Si u zhdukën materialet arkivore të artistëve pas ‘90-ës! Përpjekjet për të dokumentuar krijimtarinë post-socialiste

Në datën 30.10.1980, Sigurimi i Shtetit raporton për aktivitetin organizatës “Vatra”: Qenia për një kohë të gjatë në krye të kësaj organizate e F.Nolit, bëri që autoriteti dhe prestigji i kësaj organizate të ndjehet si në Amerikë, ashtu edhe në kolonitë e tjera shqiptare jashtë shtetit. Vatra nëpërmjet organit të saj ‘Dielli’ është bërë edhe sot një nga qendrat më armiqësore ku shprehin pikëpamjet e tyre intelektual, aleat reaksionar të rinj ë të vjetër, nga viset shqiptare që mbajnë një qëndrim thellësisht armiqësor dhe zhvillojnë një propagandë shurdhuese kundër RPSH", shkruhet në dosjen me tre vëllime për Vatrën, e survejuar për dekada nga Sigurimi i Shtetit, me mbi 800 faqe informacione për anëtarët e saj dhe komunitetin shqiptar në SHBA.

Në dokument trajtohet historiku i krijimit të organizatës, problematikat e brendshme si dhe detyrat që Sigurimi i Shtetit, ngrinte për strukturat e saj  në drejtim të “parandalimit, neutralizimit dhe eleminimit të veprimtarisë armiqësore që zhvillon Vatra” .

Organizata “Vatra” u zyrtarizua më 13 qershor 1912 në Boston të Amerikës. Për pak vite arriti të kishte të paktën 65 degë në të gjithë vendin. Organizata ishte e para që loboi për çështjen shqiptare pranë Presidentit amerikan të kohës, Wilson.

“Vatra” mblodhi personalitete të mirënjohur rreth kauzës, që nga sekretari Fan Noli e botuesi i “Diellit” Konica, te Kristo Kirka, Kristo Floqi, Kostë Çekrezi, Koço Kotta, Kolë Tromara e të tjerë.

Në vite, “Vatra” është treguar aktive për çështjen shqiptare dhe ka mbajtur lidhje të forta me tokën amë. Sot Federata Panshqiptare “Vatra”, më shumë se një shekull pas krijimit, vijon misionin e saj të ndihmës mes tyre dhe dashurisë për kombin, të mbrojtjes së të drejtës, dinjitetit njerëzor dhe interesave kombëtare të Shqipërisë.

AIDSSH dhe “Vatra” bashkëpunojnë që kur institucioni u krijua, bashkëpunim që është konsoliduar me pjesëmarrjen e përfaqësuesve të Autoritetit në aktivitete të ndryshme të diasporës në SHBA, të organizuara nga “Vatra”. Po ashtu, zbatimi i projektit të dëshmive gojore mbi përndjekjen e komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara, të realizuara në marrëveshje me Zërin e Amerikës.

Federata Panshqiptare “Vatra” në SHBA ka vlerësuar kontributet e kryetares, Dr. Gentiana Sula në zbardhjen e krimeve të komunizmit, zbulimin dhe evidentimin e historive të kampit famëkeq të Tepelenës ku vuajtën shumë të pafajshëm.