Nga premisat pozitive për anëtarësimin në NATO te djegia e Kuranit e protestat, çfarë ndodhi mes Turqisë dhe Suedisë dhe sa kohë u desh të përshkallëzohej situata

Përpjekja e Suedisë për anëtarësim në NATO është në ajër mes marrëdhënieve të tensionuara me Turqinë. Kanë qenë kërkesat e Ankarasë për të dorëzuar aktivistët kurdë dhe për të parandaluar mitingjet që sulmojnë udhëheqjen e saj. Tensionet kulmuan të shtunën kur lideri i një partie politike daneze të ekstremit të djathtë dogji Kuranin ndërsa protestonte para ambasadës së Turqisë në Stokholm.

Përpara tubimit, Ankaraja tha se po anulonte një vizitë të ministrit suedez të mbrojtjes që synonte të kapërcejë kundërshtimet e Turqisë ndaj anëtarësimit të saj në NATO dhe ministri i jashtëm i Turqisë kishte bërë thirrje që tubimi të ndalohej. Suedia ka nevojë për mbështetjen e Turqisë për të hyrë në NATO, pasi frika në Evropë rritet pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia.

Ja një vështrim në marrëdhëniet e fundit midis Turqisë dhe Suedisë:

12 maj 2022

Presidenti finlandez Sauli Niinisto dhe kryeministrja Sanna Marin njoftuan se Finlanda duhet të aplikojë për t'u bashkuar me aleancën ushtarake të NATO-s "pa vonesë".

13 maj 2022

Presidenti i Turqisë Rexhep Tajip Erdogan tha se nuk është e mundur që Ankaraja të mbështesë Suedinë dhe Finlandën që t'i bashkohen aleancës ushtarake transatlantike, duke sinjalizuar një pengesë të mundshme për planet e të dy vendeve për t'u bashkuar  me organizatën.

15 maj 2022

Qeveria finlandeze shpalli zyrtarisht synimin e saj për t'u bashkuar me NATO-n . Partia në pushtet e Suedisë pasoi menjëherë pas.

16 maj 2022

Presidenti Erdogan konfirmoi kundërshtimin e Turqisë ndaj anëtarësimit në NATO për Finlandën dhe Suedinë, duke rrëzuar një propozim nga vendet nordike për të dërguar delegacione në Ankara për të trajtuar këtë çështje.

"Ne nuk do t'u themi "po" atyre [vendeve] që aplikojnë sanksione ndaj Turqisë për t'u bashkuar me organizatën e sigurisë në NATO," tha Erdogan në një konferencë shtypi, duke iu referuar vendimit të Suedisë në vitin 2019 për të pezulluar shitjet e armëve për Turqinë për shkak të operacionit të saj ushtarak në Sirinë fqinje. .

Turqia akuzoi gjithashtu të dy vendet se strehojnë grupe "terroriste", duke përfshirë Partinë e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), të vendosur në listën e zezë nga Ankaraja, Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara.

Burime të ministrisë së drejtësisë i thanë agjencisë shtetërore të lajmeve Anadolu të hënën se Suedia dhe Finlanda nuk kishin reaguar pozitivisht ndaj 33 kërkesave të Turqisë për ekstradim gjatë pesë viteve të fundit.

18 maj 2022

Finlanda dhe Suedia aplikuan zyrtarisht për t'u bashkuar me aleancën më të madhe ushtarake në botë. Masa kërkon miratimin unanim të 30 anëtarëve aktualë të aleancës. Procesi pritej të zgjaste rreth dy javë.

28 qershor 2022

Turqia hoqi veton mbi ofertën e Finlandës dhe Suedisë në NATO pas katër orësh bisedimesh pak para fillimit të samitit të NATO-s në Madrid.

Ministri i Drejtësisë i Turqisë njoftoi se si pjesë e marrëveshjes, vendi i tij do të kërkojë ekstradimin e 33 luftëtarëve të dyshuar kurdë dhe të dyshuarve të komplotit për grusht shteti nga Suedia dhe Finlanda.

19 dhjetor 2022

Gjykata e Lartë e Suedisë bllokoi ekstradimin e një gazetari turk në mërgim, një kërkesë kyçe e Ankarasë.

Kishte "disa pengesa" për kthimin e ish-kryeredaktorit të së  përditshmes Zaman , Bulent Kenes, të cilin Turqia e akuzon si të përfshirë në një përpjekje të vitit 2016 për të rrëzuar Erdoganin, tha gjykata.

22 dhjetor 2022

Ministri i Jashtëm turk Mevlut Cavusoglu tha se Suedia nuk është as në gjysmë të rrugës në përmbushjen e angazhimeve që mori për të siguruar mbështetjen e Ankarasë për anëtarësimin e saj.

Ai tha se vendimi i një gjykate suedeze për të mos ekstraduar një person të kërkuar nga Turqia për lidhje të dyshuara me një grusht shteti të dështuar të vitit 2016 kishte "helmuar" një atmosferë pozitive në negociata.

8 janar 2023

Kryeministri suedez Ulf Kristersson tha se Suedia nuk mund të përmbushë kërkesat e Turqisë , por ai ka besim se Ankaraja do të miratojë ofertën e saj për t'u bashkuar me NATO-n.

12 janar 2023

Turqia thërret ambasadorin e Suedisë për t'u përgjigjur për një video të postuar nga Komiteti pro-Kurd Rojava i Suedisë, që përshkruante një figurë të Erdoganit që lëkundet nga këmbët e tij nga një litar.

Një postim në Twitter nga grupi më 11 janar e krahasoi Erdoganin me diktatorin fashist të Italisë Benito Mussolini, i cili u var me kokë poshtë pas ekzekutimit të tij në ditët e fundit të Luftës së Dytë Botërore.

21 janar 2023

Zyrtarët turq denoncuan lejen e dhënë Rasmus Paludan, një politikani suedez-danez i krahut të djathtë, për të organizuar një protestë përpara ambasadës së tij në kryeqytetin suedez.

Pas një tubimi prej gati një ore në të cilën ai sulmoi Islamin dhe emigracionin në Suedi, Paludan i vuri zjarrin një kopjeje të Kuranit. Policia suedeze dha autorizimin e saj për demonstratën pasi përcaktoi se ishte nën ligjet liberale të lirisë së fjalës në vend. Por zëdhënësi i presidentit turk, Ibrahim Kalin tha se lejimi i protestës ishte "inkurajues i krimeve të urrejtjes dhe islamofobisë".

Më pas, një grup protestuesish i vunë zjarrin një flamuri suedez në një tubim jashtë konsullatës së saj në Stamboll dhe i bënë thirrje Turqisë të ndërpresë marrëdhëniet diplomatike me Stokholmin. Një ditë pasi thirri ambasadorin suedez për demonstrimin e fundit të Paludan, Ankaraja tha se anuloi vizitën e ministrit të mbrojtjes Pal Jonson të planifikuar për në 27 janar, me qëllim tejkalimin e kundërshtimeve të Turqisë ndaj ofertës së Suedisë në NATO.

A po përpiqet të përfitojë Turqia me këtë vendim?

Sigurisht. Erdogan, mund të kërkojë që të përdorë anëtarësimin e Suedisë dhe Finlandës për të përfituar koncesione nga Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tjerë. Turqia dëshiron që të rikthejë programin e udhëhequr nga SHBA-ja të avionëve luftarakë F-35, një projekt prej të cilit është përjashtuar pasi bleu sistemet e mbrojtjes ajrore S-400 nga Rusia. Po ashtu, Turqia po kërkon që të blejë avionë të rinj F-16 dhe për forcojë flotën e saj ekzistuese. Kërkesat e tjera mund të përfshijnë dhënien fund të embargos jozyrtare mbi shitjet e armëve nga aleatët për Turqinë; koncesione nga shtetet e BE-së lidhur me aspiratën e Turqisë që t’i bashkohet bllokut; dhe rritjen e fondeve për të ndihmuar Ankaranë që të mbështesë 3.7 milionë refugjatë sirianë.

G.MO/Shqiptarja.com

TAG:
• turqi
• Suedi
• nato
• erdogan