Festa e Vitit të Ri është ndër më të vjetrat dhe më të kremtuarat në mbarë botën. Sipas Encyclopedia Britannica, të dhënat më të hershme sa i takon një feste të Vitit të Ri datojnë 2000 vjet para Krishtit, në Mesopotami, ku në Babiloni viti i ri (Akitu) filloi me hënën e re pas ekuinoksit pranveror dhe në Asiri me hënën e re më afër ekuinoksit të vjeshtës (mesi i shtatorit).
Për egjiptianët dhe fenikasit, viti fillonte me ekuinoksin e vjeshtës (21 shtator), për persët e lashtë fillonte në ekuinoksin e pranverës (21 mars), dhe për grekët e lashtë fillonte me solsticin e dimrit (21 dhjetor).
Në kalendarin e Republikës Romake viti fillonte më 1 mars, por pas vitit 153 para Krishtit data zyrtare ishte 1 janari, i cili vazhdoi në kalendarin julian të vitit 46 p. Krishtit.
Në Mesjetën e Hershme, pjesa më e madhe e Evropës së krishterë e konsideronte 25 marsin, festën e Shpalljes, si fillimin e vitit të ri, megjithëse dita e Vitit të Ri festohej më 25 dhjetor në Anglinë anglo-saksone.
Uilliam Pushtuesi dekretoi që viti të fillonte më 1 janar, por Anglia më vonë iu bashkua pjesës tjetër të të ashtuquajturit krishtërim dhe miratoi datën 25 mars. Kalendari gregorian, i miratuar në vitin 1582 nga Kisha Katolike Romake, rivendosi 1 janarin si ditën e Vitit të Ri dhe në shumicën e vendeve evropiane gradualisht u ndoq ky shembull: Skocia, më 1660; Gjermania dhe Danimarka, rreth 1700; Anglia, më 1752; dhe Rusia, në 1918.
Ato fe dhe kultura që përdorin një kalendar hënor kanë vazhduar të respektojnë fillimin e vitit në ditë të ndryshme nga 1 janari. Në kalendarin fetar hebre, për shembull, viti fillon në Rosh Hashana, ditën e parë të muajit Tishri, i cili bie midis 6 shtatorit dhe 5 tetorit. Kalendari mysliman normalisht ka 354 ditë në çdo vit, me vitin e ri që fillon me muajin Muharrem. Nevruzi, një festival i lashtë Zoroastrian, festohet si një vit i ri kulturor në Iran dhe pjesë të tjera të Lindjes së Mesme dhe Azisë Qendrore me ndikime persiane.
Viti i Ri Kinez festohet duke filluar nga fundi i janarit ose fillimi i shkurtit. Kultura të tjera aziatike e festojnë këtë ditë në periudha të ndryshme të vitit. Në Indinë jugore, njerëzit e Keralës festojnë vitin e ri si Vishu dhe njerëzit në Tamil Nadu fqinje si Puthandu më 14 prill. Tibetianët e festojnë ditën si Losar në shkurt; dhe në Tajlandë festa, e quajtur Songkran, festohet në mes të prillit. Në Japoni, festa e Vitit të Ri Shōgatsu është një festë treditore, nga 1 deri më 3 janar./
Mysafiri i parë që kapërcen pragun, ose “këmba e parë”, është domethënëse dhe mund të sjellë fat nëse personi është i duhuri. Traditat e “këmbëve të para” vërehen në vendet mesdhetare, por edhe në Skoci dhe pjesë të Anglisë veriore./Encyclopedia Britannica
Komente
