Gëzim Laro, familja ime e muzikantëve

(15/3/2001)Në 1986-ën, së bashku me violinistin Ibrahim Madhi, ishin dy shqiptarët e parë që dhanë koncerte në Austri, duke marrë vlerësimin maksimal nga publiku e shtypi vendas Pasi fitova konkursin, fillova mësimet në Liceun Artistik "Jordan Misja" të Tiranës, ku më caktuan për violonçel dhe isha nxënës i profesoreshës së famëshme nga Çekosllavakia, Ludmilla Ymeri, e cila kishte ardhur në Shqipëri në vitin 1956, pasi kishte mbaruar shkëlqyeshëm Akademinë e Arteve të Bukura të Pragës. Me profesoreshë Ludmillën, unë punova për gati nëntë vjet, që nga periudha e Liceut e deri ditën që u diplomova në Konservatorin e Tiranës si violonçelist. Ludmilla ishte një njeri dhe pedagoge me një përgatitje profesionale të lartë. Ajo kishte një kulturë të madhe dhe shumë e kopmpletuar artistikisht, e punonte me me një këmbngulje dhe durim të jashtzakonshëm. Të gjithë formimin tim si instrumentist, e gjithshka që kam arritur në fushën e muzikës, gjatë karrierës sime të gjatë afro 45 vjeçare, padyshim që ja dedikoj edhe pedagoges sime të talentuar, Ludmillës". Tashmë në prag të gjashtëdhjetë vjetorit të tij, "Artist i Merituar", Profesor Gëzim Laro, koncertmaestër e një nga mjeshtrat e mëdhej të muzikës simfonike shqiptare në instrumentin e violonçelit, për herë të parë bën publike për "Gazetën", gjithë historinë e karrierës së gjatë si muzikant, që nga fillimet e saj në Shtëpinë e Pionerit të qyteti të Vlorës, koncertet në skenat e Austrisë së bashku me kolegun e tij Ibrahim Madhi, e deri tek puna si pedagog e shef i Katedrës së Instrumentëve në Institutin e Lartë të Arteve në Tiranë, ku janë diplomuar dhe bashkëshortjae tij Dia, djali Iliri, vajza Dorina, si dhe vëllai Kujtim Laro, një nga kompozitërët e njohur, sidomos për muzikën e filamve shqiptarë. Në Shtëpinë e Pionerit Vlorë I lindur në Fier në vitin 1941, gjatë kohës që familja e tij kish banuar në lagjen "Manalat" të qytetit të gurtë të Gjirokastrës, prej nga është dhe origjina e fisit Laro, Gëzimi i vogël i filloi mësimet në qytetin e Vlorës. Ndonëse babai i tij kishte punuar si shofer e nuk kishte pasur ndonjë lidhje me muzikën, ai u kujdes që djali Gëzimi, të futej në rrethet e muzikës pranë Shtëpisë së Pionerit të qytetit bregdetar. Lidhur me këtë, Gëzimi kujton:" Është e vërtetë se asnjë njeri nga trungu i familjes sime nuk ka pasur lidhje dhe nuk është marrë me muzikë, por ai devijim që ndodhi më vonë me ne, e ka një lidhje jo shumë të largët, sepse babai im ka kënduar në rininë e tij. Në Vlorë, nxitja e parë për tu marrë me muzikë, më erdhi nga Thoma Çaçi që ishte drejtor i Shtëpisë së Pionerit së atij qyteti. Përveç Thomait, deri aty nga viti 1952, u kujdesën shumë për mua dhe më afruan në rrethet e muzikës, Reshat Osmani dhe Themistokli Mone, dy mjeshtrat e mirënjohur të këngës popullore qytetare vlonjate", dëshmon Gëzimi, për kontaktet e tij të para em muzikën dhe dy mësuesit e tij vlonjatë, që ndonëse kanë kaluar plot pesëdhjet vjetë nga ajo kohë, i kujton me respekt të madh. Nxënës i pedagoges çeke Pasi mbaroi shkollën fillore në qytetin e Vlorës, ku Gëzimi ishte aktivizuar rregullisht me rrethet e muzikës të Pallatit të Pionerit, në vitin 1952 ai vjen në Tiranë dhe pas një konkursi, fitoi të drejtën për të vazhduar Liceun Artistik "Jordan Misja". Lidhur me këtë, ai kujton:" Që kur fillova mësimet në klasën e pestë në Liceun e Tiranë, më caktuan në instrumentin e violonçelit dhe pedagogu im i parë ishte Mateo Guralumi. Pas dy vjetësh, më kaluan me Ymer Skënderin një nga pedagogët e mjeshtrat e mëdhenj të violonçelit, (babai i violinistes Klodiana Skënderi). Pasi punova disa kohë me profesor Ymerin, mua më kaluan si nxënës pranë pedagoges së famshme, çekosllovakes Ludmilla Ymeri, që kishte mbaruar shkëlqyeshëm dhe ishte diplomuar në Akademinë e Arteve të Bukura të Pragës. Ajo u martua me studentin shqiptar Ymer Skënderi dhe erdhi në Shqipëri në vitin 1956, ku punoi si pedagoge e violonçelit në Lice dhe Konservatorin e Muzikës, deri në vitin 1968. Me profesoreshë Ludmillën, unë kam punuar për plot nëntë vjet, që nga periudha e Liceut e deri kur u diplomova në Konservatorin e Tiranës. Ludmilla ishte një njeri dhe pedagoge me një përgatije të lartë profesionale. Ajo kishte një kulturë të madhe dhe shumë e kompletuar artistikish, e punonte shumë, me një këmngulje dhe durim të jashtzakonshëm. Unë përfitova shumë nga profesoreshë Ludmilla, sepse ajo kishte kërkesa të larta dhe ishte shumë e saktë e tepër ekzigjente. Ajo na jepte mësime mua dhe Muharrem Denizit, e gjatë gjithë kohës që ne luanim në violonçel, ajo na shoqëronte duke kënduar. Po kështu profesoreshë Ludmilla, ndihmoi shumë dhe gruan time Dia Kraja (Laro), gjatë kohës që ajo shoqëronte studentët violonçelistë në Lice dhe Konservator. Aty nga viti 1968, Ludmilla mundi të riatdhesohej duke u kthyer në vendlindjen e saj në Pragë. Të gjithë formimin tim si instrumentist, e gjithshka që kam arritur në fushën e muzikës, gjatë gjithë karrierës sime, padyshim që ja dedikoj edhe pedagoges sime të talentuar Ludmillës", shprehet Gëzimi, duke kujtuar me nostalgji pedagogët e tij të parë, e veçanërisht çekosllovaken Ludmilla, që për nëntë vjet me rradhë, i mësoi instrumentin e violonçelit deri në perfeksion. Gjatë periudhës së Liceut, duke qenë një nxënës i talentuar në instrumentin e violonçelit, Gëzimi dha disa koncerte në shkollë dhe skena të tjera të Tiranës, (si solist dhe ne formacionin e trios me muzikë dhome) së bashku me Ibrahim Madhin e Robert Radojën. Student dhe pedagog në Konservator Pas mbarimit të Liceut Artistik "Jordan Misja", në vitin 1961, Gëzim Laro u emërua si violonçelist i orkestrës simfonike, pranë Teatrit të Operas dhe Baletit në Tiranë, ku dha e koncertin e tij të parë me "Fantazi për violonçel e orkestër" të Ymer Skënderit, me dirigjent Mustafa Krantja. Pas një viti, në 1962, me hapjen e Konservatorit të Lartë të Arteve në Tiranë, Gëzimi fitoi konkursin dhe filloi studimet, së bashku me Ibrahim Madhin, Robert Radojën, Limoz Dizdarin, Feim Ibrahimin, Margarita Kristidhin, Mira Gjonin, Ferdinand Dedën, Eno Koçon etj, të cilët ishin dhe studentët e parë të muzikës që u ulën në bankat e të parës shkollë të lartë të muzikës që u hap në Tiranë. Mbasi mbaroi studimet e larta në Konservator dhe u diplomua në violonçel, Gëzimi u emërua përsëri në TOB, ku punoi për 23 vjet me rradhë, duke qenë violonçelist i parë i asaj orkestre, që nga 1966-ta. Në vitin 1974, Gëzimit u emërua koncertmaestër, që në atë orkesër jepej për herë të parë. Pas 23 vjetëve punë si violonçelist në TOB, në vitin 1983, Gëzimi u emërua në Institutin e Lartë të Arteve si shef i Katedrës për të gjitha Instrumentat (harqe, piano dhe frymoret) dhe i Muzikës së Dhomës. Në 1986-ën, koncerte në Austri Në vitin 1986, për herë të parë shteti shqiptar vendosi që të dërgonte dy instrumentistë për të dhënë koncertë në Austri. Ky fat, që për atë kohë konsiderohej si eveniment i rrallë, i takoi Gëzim Laros dhe kolegut të tij violinistit Ibrahim Madhi, pas një fetse që ishte bërë nga Landi i Shtaiermarkut në bashkpunim me Shoqatën e Miqësisë Austri-Shqipëri. Laro dhe kolegu i tij Madhi dhanë disa koncerte në qytetet Bruk, Grac, Zeltveg, Frohaltjen e Leoben duke ekzekutuar vepra të artistëve shqiptarë, P.Gaci, L. Dizdari, Y. Skënderi si dhe të kompozitorëve të shquar botërorë, Bethoven, Brahams, Paganini, Sen-San etj. Në të gjitha koncertët, dy instrumentistët e famshëm shqiptarë Laro e Madhi, u shoqëruan në piano nga profesori i Akademisë së Gracit, Valter Nauman, e korrën duartrokitje nga publiku vendas, duke i detyruar që të luanin dhe pjesë jashtë programit. Këtyre koncerteve ju bëri një jehonë të madhe shtypi vendas. Gazeta "Klajne Cajtung", midis të tjerash shkruante:" Njiheshim pak me zhvillimin e lartë që ka arritur arti dhe kultura në Shqipëri, gjë që u duk dhe në hapat e për në sektorin tradicional të muzikës, ku mbizotërojnë instrumentet e harqeve. Me këtë nivel u njohëm edhe gjatë koncerteve të dhënë nga instrumentistët e mrekullueshëm Ibrahim Madhi e Gëzim Laro. Në sallën e Konservatorit, ata prezantuan para publikut një koncert me muzikë dhome me veprat e Bethovenit, Moxartit e Hajdmajerit, gjë që tregon se në Tiranë, muzika më e mirë botërore luhet dhe interpretohet në nivel të lartë". Kurse gazeta tjetër "Noje Cajt" shkruante:" Dy muzikantë të shquar nga Shqipëria, Ibrahim Madhi dhe Gëzim Laro, profesorë në Tiranë, pas disa koncertesh të suksesëshme në Austri, dhanë një mbrëmjë muzikore, që me të drejtë justifikuan sallën e madhe të mbushur plot me personalitete të shquara". Në morinë e gazetave, "Noje Kronen Cajtung" e Gracit, shkruante:" Dy instrumentistët shqiptarë, dhanë koncerte të këndëshme nga krijimtaria e muzikore klasike dhe ajo bashkohore shqiptare, që është një muzikë me tingëllimë të bukur dhe e frymëzuar nga folklori. Ekzekutuesit shqiptarë ju prezantuan publikut tonë, me aftësi solide e kulturë të gjerë muzikore". Krijimtaria muzikore Për afro 40-të, vjetë të jetës së tij artistike si instrumentist, Gëzim Laro ka luajtur me dhjetra koncerte, në qytete të ndryshme të vëndit dhe shumë shtete të Botës, me orkestrën e TOB-it e atë të RTV-së. Në ato koncerte, shquhen ai i Sen-Sansit me orkestrën simfonike të Radio-Televizionit në vitin 1973, me dirigjent Ferdinand Dedën dhe në vitin 1979, me orkestrën simfonike të TOB-it, koncerti i Dvorzhakut, që konsiderohet si një nga koncertet më të mëdha të literaturës së violonçelit. Po kështu Gëzimi ka luajtur në Tiranë, Korçë e Durrës, "Fantazinë" e Aleksandër Peçit për violonçel e orkestër. Pas këtyre aktiviteteve ku ka luajtur si solist, ai ka marrë pjesë dhe ka dhënë shumë koncerte me trion instrumentale, së bashku me Ibrahim Madhin (violonë) e Anita Tartarin (piano). Gjatë gjithë periudhës së krijimtarisë së tij artistike, Gëzim Laro ka pasur fatin të luaj dhe shoqërojë me violonçel, këngëtarët e famshëm K. Antoniu, M. Kraja. Xh. Kosturi, M. Xhemali. A. Mula. N. Mula. G. Çako. R. Kovaçi, Ll. Kaçaj etj, duke luajtur në 42 shfaqje operistike premierë. Po kështu ai ka luajtur në veprat koreografike duke shoqëruar balerinët Z. Haxho, A. Aliaj, M. Papa, G. Vendresha, M. Erebara, A. Janku, P. Vorpsi, Xh. Simixhiu, e deri tek më të rinjtë I.Kerni, A Sulejmani etj. Duke violonçelisti i parë i TOB-it, e me një krijimtari të pasur artistike, Gëzimit i është akorduar titulli i lartë "Artist i Merituar" që në vitin 1979, pasi më parë i ishte akorduar medalja "Naim Frashëri". Pas këtij titulli, në 1996-ën , së bashku me dy muzikanët e shquar Tish Daija e Rifat Teqja, Gëzim Laros ju dha titulli i lartë Profesor, gjë të ciln përpara tyre e gëzonin vetëm Çesk Zadeja, Kozma Lara, Gjon Simoni e Anita Tartari. Për Gëzim Laron shprehen me respekt shumë nga kolegët e tij. Kështu kompozitori i famëshm dhe Kryetari i Lidhjes së Shkrimtarëve e Artistëve, Limoz Dizdari shprehet:" Tipar dallues i Gëzimit, është kantilena e interpretimit të ngrohtë dhe ekspresive, vibrato funksionale. Tingulli i tij i ngrohtë është depertues dhe ka organizim llogjik të frazës muzikore e lojë me intonacion shumë të pastër". Pesë muzikantë nga familja Laro Gëzimi nuk është i vetmi muzikant nga familja Laro. Zanatin e tij, e ka dhe i vëllai Kujtimi, që është disa vjet më i vogël se ai. "Artsiti i Merituar" Kujtim Laro, është një kompozitor i shquar, që njihet për muzikën simfonike vokale-instrumentale dhe është bërë tepër i njohur sidomos për muzikën e shumë filmave shqiptarë, siç janë "Udha e shkronjave", "Lulëkuqet mbi mure" etj. Në familjen Laro, është muzikante dhe bashkëshortja e Gëzimit, Dia, (Kraja) koncertmaestre e njohur cila ka mbaruar Konservatorin e Tiranës për piano dhe ka punuar si pedagoge e koncertmaestre, nga viti 1961 e deri në 2000-in kur doli në pension. Gëzimi dhe Dia, zanatin e tyre ja kanë dhënë dhe dy fëmijëve Ilirit e Dorinës. Iliri ka mbaruar dhe është diplomuar në Konservatorin "Çezare Polini" në Padova të Italisë (1993-97), për Muzikë Korale e Dirizhim Kori. Kurse vajza Dorina, ka mbaruar Akademinë e Arteve në Tiranë për violonçel, (me të gjitha notat dhjeta) në vitin 1999-të dhe vazhdon të japë mësim si asistente-pedagoge për muzikë dhome, po në atë Akademi, duke mbyllur dhe ciklin e muzikantëve të familjes Laro, të paktën për këta dy breza.

//Shqiptarja.com