Meta dekreton me rezerva buxhetin: S'ka rritje pagash, rrezik PPP-të, por s'po e pengoj për shkak të tërmetit

TIRANE-Presidenti Ilir Meta ka dekretuar sot ligjin për buxhetin. Kreu i shtetit shprehet se ka shumë rezerva për buxhetin e 2020-tës, por për të mos penguar zbatimin e masave të menjëhershme që lidhen me riparimin e pasojave të shkaktuara nga tërmeti i datës 26 nëntor 2019 e dekretoi. Por cilat janë rezervat që ka Presidenti për buxhetin?

E ndërsa ka kritika të shumta për vitin që po lëmë pas, Meta thotë se parashikimi i rritjes ekonomike në 4.1% për vitin 2020 mbetet jo realist sepse nuk reflekton dobësitë e rritjes ekonomike për vitin 2019, si dhe efektin e shtuar nga dëmet dhe humbjet nga tërmeti. Gjithashtu Meta vijon më tej duke thënë se buxheti nuk krijon më shumë hapësirë për shpenzimet publike të cilat mbështesin rritjen ekonomike,si investimet publike apo shpenzime, si rritja e pagave, pensioneve dhe pagesave të cilat nxisin konsumin.

Ai vëren edhe disa rreziqe kryesore. "Një rrezik të shtuar fiskal për shpenzimet publike për vitin buxhetor 2020 paraqet rritja e vlerës së projekteve të PPP ekzistuese dhe numrit të projekteve të reja, i rrezikut të injektimit të kapitalit për Koorporatën e Investimeve,  i financimit të humbjeve të sektorit të energjisë, si dhe rritja e kostos së borxhit publik. Një rrezik potencial është dhe vetërritja e stokut të borxhit publik për shkak të rritjes së kostos së tij, si dhe përfshirjes së plotë në llogaritje e detyrimeve të prapambetura ndaj kontraktorëve privatë për punimet e kryera, nga mosrimbursimi i TVSH,  nga detyrimi i tepricës kreditore nga tatim fitimi, të vendimeve gjyqësore vendore dhe ndërkombetare,  si dhe borxhit ndaj pushtetit vendor" shprehet Meta. Por në fund vendosi dekretimin e ligjit të buxhetit.

Arsyetimi i plote i Presidentit per ligjin e buxhetit
Por nga shqyrtimi i ligjit,Presidenti Meta ka konstatuar shumë problematika dhe konkretisht:

Rritja ekonomike është ngadalësuar në vitin 2019, në një mesatare për 2.8% për nëntë mujorin, krahasuar dhe me rritjen e rishikuar nga Ministria e Financave prej 3.4%.
Ndikime negative kanë dhënë  eksportet neto, për shkak të defiçitit  në rritje gjatë tremujorit të dytë.

Bilanci tregtar është përkeqësuar dhe më tej gjatë tremujorit të tretë të vitit 2019.

Investimet  totale  vijuan  prirjen  rënëse  të  filluar  që  nga  tremujori  i  tretë  i  vitit   2018,  duke  u  tkurrur  me  0.9%  në  tremujorin  e  dytë  të  këtij  viti.

Performanca e investimeve  gjatë  tremujorit  të  tretë  pritet të  jetë  e  ngjashme  me   atë  të  tremujorit  të  dytë. 

Investimet e huaja direkte kanë treguar një tendencë në rënie në tremujorin e dytë të vitit 2019.

Ndërsa sektori i energjisë ka treguar në vijimësi dobësi financiare.

Mbledhja e të ardhurave të buxhetit deri në tremujorin e tretë, dhe në vijimësi në 10 mujorin dhe në 11 mujorin e vitit 2019 ka treguar një performancëtë dobët të realizimit.

Në veçanti dinamika e të ardhurave nga TVSH-ja është  përkeqësuar  edhe  më  tej  në 11 mujorin e vitit 2019.

Prodhimi i Përgjithshëm Bruto pritet të ketë një ulje të ndjeshme në tremujorin e katërt të vitit 2019, si pasojë e dëmeve të shkaktura nga tërmeti i muajit nëntor.

Klima e biznesit sipas raportit të“Doing Business 2020” është përkeqësuar dhe indeksi i perceptimit të korrupsionit në vend është rritur ndjeshëm.

Parashikimi i rritjes ekonomike në 4.1% për vitin 2020 mbetet jo realist sepse nuk reflekton dobësitë e rritjes ekonomike për vitin 2019, si dhe efektin e shtuar nga dëmet dhe humbjet nga tërmeti.

Efektet negative në ngadalësimin e rritjes ekonomike të vitit 2019, do të kenë pasoja të cilat do të transmetohen dhe gjatë tremujorit të parë dhe të dytë të vitit 2020.

Gjithashtu parashikimi i rritjes ekonomikeduhet të konsiderojëecurinë e rritjes ekonomike të vendeve europiane dhe veçanërisht të vendeve partnere për vitin 2020, për shkak të ndikimit të lartë që kanë këto vende në ekonominë tonë nëpërmjet investimeve të huaja, të shkëmbimeve tregëtare, si dhe të dërgesave tëemigrantëve.

Rritja ekonomike e vendeve europiane dhe veçanërisht e vendeve partnere parashikohet në ulje, dhe këtë tendencë do ta kenë dhe çmimet e produkteve strategjike ndërkombëtare.

Buxheti i vitit 2020 nuk reflekton progres drejt njëpërmirësimi tëpolitikës fiskale, që aktualisht karakterizohet nga një barrë fiskale e lartë, sistem tatimor i fragmentuar, me përjashtime, si dhe një sistem me një baze tatimore shumë të ulet.

Për më shumë, ndryshimet fiskale të propozuara zgjerojnë më tej përjashtimet si dhe diferencimin e normave tatimore.

Projekt buxheti nuk krijon më shumë hapësirë për shpenzimet publike të cilat mbështesin rritjen ekonomike,si investimet publike apo shpenzime, si rritja e pagave, pensioneve dhe pagesave të cilat nxisin konsumin.

Investimet publike në përqindje të PPB në vitin 2020 janë mëtë ulta se në vitin 2018 dhe në vitin 2019, sidhe nuk parashikohet rritje të pagave dhe rritjes reale të pensioneve dhe të pagesave të tjera. 

Ulja e shpenzimeve publike për sektorin e arsimit në përqindje të PPB nuk ka adresuar shqetësimet e vazhdueshme në vite,të ngritura nga institucionet arsimore dhe studentët, pavarësisht angazhimeve të marra.

Projekt buxheti nuk thellon decentralizmin dhe rritjen e autonomisë financiare të pushtetit vendor përderisa ritmet e rritjes së transfertës për pushtetin vendor janë në vijimësi në ulje, të mos plotësimit faktik të detyrimit ligjor për ndarjen e të ardhurave nga taksimi mbi të ardhurat personale, të mbulimit të plotë financiar të funksioneve tëtransferuara, dhe mos shlyrjes së detyrime tëprapambetura.

Një rrezik të shtuar fiskal për shpenzimet publike për vitin buxhetor 2020 paraqet rritja e vlerës së projekteve tëPPP ekzistuese dhe numrit të projekteve të reja, i rrezikut tëinjektimit të kapitalit për Koorporatëne Investimeve,  i financimit të humbjeve tësektorit të energjisë, si dhe rritja e kostos së borxhit publik. 

Njërrezik potencial është dhe vetërritja e stokut të borxhit publik për shkak të rritjes së kostos së tij, si dhe përfshirjes së plotë në llogaritje e detyrimeve të prapambetura ndaj kontraktorëve privatë për punimet e kryera, nga mosrimbursimi i TVSH,  nga detyrimi i tepricës kreditore nga tatim fitimi, të vendimeve gjyqësore vendore dhe ndërkombetare,  si dhe borxhit ndaj pushtetit vendor.

Mosrealizimi i rritjes ekonomike dhe i të ardhurave buxhetore, si dhe risqet fiskale në rritje për vitin 2020, në një kontekst të rritjes së detyrimeve ndaj rreziqeve të shumta fiskale, do të rezultojë në uljen e mëtejshme të shpenzimeve të planifikuara për investimet publike, të shpenzimeve të funksionimit, si dhe të shpenzimeve për paga e shpenzimeve sociale.

/b.ha./Shqiptarja.com

TAG:
• Ilir Meta
• buxheti 2020
• termet me viktima ne Shqiperi