A po hyn ekonomia botërore në një spirale të çmimeve dhe të pagave? Rritja e pagave dhe inflacioni janë jashtëzakonisht të larta

A po hyn ekonomia botërore në një spirale të çmimeve dhe të pagave? Rritja e pagave dhe inflacioni janë jashtëzakonisht të larta

Vendet e pasura janë mësuar me rritjen e ngadaltë të çmimeve dhe pagave. Në dekadën pas krizës financiare globale, inflacioni rrallëherë i tejkalonte objektivat e bankave qendrore dhe nuk dukej se pagat mund të rriteshin shumë shpejt.

Fuqia shpenzuese e pagës mesatare për orë në Britani, Itali dhe Japoni, ishte pothuajse e njëjtë në fillim të pandemisë, si në mesin e viteve 2000. Fakti që rritja e pagave në Amerikë ishte mesatarisht 2.9% nga viti 2015 në 2019, ndërsa inflacioni mesatar qëndroi nën nivelin 2%, dukej një triumf i rrallë.

Rimëkëmbja nga pandemia ka sjellë ndryshim befasues: çmimet dhe pagat janë në rritje. Pagat për orë në Amerikë u rritën me 4.6% në vit deri në muajin shtator, ndërsa inflacioni i çmimeve të konsumit prej 5.4%, po i fshin këto fitime. Në Gjermani, inflacioni ka arritur në 4.1% dhe sindikata kryesore e sektorit publik po kërkon një rritje pagash prej 5%. Pagat dhe çmimet janë rritur në mënyrë modeste edhe në Japoni.

Shkaqet e çmimeve më të larta janë të qarta: kërkesa e shfrenuar për mallra ka shkaktuar përçarje në zinxhirët e furnizimit dhe çmimet e energjisë janë rritur. Rritja e pagave është më misterioze. Në shumicën e vendeve, punësimi është më i ulët se sa para pandemisë. Megjithatë, punëtorët duket se nuk dëshirojnë ose nuk janë të aftë të marrin vendet e lira të punës.

Mungesa e fuqisë punëtore po bëhet gjithnjë e më e theksuar ndërkohë që ekonomitë po kalojnë nëpër një fazë të pazakontë përshtatjeje. Frika nga virusi dhe efektet e ndihmave shtetërore për familjet, mund të vazhdojnë të ndikojnë në papunësi. Pandemia madje mund të ketë bërë që disa njerëz të vendosin si përparësi familjen dhe kohën e lirë mbi karrierën e tyre.

Një gjendje e tillë e ekonomisë po vështirëson punën e bankave qendrore. Shumica kanë argumentuar se inflacioni i lartë është i përkohshëm. Por rritja e tepërt e pagave mund të jetë një faktor tjetër që do të nxisë më tej rritjen e çmimeve, veçanërisht nëse punëtorët kërkojnë pagë më të lartë, duke parashikuar rritjen e kostove të jetesës në të ardhmen.

Për të shmangur inflacionin e gjatë, duhet të kombinohen tre gjëra. Kompanitë duhet të rrisin pagat në vend që të rrisin çmimet. Rritja e produktivitetit mund të bëjë më të qëndrueshme rritjen e pagave reale. Ose të papunët mund të kthehen në fuqinë punëtore, duke zbehur rritjen e pagave.

Rritja më e lartë e produktivitetit është një shpresë e arsyeshme. Prodhimi për punëtor është rritur në Amerikë që nga fillimi i pandemisë. Dixhitalizimi i nxitur nga pandemia duhet të rrisë standardet e jetesës, sidomos nëse ul nevojën për të jetuar pranë qyteteve të shtrenjta për të gjetur punë të mira. Problemi është se vonesat e kohës e bëjnë të vështirë mbështetjen e politikave në tendencat e produktivitetit. Këto të fundit janë të vështira për t’u matur në kohë reale dhe duhen rreth 18 muaj që vendimet e bankave qendrore të përfshihen plotësisht në ekonomi.

Kjo do të thotë se politikanët duhet të përqendrohen në ofertën e punës. Rimëkëmbja e saj deri tani ka qenë zhgënjyese. Ka një shenjë çuditërisht të vogël që përfundimi i programeve të ndihmës ekonomike (siç është programi i ndihmës për të papunët në Amerikë dhe skema e ndihmës për pezullimet nga puna në Britani), do të rrisë numrin e njerëzve që kërkojnë punë.

Por ndërkohë që shumat e parave nëpër llogaritë bankare po mbarohen dhe pandemia po venitet, do të ketë sërish njëfarë ngadalësimi në vitin 2022, duke bërë që edhe rritja e pagave të ngadalësohet. Tani, më tepër se kurrë, politikëbërësit monetarë duhet të përqendrohen plotësisht te vendet e punës./Monitor

G.MO/Shqiptarja.com
Komento

KUJDES! Nuk do të publikohen komente që përmbajnë fjalë të pista, ofendime personale apo etiketime mbi baza fetare, krahinore, seksuale apo që shpërndajnë urrejtje. Në rast shkelje të rëndë të etikës, moderatorët e portalit mund të vendosin të bllokojnë autorin e komentit, të cilit do t'i ndalohet nga ai moment të komentojë te Shqiptarja.com

  • Sondazhi i ditës:

    Mendoni se komisionet hetimore për Shëndetësinë e TIMS do kenë rezultat?



×

Lajmi i fundit

Lindon Selahi 'sms' Sylvinhos: Trajneri s'më ka telefonuar, kam shpresa për Europianin

Lindon Selahi 'sms' Sylvinhos: Trajneri s'më ka telefonuar, kam shpresa për Europianin