Evropa ka miratuar një kredi prej 90 miliardë eurosh, në fakt përmes eurobonove për Kievin, i cili përndryshe do të ishte privuar plotësisht nga burimet që nga marsi. Gjermania synonte të përdorte rezervat e ngrira ruse ndërsa në fund, ishte ajo që u tërhoq, duke lejuar një zgjidhje për të mbështetur financiarisht Ukrainën deri në vitin 2026.

Italia dhe Franca, në thelb duke mbajtur anën e Belgjikës, mbetën kundër përdorimit të rezervave të ngrira të Rusisë. Gjermania, nga ana tjetër, tërhoqi kundërshtimin e saj ndaj idesë së një borxhi të përbashkët evropian prej 90 miliardë eurosh, të garantuar nga buxheti evropian, i cili do t’i “huazohej” Ukrainës.

Kuptimi është se Ukraina do të paguajë vetëm nëse Rusia pranon të paguajë dëmshpërblime për dëmet, vrasjet e civilëve dhe shkatërrimin e shkaktuar nga lufta.

Nëse Rusia nuk arrin të paguajë dëmshpërblimet (gjë që ka shumë të ngjarë), Ukraina nuk do të duhet t’ia paguajë Bashkimit Evropian dhe borxhi i përbashkët evropian do të mbulohet nga hapësira e lënë në buxhetin e Brukselit.

Fondet që do të ndahen, 90 miliardë euro, janë të mjaftueshme për të zhbllokuar ngërçin financiar të qeverisë së Kievit, e cila do t’i ketë shteruar plotësisht burimet e saj deri në mars.

Megjithatë, ato nuk janë të mjaftueshme për t’i dhënë Ukrainës dukshmërinë dyvjeçare që do të kishte lejuar lirimi i rezervave ruse prej 140 deri në 210 miliardë eurosh.

Vetëm kostoja e operacioneve ushtarake për Kievin tejkalon shumë 50 miliardë euro në vit, dhe kësaj i shtohen edhe shpenzimet civile.

Pra, tani Ukraina do të ketë burime, por një nga objektivat e operacionit mungon: t’i dërgojë një sinjal Kremlinit se Kievi mund të riarmatoset dhe të rezistojë për një kohë të gjatë, të paktën dy vjet të tjerë; kjo mund të kishte gjeneruar frenim dhe të kishte ngritur dyshime të mëtejshme midis elitave të Moskës në lidhje me qëndrueshmërinë e planit të luftës të Vladimir Putinit.

Çfarë janë rezervat e ngrira ruse?

Banka Qendrore Ruse, si shumë banka qendrore në tregjet në zhvillim, me kalimin e viteve ka ricikluar tepricat e saj nga eksportet e naftës, gazit dhe burimeve të tjera natyrore në monedha rezervë (të njëjtat me të cilat Rusia është paguar për eksportet e saj). Kjo ka bërë që Moska të investojë qindra miliarda në euro dhe dollarë, dhe në një masë më të vogël, në jen japonez dhe paund britanik, përmes obligacioneve qeveritare të lëshuara nga vendet që i lëshojnë këto monedha. Këto para mbaheshin kryesisht në banka të mëdha tregtare në të njëjtat vende (në rastin e investimeve në euro, kryesisht në Austri, Francë dhe Gjermani).

Pas valës së parë të sanksioneve të shkaktuara nga aneksimi i Krimesë në vitin 2014, Moska e kishte ulur ndjeshëm pjesën e rezervave të saj në dollarë të mbajtura në Shtetet e Bashkuara në rreth 10 miliardë dollarë. Në vitin 2022, në fillim të agresionit të plotë kundër Ukrainës, aksionet e mbajtura në Bashkimin Evropian vlenin rreth 210 miliardë euro, dhe ato në Japoni (në jen) dhe Britaninë e Madhe (në paund) ishin rreth 20 miliardë dollarë secila.

Në atë moment, vendet e G7 dhe Bashkimi Evropian morën një vendim, në të cilin Italia luajti një rol kyç, falë rolit të kryeministrit të atëhershëm Mario Draghi: ato ngrinë rezervat sovrane të Rusisë; këto mbetën pronë e Bankës Qendrore të Moskës, por ajo nuk kishte më qasje në to. Qëllimi ishte të zvogëloheshin burimet në dispozicion të Rusisë për të vazhduar luftën.

Çfarë është Euroclear dhe çfarë lidhje ka me lojën e rezervave?

Euroclear është një platformë financiare evropiane me seli në Bruksel (një nga aksionarët kryesorë të së cilës është banka qendrore kineze, përmes një mjeti financiar të vendosur në Ishujt Virgjër Britanikë). Ajo kryen një funksion më pak të dukshëm, por jetësor: menaxhon depozitat dhe pagesat, d.m.th., flukset e pagesave dhe dorëzimet, në tregun evropian të obligacioneve. Në thelb, kur një obligacion maturohet, debitori transferon likuiditetin te kreditori përmes Euroclear.

Është një treg i madh, me vlerë 400 trilionë euro në vit. Dhe kur obligacionet evropiane në pronësi të Rusisë maturoheshin, vendet debitore paguan rimbursimin te Euroclear, siç ndodh gjithmonë në raste të tilla. Por Euroclear nuk ishte në gjendje të transferonte të ardhurat në Rusi pikërisht sepse ato rezerva janë “të ngrira”. Prandaj, ato mbetën të depozituara në platformë, duke arritur aktualisht në 185 miliardë euro. Rreth 20 miliardë euro të tjera rezerva ruse, në obligacione evropiane që nuk janë maturuar ende, mbahen në bankat kryesore franceze.

A ka alternativa ndaj përdorimit të rezervave ruse?

Ato ekzistojnë, por deri mbrëmë janë përballur me armiqësi nga Gjermania dhe vendet nordike ndaj krijimit të formave të reja të fondeve të përbashkëta evropiane. Në fund të fundit, ideja e një eurobondi për të financuar Ukrainën, e cila gjithmonë nuk u prit mirë në Gjermani, mbeti e vetmja në tryezë pasi plani për të përdorur rezervat e ngrira dështoi.

Emetimi i borxhit të përbashkët evropian është i kufizuar në 90 miliardë euro (krahasuar me fondin prej 800 miliardë eurosh të krijuar për Fondin e Rimëkëmbjes), sepse këto janë të vetmet rezerva të papërdorura në buxhetin e Brukselit që mund të garantojnë operacionin. Kancelari gjerman Friedrich Merz meriton merita për demonstrimin e më shumë fleksibilitetit dhe ndoshta edhe një ndjenjë më të madhe përgjegjësie sesa homologët e tij italianë dhe francezë, Giorgia Meloni dhe Emmanuel Macron. Në fund të fundit, ishte Merz ai që pranoi sakrificën politike të një zgjedhjeje që padyshim do të jetë jopopullore në vendin e tij, me qëllim mbështetjen e Ukrainës.

Do të kishte qenë gjithashtu e mundur të përdoreshin fondet e mbetura nga kreditë e Fondit të Rimëkëmbjes që qeveritë nuk i kërkuan (94 miliardë euro) ose burimet e Mekanizmit Evropian të Stabilitetit (ESM), të cilat mund të arrinin disa qindra miliardë euro. Por këto dy opsione nuk u diskutuan kurrë./ Corriere della Sera