Pse është kaq dramatike situata në frontin ukrainas? Pas urgjencës së Putinit, tani në dimrin e katërt të një ofensive që supozohej të zgjaste… pesëmbëdhjetë ditë, qëndron një imperativ gjeopolitik: të ndalojë përgatitjet e Kievit për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

Ndërkohë që një anëtarësim i tillë nuk është i krahasueshëm me një anëtarësim të mundshëm në NATO (i cili nuk është në axhendë), ai megjithatë do të përfaqësonte një humbje të pakthyeshme për Putinin. Nëse ai arrin ta ndalojë këtë proces, autokrati rus ka në mendje një plan shumëfazor për të nënshtruar gradualisht Kievin, duke e riintegruar në fund të fundit Ukrainën në sferën e ndikimit të Rusisë.

Ndërkohë , ai duhet t’i bindë të gjithë - popullsinë ukrainase, evropianët, Trumpin në Amerikë, Kongresin, Pentagonin dhe së fundmi rrethin e tij në Moskë - se koha është në anën e tij. Kjo nuk është aspak e sigurt.

E marr këtë skenar nga një analizë e mprehtë e një eksperti ushtarak britanik, Jack Watling, një studiues në Institutin Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara në Londër. Ai e botoi atë në revistën amerikane Foreign Affairs nën titullin "Dimri më i vështirë i Ukrainës ". 

Ndërsa lufta në Ukrainë hyn në dimrin e saj të katërt, në mënyrë paradoksale, tema dominuese në kryeqytetet perëndimore janë "pasojat" : skenarë armëpushimi, plane rindërtimi, garanci sigurie, premtime për anëtarësim në Bashkimin Evropian dhe NATO. Në terren, realiteti po lëviz në drejtim të kundërt. Rusia nuk po ngadalëson, por po përshpejton. Ndërsa qeveritë diskutojnë negociatat, Putin po përpiqet të imponojë me forcë një zgjidhje që do t'i bëjë këto negociata të padobishme: ratifikimin e një disfate ukrainase.

Për të kuptuar se ku po shkojmë, ia vlen të fillojmë nga një vend që pothuajse askush në Evropë nuk mund ta vendoste në hartë: Pokrovsk, një qendër logjistike në Donbas. Moska planifikonte ta pushtonte atë deri në nëntor 2024. Është një vit me vonesë, por tani është në prag të kësaj. Rusët po përparojnë përmes ndërtesave të rrënuara, rrënojave të ngrira dhe ndërtesave të zbrazëta që janë shndërruar në pozicione zjarri. Dronët e Moskës po ndërpresin rrugët e furnizimit, ndërsa trupat ukrainas po mbrojnë çdo shtëpi, duke shkaktuar humbje të mëdha në muajt e fundit: mbi 20,000 ushtarë rusë të vrarë çdo muaj, sipas vlerësimeve.

Pokrovsk nuk bën përjashtim, është një simbol. Në veri dhe në jug, linjat ukrainase po shtrihen, po përkulen, po transformohen në xhepa. Rusët janë në portat e Kostyantynivka-s. Ata po përdorin dronë të drejtuar me tela dhe bomba rrëshqitëse jo vetëm kundër objektivave ushtarake, por edhe për të shpopulluar qendrat e popullsisë ndërsa hyjnë në rreze veprimi: e bënë këtë në Kherson, tani po e përsërisin të njëjtën strategji në Kramatorsk dhe mund të kërcënojnë zemrën industriale të Zaporizhias. Nëse Donbas bie, objektivi tjetër logjik është Kharkiv, qyteti i dytë më i madh i vendit.

Ndërsa e gjithë kjo po ndodh, biseda globale po përqendrohet te fjala magjike: "negociim". Është një fjalë qetësuese, një fjalë që flet për lodhjen tonë, ankthin tonë si evropianë që shikojnë një luftë të gjatë dhe të kushtueshme, të pakuptueshme për ata që nuk janë të familjarizuar me historinë e këtij rajoni. Por në Moskë, fjala "negociim" do të thotë diçka tjetër: blerje kohe, ndryshim i fakteve në terren, dobësim i rezistencës ukrainase, shkatërrim i unitetit perëndimor.

Në muajt e fundit, Kievi nuk e ka mbyllur derën për dialog. Përkundrazi, udhëheqja ukrainase ka sinjalizuar vazhdimisht gatishmërinë e saj. Është Moska ajo që nuk është tërhequr asnjë centimetër nga kërkesat e saj maksimaliste. Në versionin rus, çdo pezullim i luftimeve do të vinte në kurriz të sovranitetit ukrainas, duke e përcaktuar humbjen e territorit si të pakthyeshme dhe të drejtën e Moskës për të ndërhyrë përsëri. Për sa kohë që agresori është i vendosur të vazhdojë, Ukraina nuk ka zgjidhje tjetër: ai vetëm mund të vazhdojë të luftojë.

Pastaj ka diçka që ne në Perëndim shpesh refuzojmë ta përballojmë: sjellja e bashkësisë ndërkombëtare, veçanërisht e aleatëve të tij, e ka inkurajuar Putinin të vazhdojë . Rënia e ndihmës ushtarake dhe teknike amerikane - shenja të lodhjes së Kongresit, polemika mbi kohëzgjatjen e mbështetjes - ka ushqyer shpresat e Kremlinit për të shterur municionet dhe rezervat e energjisë së Ukrainës.

Evropa, nga ana e saj, ka diskutuar gjithnjë e më shumë se çfarë arkitekture sigurie do t'i ofrojë Ukrainës "pas luftës", me një "koalicion të të vullnetshmëve" të gatshëm për të vendosur trupa sapo të nënshkruhet një armëpushim. Rezultati, nga perspektiva e Moskës, është i thjeshtë: zgjatja e luftës bëhet mënyra më e mirë për të parandaluar integrimin euroatlantik që Ukraina ka kërkuar që nga viti 2013.

Këtu prekim thelbin e çështjes. Rusia nuk po lufton vetëm për një korridor tokësor për në Krime, për kontrollin e Detit të Zi, apo për disa më shumë ose më pak oblaste. Po lufton për të parandaluar që Ukraina të bëhet përfundimisht pjesë e Perëndimit, ekonomisë së saj dhe sistemeve të saj të sigurisë. Objektivi strategjik i Putinit nuk është vetëm territorial, por edhe gjeopolitik : ta kthejë Kievin në orbitën e tij, të minojë sovranitetin e tij nga brenda.

Kjo është arsyeja pse Kremlini e sheh me armiqësi jo vetëm NATO-n, por edhe Bashkimin Evropian. Rusia nuk dëshiron që Ukraina të integrohet me Evropën dhe strukturat e saj të sigurisë: në fund të fundit, pushtimi i vitit 2022 e ka origjinën në vitin 2013 , kur Moska i bëri presion presidentit të atëhershëm ukrainas, Viktor Janukoviç, që të mos nënshkruante Marrëveshjen e Asociimit me Bashkimin Evropian. Nëse një armëpushim e bën këtë integrim të afërt, siç sugjerojnë udhëheqësit evropianë të Koalicionit të të Gatshmëve, atëherë Rusia ka një nxitje shumë të fortë për të shmangur një armëpushim. Nëse e pranojmë këtë pikënisje, edhe plani afatgjatë që po ndjek Putini bëhet më i qartë .

Qëllimi i saj strategjik është të nënshtrojë Ukrainën në tre faza. Ja ku është në detaje, sipas Watling: "Së pari, Moska synon të pushtojë ose shkatërrojë mjaftueshëm territor ukrainas për të siguruar që ajo që mbetet nga vendi të jetë ekonomikisht e qëndrueshme vetëm me miratimin e heshtur të Rusisë. Planifikuesit rusë besojnë se kjo mund të arrihet nëse Rusia do të mbante katër oblastet që ka aneksuar tashmë dhe do të shtonte Kharkivin, Mykolaivin dhe Odesën, gjë që në fakt do ta shkëpuste Ukrainën nga Deti i Zi. Në këto kushte, Kremlini do të kërkonte një armëpushim, duke besuar se më pas mund të kryente një fazë të dytë, në të cilën do të përdorte ndikimin ekonomik dhe luftën politike, të mbështetur nga kërcënimi i një pushtimi të ri, për të ushtruar kontroll mbi Kievin. Në fazën përfundimtare, Rusia do ta përthithte Ukrainën në orbitën e saj në një mënyrë të ngjashme me Bjellorusinë . "

Është një program që të kujton kapituj të tjerë në historinë evropiane: reduktim territorial dhe asfiksim ekonomik si një prelud për nënshtrimin e një kombi dhe reduktimin e tij në një gjendje vasaliteti, deri në përthithjen përfundimtare. Ekziston një logjikë e ftohtë, pothuajse administrative pas egërsisë së betejave të Pokrovskut ose Khersonit. Moska e di se është ende larg përfundimit të fazës së parë, por po mbështetet në tretjen progresive të forcave ukrainase: më pak këmbësori të trajnuar, më pak aftësi për të mbajtur një vijë mbrojtëse të vazhdueshme, cenueshmëri më të madhe ndaj një armiku që, për momentin, mbetet në ofensivë.

Megjithatë, kjo strategji ka edhe kufizimet e saj. Rusia deri më tani e ka mbështetur luftën me një mbështetje masive te vullnetarët, të blerë me bonuse dhe kompensime të premtuara familjeve të tyre. Por grupi i atyre që janë të gatshëm të rrezikojnë jetën e tyre për një shpërblim monetar nuk është i pafund. Numrat e rekrutimit tashmë janë në rënie dhe autoritetet kanë filluar të përdorin metoda më shtrënguese. Në një moment, Kremlini do të duhet të ndryshojë stilin e tij të luftimit - duke zvogëluar përdorimin e valëve të këmbësorisë së sakrifikuar - ose të shpikë një model tjetër mobilizimi.

Pastaj është edhe kufizimi ekonomik. Për sa kohë që Rusia mund të shesë naftë, gaz dhe lëndë të para, ajo ka likuiditetin e nevojshëm për të blerë armë dhe për të paguar pagat e ushtarëve të saj. Por rënia e çmimeve të naftës në vitin 2025 ka filluar të ndikojë në rezervat. Sulmet ukrainase me rreze të gjatë veprimi ndaj rafinerive kanë ndikuar tashmë në kapacitetin vendas të rafinimit dhe disponueshmërinë e karburantit. Nëse kësaj i shtohet një goditje e vërtetë perëndimore ndaj të ashtuquajturës "flotë në hije" - rrjeti i cisternave të vjetra që transportojnë naftë bruto ruse në Indi dhe Kinë, ndërsa shmangin sanksionet - Rusia mund të përballet me një problem shumë serioz të fluksit të parave të gatshme deri në vitin 2026 .

Deri më sot, masat evropiane dhe amerikane kundër kësaj flote kanë qenë të turpshme, më shumë simbolike sesa substanciale. Megjithatë, këtu Perëndimi do të kishte një armë shumë të fuqishme, ndoshta më efektive sesa shumë deklarata të fuqishme të "vendosmërisë" afatgjatë. Bllokimi i vërtetë, në një mënyrë të koordinuar, i kalimit të cisternave të naftës së flotës në hije përmes Ngushticës së Danimarkës do të thoshte goditje në zemër të sistemit të financimit të luftës, pa shkaktuar domosdoshmërisht një shpërthim çmimesh, sepse prodhuesit e tjerë të OPEC-ut do të ishin të gatshëm të përmbushnin kërkesën. (Dhe këtu boshti SHBA-Saudit , marrëdhënia e ngushtë midis Donald Trump dhe Mohammed Bin Salman, mund të jetë i paçmuar .)

Paralelisht, Ukraina po përpiqet të përmirësojë efektivitetin e fushatës së saj të sulmeve të thella. Deri më tani, mbrojtja ajrore ruse ka rrëzuar deri në 95 përqind të dronëve, dhe jo të gjithë ata që arrijnë në destinacionin e tyre shkaktojnë dëme të konsiderueshme. Por Kievi po grumbullon raketa të projektuara në vend, të afta të godasin një gamë më të gjerë objektivash. Nëse këto sisteme përdoren kundër infrastrukturës së eksportit të naftës dhe gazit, presioni mbi Moskën do të rritet.

Në frontin ukrainas, thembra e Akilit nuk është aq shumë mungesa e burrave në moshë ushtarake, sesa aftësia për t'i transformuar ata në njësi efektive luftarake. Stërvitja e kryer deri më tani jashtë vendit ka dhënë rezultate zhgënjyese, sepse njësitë nuk kanë qenë në gjendje të lidhen vërtet me komandat e tyre dhe pajisjet që do të përdorin më vonë në front.

Një nga propozimet që qarkullojnë në kryeqytetet evropiane është një kalim në trajnimin "në teatër": instruktorë evropianë që veprojnë brenda Ukrainës, të koordinuar nga komandat ukrainase, mbi pajisjet që do të përdoren më pas. Kjo zgjidhje mbart rreziqe - instruktorët do të bëheshin objektiva të përsosura për Moskën - por deri më tani rusët kanë pasur pak sukses në goditjen e këtyre llojeve të objektivave, dhe rritja në cilësi e forcave ukrainase mund të jetë vendimtare .

Së fundmi, është çështja e dimrit që po vjen. Rusia po prodhon më shumë raketa se kurrë më parë, dhe rrjeti elektrik i Ukrainës është tashmë i paaftë të furnizojë vazhdimisht vendin me energji: edhe në qendër të Kievit, energjia elektrike ndërpritet për orë të tëra çdo ditë. Ngrohja funksionon, por temperaturat po bien. Moska po mbështetet jo vetëm në rraskapitjen e ushtrisë, por edhe në stresin ekstrem për popullsinë civile : ndërprerje të zgjatura të energjisë, qytete të zbrazëta në vijën e frontit dhe familje që largohen nga zonat më të ekspozuara.

Nëse kjo strategji ka sukses, Rusia mund të jetë në një pozicion për ta detyruar Ukrainën të dorëzohet de facto në vitin 2026. Nuk është e pashmangshme.

Analiza më realiste sugjeron një rrugë tjetër: nëse Ukraina arrin të mbajë linjat e saj mbrojtëse për një vit tjetër, dhe nëse në të njëjtën periudhë Perëndimi është në gjendje të transformojë sanksionet nga ritualet simbolike në presion të vërtetë ekonomik - mbi flotën në hije, mbi eksportet e energjisë, mbi kapacitetin industrial - atëherë Kremlini do të fillojë të shohë rrezikun e një krize afatgjatë në të cilën kostot i tejkalojnë përfitimet e pritura.

Armëpushimi do të vijë kur Rusia të jetë e bindur se është në një trajektore të paqëndrueshme . Deri atëherë, detyra e aleatëve është e dyfishtë: t'i japin Ukrainës mjetet për të rezistuar dhe të bindin Putinin se koha nuk është më në anën e tij./Corriere della Sera