, e bojkotuar prej SHBA-ve, pa asnjë perspektivë për në NATO dhe pa asnjë lëvizje drejt BE-së, prandaj unë si kryetar i vendit nuk kam guxuar dhe nuk kam dashur ...

Është e vërtetë që Ambasadori amerikan ju ka kërcënuar dhe ju ka thënë që, në qoftë se do të anuloni krijimin e Gjykatës, atëherë do të hyjno Komandot në Parlament, do të hyjnë marinsat në Parlament.

Kjo është gënjeshtër e kulluar e kujtdo që e ka lançuar. Kurrë në jetën time kërcënim nga askush, as nga ambasadorë, as nga zyrtarë ndërkombëtarë nuk kam pasur. Kurrë në jetë. Nëse ka pasur dikush tjetër, nuk e di. Unë kam qenë bashkëpunues maksimal. Disa të tjerë kanë thënë edhe shumë luajal ndaj SHBA-ve. Po me kë të bashkëpunojmë ne? Me aleanca ballkanike? Me vendet që janë penduar që e kanë bombarduar Serbinë apo që ndoshta janë penduar edhe që e kanë njohur pavarësinë e Kosovës? Ne nuk kemi aleat më besnik dhe më të qëndrueshëm se SHBA-të. Në këtë drejtim unë dalloj me secilin lider, që partneritetin me SHBA-të e shohin në bazë të interesit të politikës ditore, qofshin në opozitë, qofshin në Tiranë apo në Prishtinë. Duhet të ketë partneritet strategjik dhe angazhime në vazhdimësi dhe të qëndrueshme.

Përse duhet t’i kërkoni Gani Gecit, i cili është një luftëtar i UÇK-së nga Drenica, pas 21 viteve, i cili në një intervistë të fundit ka thënë se “më ka thirrur Gjykata si dëshmitar kundër Hashim Thaçit”.

Më lini ta sqaroj. Gani Geci ka qenë prej luftëtarëve të parë të UÇK-së, një prej aksionistëve të parë kundër ushtrisë dhe policisë serbe. Ne jemi të një gjenerate, jemi të një lokaliteti. Unë nuk kam pasur diçka të keqe as në rrafshin personal, as në rrafshin familjar. Kam injoruar një fakt, për 20 vite, kemi bashkëpunuar shumë mirë edhe si deputetë. Në kohën e luftës ka dalë një komunikatë, pa aprovimin dhe dijeninë e Shtabit të Përgjithshëm. Ka pasur deklarata dhe komunikata të ndryshme edhe nga jashtë vendit, por edhe nga Prishtina, pa autoritetin, pa mandatimin, pa aprobimin dhe pa dijeninë e Shtabit të Përgjithshëm. Prandaj veprimi im i ndjesës, për këtë mossqarim, prandaj nuk ka asgjë të keqe në këtë drejtim. Pse t’i mbetet një etiketë e panevojshme njeriu?

Dhe kush e ka bërë atë deklaratë?

Njerëz të paautorizuar, abuzivë të emrit të UÇK-së. Ajo dhe disa komunikata të tjera sepse kemi pasur edhe komunikata që kanë dalë me lista të liderëve politikë shqiptarë që duhet të ekzekutohen. Kjo nuk ka qenë kurrë politikë e UÇK-së, apo që kanë marrë përgjegjësi për rrëzimin e ndonjë aeroplani të Serbisë. UÇK-ja nuk ka pasur atë teknologji për të rrëzuar aeroplanë apo marrjen e përgjegjësive për gjëra të cilat as që ka pasur dorë UÇK-ja, apo pretendimi që doli në atë kohë, një deklaratë false për çfarë kishte ndodhur në Beograd. UÇK-ja nuk ka vepruar kurrë në territorin e Serbisë, por është mbrojtur nga sulmet e Serbisë në territorin e Kosovës.

Është sqaruar situata tani, keni komunikuar?

Po gjërat janë të sqaruara.

Lidhur me situatën ekonomike të Kosovës, ju jeni si z. Berisha. Në qoftë se z. Berisha njehsohet me 21 vitet e fundit të politikës shqiptare, ju njehsoheni me 20 vitet e fundit të politikës së Kosovës. Dhe në këtë kontekst dua t’ju pyes: si shpjegohet që Serbia, për fatin tonë të keq, është një koloni ekonomike serbe.

Unë jam në politikë që prej tri dekadash, që nga vitet 1989-1990 si lider studentor. Angazhimet e mia politike nuk kanë qenë për pushtet. Kanë qenë luftë për çlirimin e Kosovës. Kosova ka ruajtur trendin e zhvillimit ekonomik rreth 4%, që prej 11 vitesh. Ka një stabilitet financiar të mirë, një sistem bankar shumë funksional, ka policinë më të mirë në rajon, mekanizmat e sigurisë prej më të mirëve në rajon dhe një ushtri modeste, por me perspektivë shumë të sigurt për të qenë ushtria më e mirë në rajon, një ushtri multietnike, moderne, e trajnuar dhe e profesionalizuar prej NATO-s.

A keni simbiozë me ata që sot quhen oligarkë, ose ata që importojnë mallrat serbe në Kosovë? A keni simbiozë me ta sepse ju akuzoheni për këtë?

Jo, jo, mua nuk më akuzojnë. Nuk është e vërtetë. Sot Kosova ka një ngërç zhvillimi, për fat të keq. E theksova që kemi taksën për mallrat serbe. Është rritur kontrabanda, këtë nuk mundet ta mohojë askush. Por kemi edhe një sjellje në rrugë të tjera të produkteve serbe. Tani do të shqyrtohet prej të gjitha mekanizmave se si po futen ato mallra dhe kush është i involvuar dhe a ka kjo taksë më tutje motiv të pastër apo ka motiv financiar. Sepse nuk duhet lejuar në asnjë rrethanë që të cenohet këshilla e SHBA-ve. Ëhtë një motiv i madh i dikujt që e bllokon perspektivën e këshillës së SHBA-ve. Ai motiv do të shpaloset në të ardhmen e afërt.

Dhe po e mbyllim ty ku e nisëm. Sa zgjat qeveria e kryeministrit, i cili këmbëngul që në asnjë rrethanë nuk e tërheq taksën?

Unë kam qenë vetë kryeministër tri herë dhe e di shumë mirë si funksionon qeveria, e di sa mund të jesh funksional në zyrën e kryeministrit, e di sa mund të jesh funksional në realizimin e prioriteteve që ke, por një qeveri përderisa ka mazhorancën në Kuvendin e Kosovës, mund të vazhdojë. Prandaj unë e kam nominuar z. Haradinaj kur kanë siguruar partnerët e koalicionit 61 vota. Një gjë është e sigurt, se pavarësisht se çfarë mund të ndodhë, Kosova nuk shkon në zgjedhje. Kush i bën 61 vota, vazhdon me qeverisje, por zgjedhje të parakokshme nuk do të ketë, vetëm nëse nuk arrin pajtueshmëri skena politike. Por mendoj që kjo qeverisje do të vazhdojë, natyrisht duke ruajtur partneritetin me SHBA-të, sepse në Kosovë nuk mund të vazhdojë askush të qeverisë duke qenë i konfrontuar me SHBA-të, kushdo që të jetë. Dhe rrezikun e marrëdhënieve me SHBA-të me asnjë çmim dhe me asnjë ego të askujt nuk do ta lejojmë. Nga ana tjetër dua të theksoj se unë, si president i vendit, e kam obligim kushtetues edhe ligjor, por edhe obligim kombëtar të shikoj drejtimin e vendit. Nuk do të mund ta cenojë askush drejtimin.

Do të mandatonit dikë tjetër për të zgjedhur qeverinë?

Askush nuk mund ta lëkundë drejtimin e vendit në frymën euro-atlantike apo të bashkëpunimit me SHBA-të.

Në një rrethanë të tillë, në qoftë se rrëzohet kjo qeveri, partitë përbërëse e rrëzojnë.

E para, unë nuk besoj që kjo qeveri rrëzohet. Nuk kam pasur ndonjë indikacion. E dyta, nëse kjo qeveri rrëzohet nuk është fundi i botës. Mund të bëhen parti të tjera dhe i bëjnë 61 deputetë. Nëse unë bindem që kryeministri meriton, ka vlera dhe respekton vlerat dhe parimet e kriteret e nevojshme për qeverisje të mirë dhe për orientim euro-atlantik, atëherë do t’ia jap mandatin. Nëse jo, do të kërkoj zëvendësimin e kandidatit. Por zgjedhje të parakohshme mund të ketë vetëm nëse duan partitë. Por unë kam shpresaa që kjo qeverisje do të vazhdojë.

 

TAG:
• hashim thaci
• 5 pyetjet nga babaramo