Ekskuzive/ 30 mijë franga ari, festa 
e Pavarësisë nën flamurin e fashizmit

TIRANE- Festimet e 28 nëntorit 1939 kanë qenë të pazakonta për shqiptarët. Mes lukseve qeveritare dhe propagandës fashiste por dhe revoltave të rinisë thuajse në të gjithë Shqipërinë, ato festime do të hynin në histori për një varg faktorësh. Përvjetori i pavarësisë e gjente Shqipërinë të pushtuar. Flamurit kombëtar iu dhunua simbolika, duke vendosur në të shenjat e fashizmit dhe ky flamur me shenjat e Liktorit u ngrit për herë të parë pikërisht 28 nëntorin e vitit 1939, sipas një urdhri qeveritar, në krah të flamurit kombëtar.

Këto festime, dhe ky dhunim që iu bë flamurit kombëtar nga administrata fashiste, ngjallën revolta në vend dhe në disa qytete situata doli nga kontrolli, megjithë masat paraprake që ishin marrë duke u munduar ti paraprihej çdo të papriture. Një grup dokumentesh që ruhen në fondin e Mëkëmbësisë në Arkivin Qendror në Tiranë, flasin gjerësisht mbi këto aspekte të përshkruara si më sipër dhe për lexuesit tanë do ti sjellim në ditët në vijim duke nisur fillimisht me përgatitjet në prag të festës së Pavarësisë dhe shpenzimeve të parashikuara për aktivitetet që do të mbaheshin me këtë rast.

Dokumenti i parë njofton se përgatitjet për këtë përvjetor kanë nisur që me 21 nëntor. Ministri i punëve të brendshme Maliq Bushati, i kërkon Këshillit të Ministrave lëvrimin e një kredie prej 30 mijë franga ari për përballimin e shpenzimeve. Dokumenti i dytë tregon listën e shpenzimeve që parashikohet për çdo qytet. Dokumenti i tretë lajmëron për fjalimin që do të mbajë mëkëmbësi i përgjithshëm me rastin e këtij përvjetori dhe nevojën për vendosur artopolantë në mënyrë fjala e tij të dëgjohej kudo në popull. Ndërsa në dokumentin e katërt ministri Maliq Bushati parashikon se mund të ketë edhe trazira ndaj jep urdhër për vigjilencë në këtë drejtim.