Raporti, KE: Bojkoti i opozitës
është shqetësues, bashkëpunoni

TIRANE - Komisioni Europian kërkon bashkëpunim më të madh mes mazhorancës dhe opozitës, madje në të mirë të reformave kërkon rikthimin e opozitës në Kuvend. 
 
Komisioni Europian publikoi raport progresin për Shqipërinë për vitin 2014. Raporti në 33 kapitujt, arrin në konkluzione pozitive për ecurinë e refomave të ndërmarra nga qeveria, në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Por një problem shumë delikat sipas Brukselit, është niveli shumë i lartë i korrupsionit në sistemin e drejtësisë. Problem për vendin mbetet dialogu politik mes palëve ku raporti i komisionit, bën përgjegjëse politikën për këtë klimë polarizuese, ndërkohë lëshon një apel të qartë për bashkëpunim. 

“Eshtë e një rëndësie kritike që procesi i reformave të shoqërohet nga një dialog politik konstruktiv dhe i qëndrueshëm mes qeverisë dhe opozitës. Qeveria duhet të garantojë që opozita të ketë mundësinë që të kryejë plotësisht funksionin e vet demokratik të kontrollit. Në të njejtën kohë, opozita duhet gjithashtu të angazhohet në mënyrë kontruktive në proceset demokratike. Mbështetja te kompromisi dhe roli konstruktiv në parlament është jetësore për qëndrueshmërinë e reformave”.

Reforma në administratën publike ka ecur përpara, kryesisht me hyrjen në fuqi të Ligjit mbi Shërbimin Civil e  miratimin e akteve nënligjore dhe të hapave të marrë për përmirësimin e procedurave të rekrutimit. Duhet të ndiqet zbatimi, me qëllim që të forcohet depolitizimi, llogaridhënia dhe standardet profesionale të administratës publike”, theksohet në raportin e KE-së për Shqipërinë. Gjithashtu në dokument shkruhet se korrupsioni është mbizotërues në shumë fusha, përfshirë sistemin e gjyqësorit dhe organeve ligjzbatuese.

Komisioni Europian i kërkon Shqipërisë të marrë masa për forcimin e kuadrit ligjor si dhe të miratojë strategjinë dhe planet e veprimit kundër korrupsionit 2014-2020. Por duke ju rikthyer kërkesës kryesore për bashkëpunim, KE vlerëson se një koordinim më i mirë ndërinstitucional do të shmangte pengesat ekzituese ndaj hetimeve mjaft të rëndësishme. “Shqipëria duhet të zhvillojë më tej gjurmët e provave për hetimet, ndjekjet dhe dënimet për rastet e korrupsionit, sidomos ato të nivelit të lartë”, thuhet në raportin e KE-së.

Ndërkohë që veç kritikave për mungesën e bashkëpunimit mes mazhorancës e opozitës në progres vlerësohen edhe rastet kur forcat politike kanë gjetur gjuhën e përbashkët. Kështu KE ka vlerësuar nisjen e dialogut të Nivelit të Lartë mbi 5 prioritetet kyçe për strukturimin e reformave të duhura që do ta çonin vendin drejt BE-së. “Parlamenti miratoi me konsensus rezolutën mbi integrimin europian. Kaloi një numër masash ligjore mbi integrimin në BE, kryesisht në fushën e luftës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, si dhe votoi për emërimet në gjyqësor”, thuhet në raport.
 
Raport/Progresi i Komisionie Europian i perkthyer ne shqip nga gazetaret e Shqiptarja.com

Demokracia dhe sundimi i ligjit

a) Qeveria
Qeveria ka treguar veprime konkrete dhe vullnetin politik të qëndrueshëm në fushën e reformave të lidhura me BE, duke mbuluar një gamë të gjerë çështjesh. Në nëntor, qeveria dhe forcat opozitare u bashkuan për të miratuar një rezolutë për integrimin në BE dhe kanë vazhduar për të mbështetur procesin që nga atëherë. Megjithatë, konsensusi i mëtejshëm është prekur nga një klimë në rritje dhe konfrontuese mes qeverisë dhe opozitës, të cilat shpesh kanë abstenuar nga puna parlamentare dhe, në korrik, opozita nisi një bojkot të parlamentit.

b) Kushtetuta
Në përgjithësi, zbatimi i Kushtetutës është mbështetur. Që kur qeveria e re mori detyrën, Gjykata Kushtetuese ka shqyrtuar shtatë padi të parashtruara nga opozita, një të paraqitur nga njësitë e qeverisjes vendore dhe një të paraqitur nga Presidenti. Katër raste kanë të bëjnë me funksionimin e institucioneve shtetërore. Implementimi i shpejtë i vendimeve të Gjykatës Kushtetuese është thelbësore.

c) Zgjedhjet
Duke u bazuar në progresin në zgjedhjet parlamentare të vitit 2013, Shqipëria ka nevojë për të zbatuar rekomandimet e misionit të OSBE / ODIHR për vëzhgim të zgjedhjeve, sidomos forcimin e pavarësisë së organeve të administratës zgjedhore, edhe përpara zgjedhjeve lokale të vitit 2015.

d) Parlamenti
Në nëntor, parlamenti me konsensus miratoi një rezolutë për integrimin evropian të Shqipërisë, miratuar një sërë masash të rëndësishme për integrimin në BE, kryesisht në sundimin e ligjit. Qeveria siguroi një shumicë të cilësuar në parlament 3/5 kur dy anëtarë të parlamentit (deputetëve) nga opozita vendosën të bashkohen me një nga grupet parlamentare të koalicionit të shumicës së. Integrimi në BE mbetet një prioritet të lartë për në parlament. 

e) Sistemi i Drejtësisë
Shqipëria ka demonstruar përkushtimin për reformën gjyqësore, sidomos në bashkëveprimin me Komisioni i Venecias për të përmirësuar pavarësinë, llogaridhënien dhe profesionalizmin e sistemit.Janë marrë masa për të rritur përgjegjshmërinë e gjyqtarëve, prokurorëve, deputetëve dhe zyrtarëve të tjerë të lartë përmes miratimit të legjislacionit që rregullon imunitetin e tyre.

Rregullat për pezullimin dhe shkarkimin nga detyra të anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë u prezantuan, edhe pse janë shprehur shqetësime për miratimin e tyre të shpejtë, pa përfshirë dhe pa u konsultuar me të gjithë aktorët përkatës. Gjykata Administrative ka filluar të funksionojë, por ato nevojiten të jenë plotësisht operative.
 
Shqipëria ka nevojë të ndjekë fuqishëm reformën gjyqësore me bashkëpunimin konstruktiv të të gjitha palëve të interesuara dhe përmes angazhimit të vazhdueshëm me Komisionin e Venecias, duke përfshirë edhe në strategjinë e re të reformës gjyqësore për 2014-20 i cili është duke u përgatitur, dhe një rishikim të plotë të kuadrit ligjor në fuqi.
 
Zbatimi i duhur i masave të miratuara është thelbësore dhe hendeku ligjor që rezulton nga shfuqizimi i Gjykatës Kushtetuese të Ligjit për Administratën Gjyqësore duhet të adresohet. Trajnimi për gjyqtarët dhe stafin gjyqësor duhet të përmirësohet. Roli i Këshillit të Prokurorëve duhet të përforcohet.

Qasje të plotë publike për të gjitha vendimet e gjykatës duhet të sigurohet pa vonesë. Kuadri rregullator për sistemin e zbatimit të përmbarimit privat duhet të përmirësohet.
 
Masat duhet të merren për të përmirësuar dhe për të zvogëluar ngarkesën në Gjykatën e Lartë. Masa të mëtejshme janë të nevojshme për të siguruar që emërimi, promovimi dhe transferimi i gjyqtarëve janë të bazuar në mënyrë të qartë në merita dhe kriteret e tjera objektive. Procedura gjyqësore të shpejta dhe transparente duhet të sigurohen.

Funksionimi i sistemit gjyqësor vazhdon të ndikohet nga politizimi, bashkëpunimi i dobët ndër-institucional, burimet e pamjaftueshme dhe puna e prapambetur. Statusi i Gjykatës së Lartë dhe procesi i emërimit të anëtarëve të saj të mbetet shqetësuese për sa i përket politizimit të mundshëm, për sa kohë që dispozitat përkatëse kushtetuese nuk janë ndryshuar. Sistemi disiplinor për magjistratët duhet të përmirësohet ndjeshëm, duke përfshirë një sistem më transparent dhe efikas të inspektimit. Korrupsioni në gjyqësor mbetet një shqetësim serioz.

f) Lufta ndaj Korrupsionit
Shqipëria ka ndërmarrë hapa të mëtejshme dhe ka treguar vullnet të vazhdueshëm politik për të parandaluar dhe luftuar korrupsionin. Raportimi, koordinimi i politikave dhe monitorimi në nivel qendror janë përmirësuar përmes emërimit të një Koordinatori Kombëtar Anti-Korrupsion dhe krijimin e një rrjeti të pikave të kontaktit anti-korrupsion në të gjitha ministritë e linjës. Ndryshime ligjore për adresimin e veprave të korrupsionit nga zyrtarët shtetërorë të nivelit të lartë janë miratuar.

Shqipëria tani duhet të fokusohen në zbatimin e tyre. Strategjia dhe planet e veprimit anti-korrupsion 2014-20 mbetet për t'u miratuar. Reformat strukturore që janë implementuar,  ilustrojnë një qasje gjithëpërfshirëse me qëllim për të zhvilluar një kornizë më të fuqishme anti-korrupsion dhe për të përfshirë një gamë të gjerë të institucioneve. Si një hap pozitiv drejt rritjes së transparencës, 2012-13 deklaratat e aseteve nga zyrtarë të lartë janë publikuar nga Inspektorati i Lartë për Deklarimin dhe Kontrollin e Pasurive dhe Parandalimin e Konfliktit të Interesit (HIDAACI). Burime të mjaftueshme, trajnimi dhe nevoja për një staf të specializuar duhet të sigurohen për të përmirësuar efikasitetin e hetimeve dhe për të zhvilluar një hetime bindëse, ndjekjeve penale dhe dënimeve në të gjitha nivelet. Hetimet proaktive, vlerësimet sistematike të rrezikut dhe bashkëpunimi Ndërinstitucional duhet të përmirësohet. Korrupsioni mbetet i përhapur në shumë fusha dhe mbetet një problem veçanërisht serioz.

g) Lufta ndaj Krimit të Organizuar
Janë miratuar një sërë nismash legjislative reformuese për policinë duke krijuar Byronë Kombëtare të Hetimit. Policia ndërkombëtare dhe bashkëpunimi gjyqësor është rritur nëpërmjet zbatimit të marrëveshjeve të ekstradimit. Një marrëveshje operative me Europol-in u ratifikua dhe filloi puna për zbatimin e tij. Hetimet financiare dhe konfiskimet e pasurive janë rritur. Mekanizmi kombëtar i referimit kundër trafikimit të qenieve njerëzore është përmirësuar dhe koordinimi i autoriteteve përkatëse dhe aktorët, përfshirë edhe në nivel lokal, është rritur. Konfiskimet e drogës janë rritur, dhe plani kombëtar për të luftuar kultivimin e kanabisit është zbatuar me rezultate pozitive. Autoritetet kanë ndërmarrë hapa seriozë për të luftuar kundër kultivimit dhe trafikimit të kanabisit, më veçanërisht me anë të një operacioni të madh policor të suksesshëm në fshatin Lazarat. Bashkëpunimi dhe trajnimi i përbashkët në mes zyrtarëve të prokurorisë, policisë dhe gjyqësorit mbi trafikimin është rritur në fushat kyçe. Krimi i organizuar mbetet një sfidë e konsiderueshme dhe Shqipëria duhet të shtojë përpjekjet e saj për të ndërtuar një histori të qëndrueshme të hetimeve, ndjekjeve penale dhe dënimeve në të gjitha fushat dhe në të gjitha nivelet. Shqipërisë ende i mungon një qasje gjithëpërfshirëse e përgjithshme strategjike ndaj krimit të organizuar në territorin e saj. Numri i konfiskimeve të aktiviteteve dhe dënimeve për pastrim parash penale duhet të rritet përmes përdorimit sistematik të hetimeve financiare. Trafikimi i qenieve njerëzore, qofshin ato ndërkombëtare apo të brendshme, mbetet një sfidë serioze, duke bërë thirrje për më shumë theks në një qasje të parandalimit, mbrojtjes dhe ndjekjes penale, si dhe përmirësimin e bashkëpunimit ndërkombëtar. Fushata për çrrënjosjen e kanabisit dhe lufta kundër trafikut të drogës, e cila mbetet një shqetësim serioz, duhet të zhvillohet më tej nëpërmjet bashkëpunimit ndërkombëtar dhe përdorimin proaktiv të mjeteve speciale të hetimit dhe vlerësimit të rrezikut.

h) Financat Publike
Menaxhimi i financave publike është identifikuar si një nga prioritetet kryesore në programin e qeverisë dhe si një pjesë integrale e reformave të qeverisjes. Një program gjithëpërfshirës i reformës, duke përfshirë një strategji publike të menaxhimit financiar për periudhën 2014-20 është planifikuar të përfundojë deri në fund të vitit. Ministria e Financave ka nevojë për të rritur burimet e saj njerëzore për këtë qëllim. Shqipëria ka marrë masa afatshkurtra për të përmirësuar menaxhimin e financave publike nëpërmjet miratimit të parandalimit të borxhit dhe strategjinë e zhdoganimit dhe të pagesës së pjesshme të borxheve përmes kreidve të FMN dhe Bankës Botërore. Masat e përkohshme përmirësimi i monitorimit nga Ministria e Financave u prezantuan gradualisht për të adresuar nevojën urgjente për angazhimin dhe kontrollet që synojnë parandalimin e vonesave të reja. Veprimet sistematike do të zbatohen si pjesë e strategjisë publike financiare të menaxhimit 2014-20. 

KE: Bashkëpunoni për procesin e Integrimit
Në progres-raportin kërkohet bashkëpunim për krijimin e Këshillit Kombëtar të Integrimit Europian. Pavarësisht vlerësimeve që bëhen për bashkëpunimin politik, pas marrjes së statusit kandidat, raporti vë në dukje mungesën e bashkëpunimit për krijimin e këtij Këshilli.

”Pritet formimi i Këshillit Kombëtar mbi Integrimin Europian për nxitjen e gjithpërfshirjes dhe bashkimin e të gjithë të interesuarve për këtë proces”, thuhet në raport. Megjithëse mazhoranca prej një muaji kërkon prezencën e përfaqësuesve të opozitës në Komisionin Parlamentar të Integrimit, opozita vijon bojkotin e saj. Përfaqësues të opozitës kanë deklaruar se nuk do të marrin pjesë në Këshillin Kombëtar të Integrimit nëse të drejtën për drejtimin e këtij organi të ri nuk do ta ketë opozita.  

Të drejtat e njeriut dhe mbrojtja e pakicave

Në fushën e lirisë së shprehjes, implementimi i Ligjit për Median Audiovizive ka qenë i ngadalshëm, kryesisht për shkak të mungesës së marrëveshjes politike për plotësimin e vendeve vakante të rregullatorit të medias, Autoriteti Audiovizual i Mediave. Si rezultat, autoriteti nuk ka qenë në gjendje për të kryer plotësisht detyrat e tij ligjore, të tilla si licencimin, matjes së audiencës, dhe zbatimin e strategjisë së dixhitalizimit. Mungesa e transparencës së financimit të medias dhe ndërhyrja në media nga interesat politike dhe ekonomike mbeten sfida të mëdha. Kjo përfshin shpërndarjen jo-transparente të fondeve për reklamat nga kompanitë shtetërore dhe qeverisë.

Për sa i përket të drejtave të grave, Këshilli Kombëtar i Barazisë Gjinore filloi punën e saj dhe koordinatorët për çështjet gjinore janë emëruar në të gjitha ministritë e linjës.

Numri i raportuar i shkeljeve serioze dhe rastet e dhunës në familje ndaj grave janë rritur. Një sistem online për të raportuar rastet e dhunës gjinore ka nisur, por është operacional vetëm në 29 komuna. Ende nuk janë zbatuar masa të tjera, të tilla si një zgjatje e mekanizmit të referimit për dhunën në familje dhe integrimin e punësimit të grave në strategjitë e të gjitha komunave. Për sa i përket të drejtave të fëmijëve, Shqipëria mbetet një vend burimi për punë të detyruar të fëmijëve.

Lidhur me fushën e politikave anti-diskriminuese, numri i rasteve të shqyrtuara dhe inspektimeve të iniciuara nga Komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi është rritur.Ligji për Mbrojtjen nga Diskriminimi është përgjithësisht në përputhje me standartet e BE-së, megjithatë, zbatimi i tij është i pamjaftueshëm dhe një ligj solid kundër diskriminimit duhet të ndërtohet. Është rishikuar kuadri ligjor për personat me aftësi të kufizuara; zbatimi i tij duhet të sigurohet.

Shqipëria paraqet një tablo të përzier për mbrojtjen e minoriteteve. Ndërsa marrëdhëniet ndëretnike kanë mbetur të mira në përgjithësi, legjislacioni i plotë për minoritetet nuk është miratuar dhe kuadri ligjor për mbrojtjen e pakicave mbetet i fragmentuar. Kushtet e jetesës, qasja në arsim, punësim, shëndetësi dhe kujdesit social për popullatën rome duhet të përmirësohet, në vijim të seminarit të romëve dhe egjiptianëve në shkurt. Koordinim më i mirë mes pushtetit qendror dhe lokal dhe përmirësimin e bashkëpunimit ndër-ministror janë thelbësorë. 

Çështjet rajonale dhe detyrimet ndërkombëtare

Shqipëria ende ka një marrëveshje dypalëshe imuniteti të vitit 2003 me SHBA, duke dhënë përjashtime për qytetarët amerikanë nga juridiksioni i Gjykatës Ndërkombëtare Penale. Duke vepruar kështu, ajo nuk është në përputhje me qëndrimet e përbashkëta të BE-së e lidhur me parimet udhëzuese në marrëveshjet dypalëshe të imunitetit. Shqipëria ka nevojë për t’u lidhur me pozicionin e BE-së.

Bashkëpunimi rajonal dhe marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë janë një pjesë thelbësore e procesit të Shqipërisë duke shkuar drejt BE-së.
 
Shqipëria ka vazhduar të marrë pjesë aktive në të gjitha ngjarjet që kanë të bëjnë me zbatimin e projekteve të gazsjellësit Trans-Adriatik dhe Jon Adriatik.

Në përgjithësi, Shqipëria ka vazhduar të veprojë si një partner konstruktiv në rajon, zhvillimin e mëtejshëm të marrëdhënieve bilaterale me vendet e tjera aspirante dhe fqinje Shtetet Anëtare të BE.
 
Një konventë dypalëshe mbi bashkëpunimin rajonal, sipas nenit 13 të MSA-së, ende nuk është përfunduar me Malin e Zi apo Serbinë.
 
Marrëdhëniet me Bosnjë dhe Hercegovinën mbeten të mira.
 
Marrëdhëniet e mira të Maqedonisë kanë vijuar, pavarësisht nga disa tensione jetëshkurtër mbi aktgjykimin në rastin 'Monstra'.
 
Marrëdhëniet me Malin e Zi ka vazhduar të jetë e mirë. Një marrëveshje për bashkëpunim në fushën e turizmit u nënshkrua në prill.
 
Shqipëria dhe Serbia treguar gatishmërinë e tyre për të përmirësuar marrëdhëniet dypalëshe, duke marrë hapa drejt përmirësimit të të drejtave të pakicave kombëtare përkatëse. Një lidhje e rregullt ajror midis Beogradit dhe Tiranës është themeluar në shtator.
 
Shqipëria ka vazhduar të ketë marrëdhënie shumë të mira me Kosovën, me të cilin nënshkruan një deklaratë të re të bashkëpunimit dhe partneritetit strategjik me qëllim për të nxitur rritjen ekonomike.
 
Shqipëria ka vazhduar të ketë marrëdhënie të mira me Turqinë, me disa vizita të nivelit të lartë në të dy kryeqytetet. Një forum ekonomik dhe tregtisë Shqipëri-Turqi u mbajt në Shkurt.
 
Marrëdhëniet me Greqinë intensifikuar. Disa marrëveshje dypalëshe, përfshirë në caktimin e kufijve të shelfit detar dhe zonat kontinentale greke-shqiptare, janë në diskutim. U nënshkrua një deklaratë e përbashkët në muajin maj, duke hapur rrugën për një zgjidhje mbi përdorimin e emrave të vendeve në dokumentet zyrtare.
 
Italia mbetet partneri kryesor tregtar Shqipëri. Të dy vendet mbajnë marrëdhënie shumë të mira diplomatike dhe kanë intensifikuar bashkëpunimin e tyre bilateral në fushën e sundimit të ligjit. 

Në përgjithësi, Shqipëria ka vazhduar të luajë një rol konstruktiv për të kontribuar në stabilitetin e rajonit, dhe vazhdoi të zbatojë angazhimet e procesit të Stabilizim Asociimit në këtë drejtim. Shqipëria ka nevojë për të lidhur me pozicionin e BE-së për integritetin e Statutit të Romës dhe me lidhur BE-ja parimet udhëzuese në marrëveshjet dypalëshe të imunitetit.

Kriteri Ekonomik
Shqipëria ka ruajtur stabilitetin makroekonomik, por ende përballet me sfida të rëndësishme. Zhbalancimet e vazhdueshme fiskale kanë shkaktuar rritje të borxhit publik. Borxhi i madh i akumuluar i qeverisë kanë ‘tharë’ likuiditetit dhe besimin në ekonomi, pavarësisht se qeveria ka filluar për t’i pastruar këto në Mars.

Deficiti i lartë i llogarisë korente reflekton aftësinë konkurruese të dobët dhe një bazë të ngushtë të prodhimit. Sektori privat është mbajtur prapa nga dobësitë në mjedisin rregullator dhe sundimit të ligjit. Kërkohen përpjekje të qenësishme për të përmirësuar tregun e punës.

Energjia 
Ka pasur pak progres në fushën e energjisë. Sektori i energjisë mbetet i brishtë dhe i varur nga burimet hidrike me një nivel të lartë të humbjeve, normat e paqëndrueshme faturave dhe borxhit të rëndë financiar. Zgjidhja e mosmarrëveshjes midis qeverisë dhe CEZ kontribuan për të hapur rrugën për reforma të mëtejshme të sektorit.

Gjatë vitit të ardhshëm, Shqipëria duhet të përqendrohet në përafrimin e legjislacionit me Paketën e Tretë të Energjisë të BE-së, tërheqjen e investimeve të reja, krijimin e modelit të saj të tregut të energjisë në përputhje me standardet e BE-së dhe hedhjen e themeleve për të siguruar qëndrueshmërinë ekonomike të sektorit të energjisë elektrike. Në përgjithësi, përgatitjet nuk janë shumë të avancuara në këtë fushë.

Taksat
Ka pasur pak progres, sidomos në fushën e legjislacionit tatimor. Taksat direkt apo indirekte janë ngritur, me synim rritjen e të ardhurave në përputhje me ligjin e TVSH të miratuar.

Kapaciteti i administratës tatimore për të luftuar korrupsionit, evazionit fiskal dhe ekonomisë joformale duhet të forcohet. Shqipëria duhet të miratojë procedura të fuqishme administrative për të kontrolluar dhe për të kryer rimbursimet e TVSH. Në përgjithësi, përgatitjet janë shumë të avancuara në mënyrë të moderuar.


PDF - Progres Raporti i plotë nga KE për Shqipërinë

Redaksia Online
(Gre.M/e.c/a.h/shqiptarja.com)

TAG:
• lazarat
• OSBE