Me rastin e Festave të Nëntorit, ku celebrohet Pavarësia në 111-vjetorin e saj, Autoriteti i Dosjeve ndalet tek disa prej figurave që kontriubuan në mbërritjen e asaj dite në 28 nëntor të vitit 1912 si dhe të Çlirimit të vendit nga pushtuesi nazist, 29 nëntor 1944. Përmes një shkrimi në mediet sociale, kujton lënien në harresë të disa prej të dënuarëve në Ventotene dhe ishujve të tjerë të italisë ku u internuan pasi kundërshtuan fashizmin, dhe më pas ata që i mbijetuan rikthimit u ndëshkuan pasi i bënë rezistencë sistemit komunist.
"Shumë personalitete shqiptare kundërshtarë të fashizmit, të arsimuar në Perëndim, Francë, Austri, Gjermani, Itali, etj, zotërues të disa gjuhëve të huaja, aktivë në jetën kulturore, politike e shoqërore në vend, janë zhytur në harresën historike për sa i takon kontributit të tyre në lëvizjen antifashiste. Të dënuar në Ventotene dhe ishujt e tjerë italianë, ata u dënuan nga të dy sistemet, fashizmi e komunizmi, për shkak të dritës që përcillnin, të forcës intelektuale dhe të ndikimit të fuqishëm te të tjerët.
Për fatet dhe rolin e tyre në histori, shkruan studiuesja Ardita Repishti nga Istituto Storico Italiano per l’Età Moderna e Contemporanea në studimin: “Internimet politike të shqiptarëve gjatë pushtimit italian, profilet antifashiste gjatë luftës dhe pas saj”, mbajtur në simpoziumin e AIDSSH : “Tepelena në dy kohë- Nga kazermat italiane te kampi me tela me gjemba”, mbajtur në gusht në kuadër të Ditës Evropiane të Përkujtimit të Viktimave të Regjimeve Totalitare, fashizmit, nazizmit e komunizmit.
Nga rreth 130 veta të dënuar në Ventotene, gati gjysma e tyre u ridënua pas kthimit në Shqipëri dhe vendosjes së regjimit komunist. Një pjesë u asgjësuan pa mbaruar ende lufta, si Safet Butka, (shtator 1943), Zai Fundo (shtator 1944), Ismail Karapici (shkurt 1944).
Një pjesë u larguan nga atdheu me vendosjen e regjimit, si Isuf Luzaj, (bashkëthemelues i Ballit Kombëtar dhe i Partisë Socialdemokrate),Abaz Ermenji (Balli Kombëtar), apo profesor Stavro Skendi (Legaliteti). Familjet e tyre në Shqipëri ishin ato që vuajtën zgjedhjen e profesorëve që shkëlqyen në Perëndim.", citohet nga Autoriteti.
Janë të shumta dhe nga më mizoret dënimet për këta figura historike, disa prej të cilave ndodhën në vend, me vdekje, burg, internim, mosushtrim të të drejtave e lirive, mohim të pronësisë intelektuale.
"Mes tyre avokati Myzafer Pipa (i vdekur në hetuesi), kimisti Niko Lezo (i pushkatuar me intelektualët e bombës në ambasadën sovjetike), Faik Shehu (pushkatuar me grupin e deputetëve), Fazlli Frashëri (pushkatuar me pjesëmarrësit e Kongresit të Lushnjës), nacionalisti pejan Osman Taraku (pushkatuar nga gjyqi ushtarak i 1945), nacionalisti Ndue Pali (pushkatuar si eksponent i Ballit në 1945), Hasan Reçi (pushkatuar me grupin e dytë të deputetëve në 1948), shkrimtari Petro Marko (dënuar me burg, survejuar gjithë jetën, hequr disa herë e drejta e botimit) gjuhëtari Selman Riza (zotërues i 12 gjuhëve të huaja) transliteruesi i teksteve arbëreshe Izet Bebeziqi (zotërues i 11 gjuhëve të huaja), Dan Hasani (dënuar familjarisht), prof..Dr.Sulejman Lleshi, atentator në tentativë i Musolinit, (vrarë në burgun e Pejës, në 1946), Abdullah Shehri (po ashtu atentator në tentativë i Duces, i dënuar si ballist), botuesi Jean Gorguzi (i dënuar me burg), etj.Të tjerë, makina e pushtetit i gllabëroi rrugës, si Abdyll Këllezi, Ahmet Jegeni, Hamid Keci, Sadik Bekteshi, Pëllumb Dishnica, Zef Mala.Të tjerë zgjodhën të tërhiqen nga veprimtaria politike e të shkojnë një jetë të qetë.", thuhet më tej.
Autoriteti i Dosjeve thekson se krijimi i tablosë së plotë të shqiptarëve të dënuar në Ventotene dhe ishujt kufitarë e më gjerë në të gjithë Italinë, në qendra të ndryshme të dedikuara, Bari, (Grumo), Perugia (Colfiorito, Monte Santa Maria Tiberina), si edhe në Shqipëri, është impenjativ.
Lajme të tjera
-
Eduard Zaloshnja: Rreth 800 mijë banorë të rritur me prejardhje nga familje ish-të persekutuara para një dekade, po sot?
20 Nëntor, 13:32
-
Verifikimi i kandidatëve për zgjedhjet 2025/ Autoriteti i Dosjeve: Partitë të dorëzojnë emrat 70 ditë para
12 Nëntor, 14:09 -
Debate te Komisioni i Ligjeve/ 'Dosja I.M.', Bardhi: Na tronditët Nikollën, Balla lidhi kokën me shami, çfarë u bë me të? U keqpërdorët! Sula: Na dilte i paverifikuar, s'merremi me politikë
12 Nëntor, 12:01 -
Kineastë dhe gazetarë të njohur nga Britania dhe Gjermania 'zbarkuan' në arkivin e ish-Sigurimit të Shtetit
20 Shtator, 22:20 -
Rreth 15 mijë shqiptarë u arratisën në diktaturë! Et'hem Fezollari: Ne si familje e kishim vendosur, ose vdesim të gjithë, ose jetojmë të lirë të gjithë!
28 Gusht, 15:51
-
Autoriteti i Dosjeve firmos marrëveshje bashkëpunimi me Shoqatën "Çamëria", ekspozohen 105 Dosje
31 Maj, 19:04 -
Lidhjet me Sigurimin/ Sula: Kandidatët të vetëdeklarohen! Certifikata e pastërtisë, kriter për garën elektorale
21 Maj, 18:18
-
Si u arratis Et’hem Fezollari ‘para syve’ të Enver Hoxhës! ‘Shkelësit e kufirit’ në Juglindje, ekspozohen dosjet! Viti ‘90, vrasjet në kufi kundër ligjit të Ramiz Alisë
8 Maj, 17:40
-
Lekë Tasi sot 95 vjeç, AIDSSH propozon titull nderi për rezistencën dhe dinjitetin njerëzor
15 Prill, 21:02 -
Autoriteti i Dosjeve verifikoi 232 zyrtarë, 14 në dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit! Raporton mungesën e bashkëpunimit të partive
8 Prill, 15:52 -
E përgjuar deri në vdekje, Baçi, Orhani e Bulku rrëfejnë dosjen dramatike e ditarin e Drita Çomos: Bashkëpunëtorë të ish-Sigurimit dhe shokët 16-vjeçarë të klasës!
6 Prill, 12:00
-
DOSJA/ 'Triumfi i dritave' ne gjyqin e Ali Osekut. Si e perfshiu Sigurimi në rrjeten survejuese të Todi Lubonjës e Fadil Paçramit
3 Prill, 17:24
