Siri/ Koha e Tahrir al-Sham: milicia sunite e ish-Al Qaeda-s që negocion me Perëndimin

Lufta civile siriane është një kaleidoskop dhune: gjeometri të lëvizshme të fraksioneve politike, fetare ose fisnore që ndjekin logjika të brendshme ose interesa të huaja. Disa prej tyre kanë identitete mijëravjeçare, si besimi alawit nga i cili rrjedh diktatori Bashar al-Assad, të tjera dalin papritur, si konsorciumi i armatosur në Idlib. Ato ose janë aleatë ose konfliktohen vazhdimisht, por ajo që nuk ndryshon është brutaliteti i luftës.

Surpriza e momentit është Hayat Tahrir al-Sham, Hts, një formacion xhihadist që ka luftuar për vite në Aleppo nën flamurin e Al Qaeda-s. Pas tërheqjes nga qyteti, u vendos në zonën e fundit rebele, midis Idlibit dhe Turqisë, dhe lideri i saj Abu Mohammad al-Jolani kuptoi se kohët kishin ndryshuar. Në vitin 2019, ai braktisi lidhjet me rrjetin e Osama Bin Ladenit dhe kërkoi partnerë të rinj në Perëndim: madje shërbimet sekrete italiane kanë negociuar me të për dorëzimin e një bosi të mafies së Camorrës. Hts ka vendosur kontakte me amerikanët - administrata e parë e Trump e konsideronte si "më të mirën ndër të këqijat e mbetura në Siri, ku zgjedhjet janë të pakta" - si dhe ka dialoguar me Emiratet, Sauditët dhe Katarin, për të kaluar më pas në mbështetjen e Ankarasë. Në radhët e saj janë përfshirë shumë ish-anëtarë të ISIS-it, përfshirë terroristë nga Uzbekistani dhe Taxhikistani.

Në katër vite, al-Jolani ka realizuar një operacion të shkëlqyer: ai ka vendosur nën një drejtim të vetëm 13 banda, me sponsorë të ndryshëm të huaj dhe besimin e përbashkët sunit, duke i shndërruar në një ushtri të disiplinuar prej 60 mijë milicianësh. Ata kanë ekipe sulmi, mjete të blinduara, artileri, dronë dhe një rrjet efikas komandimi: ata u trajnuan nga turqit dhe, për disa specialitete, nga ukrainasit.

Megjithëse shumë prej luftëtarëve janë të zhvendosur nga Aleppo, deri tani në qytet nuk janë raportuar akte hakmarrjeje: al-Jolani u ka urdhëruar muxhahedinëve të tij që "të sillen me mirësi ndaj banorëve; përparësia jonë është ruajtja e pronës dhe njerëzve". Ai e di se frika është kundërproduktive: i duhet mbështetja e popullatës për të përmbysur regjimin.

Në mënyrë të pavarur dhe të sinkronizuar vepron Ushtria Kombëtare Siriane, e përdorur nga Erdogan si një vegël në Siri, e cila nuk mori pjesë në marshimin mbi Aleppo: ajo ka sulmuar kurdët, një nga objektivat kryesore të Ankarasë. Në shpërbërjen e ushtrisë së diktatorit, kurdët e Rojavës janë të vetmit që mund të përballen me grupin e Aleppos. Ata veprojnë nën menaxhimin e dyfishtë të Forcave Siriane të Mbrojtjes (Sdf), një federatë e minoriteteve e pajisur nga Shtetet e Bashkuara, dhe Ypg-së që mundi Shtetin Islamik në Raqqa. Tani janë të ngujuar në një lagje të Aleppos dhe kanë ofruar mbrojtje për komunitetin historik të krishterë, i cili ka qenë gjithmonë i lidhur me regjimin. Në rrjetet sociale ka video ku militantët e Hts shkatërrojnë pemët e Krishtlindjes; imagjinoni çfarë mund të ndodhë në tridhjetë kishat e metropolit.

Edhe palestinezët në Siri janë të ndarë në dy grupe. Hamas mbështet Bashar al-Assadin dhe i ka ofruar skuadra luftimi gjatë luftës civile. Grupe të vogla nga kampet e refugjatëve kanë zgjedhur opozitën në emër të besimit sunit. Diktatori mbështetet në komunitetin alawit, një vëllazëri neoplatonike ezoterike, e rrënjosur në rajonin bregdetar të Latakias, në kryeqytet dhe në Homs: administrata dhe shtabi i ushtrisë janë kryesisht alawitë, me një numër të vogël të krishterësh dhe druzësh. Kur kryengritja demokratike e pranverës arabe në Siri u shndërrua në luftë xhihadiste, disa qarqe të borgjezisë sunite preferuan qeverinë përballë ligjit islamik. Ky aderim u rrit në vitin 2015, kur ISIS-i u përhap.

Një faktor kyç për familjen Assad ka qenë marrëdhënia me Hezbollahun, e forcuar gjatë okupimit sirian të Libanit: ishin guerilët e Nasrallahut që i siguruan mbijetesën Damaskut gjatë fazës më shkatërruese të kryengritjes. Tani megjithatë, kazermat e Partisë së Zotit janë bosh: ata janë kthyer në atdhe për t’u përballur me ofensivën izraelite.

Shtylla tjetër është Irani, i cili ka kërkuar të shtrijë ndikimin në shoqërinë siriane përmes prozelitizmit të ajatollahëve. Garda Revolucionare ka dërguar trupa shiite - shpesh irakianë, afganë, uzbekë - por muajt e fundit janë goditur rëndë nga bombardimet izraelite, që kanë shkatërruar instalimet në Siri. Jo rastësisht, objektivi i parë i fushatës triumfuese të Hts të mërkurën ishte shkatërrimi i bazës iraniane pranë Aleppos.

Së fundmi, rusët, janë më të shqetësuarit për krizën sepse ajo rrezikon bazat e tyre në Mesdhe dhe aleancën me Teheranin. Edhe ata kanë reduktuar trupat për nevojat e luftës në Ukrainë, por bombarduesit e tyre tashmë kanë filluar të godasin fuqishëm rebelët. Dhe të gjithë në Siri e kanë mësuar mbi lëkurën e tyre sa mizorë janë të dërguarit e Putinit./La Repubblica

SI.E./Shqiptarja.com

TAG:
• Hayat Tahrir al-Sham
• Al Qaeda
• Aleppo
• Siri
• Abu Mohammad al Jolani
• Bashar al Asad