I diplomuar në Francë, në ’44-ën denoncoi komunizmin/ Historia e panjohur e juristit që vuajti 15 vjet burg dhe punoi karrocier…

Memorie.al publikon historinë e dhimbshme të Fetih Selenicës me origjinë nga Kolonja, i cili në periudhën e Monarkisë së Zogut u diplomua për Drejtësi në Francë dhe më pas punoi si gjyqtar në rrethe të ndryshme të vëndit. Si e denoncoi ai komunizmin në kinemanë “Majestik” të Korçës në vitin 1944 para intelektualëve të atij qyteti, hakmarrja e komunistëve ndaj tij sapo erdhën në pushtet dhe debati në gjyq me prokurorin e tmerrshëm Nevzat Haznedari ku e dënuan me 15 vjet burg dhe peripecitë e familjes nëpër internime ku i vdiqën dhe dy prindërit e moshuar nga uria…

Referati që mbajti babai im Fetih Selenica me intelektualët korçarë në vjeshtën e vitit 1944 në kinemanë “Majestik” të qytetit të Korçës, të cilin ai e mbylli me sentëncën “S’kam ç’e dua trimërinë, kur s’e kam për Shqipërinë”, u bë dhe shkaku kryesor që komunistët e arrestuan atë menjëherë sapo erdhën në pushtet dhe e dënuan me 15-vjet burg politik”. Njeriu që dëshmon për Memorie.al është Nimfa Selenica, e cila rrëfen gjithë historinë e dhimbëshme të babait të saj Fetih Selenicës, që ishte diplomuar në fakultetin e Drejtësisë në Touluzë të Francës dhe u arrestua nga komunistët që pas ardhjes së tyre në pushtet. Po kush ishte Fetih Selenica, cila ishte e kaluara e tij dhe çfarë tha ai për komunizmin në referatin që mbajti me intelektualët korçarë në vjeshtën e vitit 1944 në kinemanë “Majestik” të Korçës? Si u dënua ai me 15-vjet burg politik nga regjimi komunist në fuqi dhe si mundi që ta nxirrte nga burgu pamfletin politik të titulluar “Më i ftohtë se akulli”. Çfarë shkruhej në atë pamflet dhe përse komunistët pas daljes nga burgu e lanë Fetiun të punonte si karrocier dhe në kanalet e Myzeqesë ku ai dhe vdiq në moshën pesëdhjetë e pesë vjeçare në vitin 1961?

 Diplomohet në Touluzë të Francës

Fetih Selenica u lind më 27 prill të vitit 1906 në fshatin Selenicë të Pishës që asokohe përfshihej në nënprefekturën e Kolonjës. Familja e tij ishte mjaft e varfër dhe i jati Novruz Selenica, ka qenë shumë i njohur si pjestar i çetave të komitëve që asokohe luftonin kundra pushtuesve osmanë ashtu dhe më pas me çetën e Themistokli Gërmenjit. Pasi familja e tij u shpërngul për në qytetin e Korçës, Fetiu u regjistrua dhe vazhdoi Liceun francez të atij qyteti, të cilin e mbaroi me rezultate të shkëlqyera në vitin 1927. Lidhur me këtë periudhë, e bija e tij Nimfa, dëshmon: “Pas mbarimit të Liceut, babai u emërua si mësues në disa fshatra të Korçës ku ai punoi deri në vitin 1932. Në atë vit babait iu aprovua kërkesa për të ndjekur studimet e larta jashtë dhe Ministria e Arsimit e asj kohe i akordoi një bursë shtetërore për Jurisprudencë në Universitetin e Touluzës në Francë. Gjatë atyre tre vjetëve që babai vazhdoi studimet pranë atij fakulteti, ai kishte miqësi të ngushtë me Manol Konomin dhe studentë të tjerë shqiptarë që studjonin asokohe në Francë, si Epimanonda Bulka, Nedim Kokona, Rexhep Bako, Mehmet Babamusta, Namik Jusufati, Xhemal Kadiu etj. Pas diplomimit në Universitetin e Touluzës në vitin 1934, babai u kthye në Shqipëri dhe u emërua si gjyqtar në disa rrethe të vëndit si në Vlorë e Kavajë dhe më pas në qytetin e Korçës ku ai shërbeu si Kryetar i Gjykatës së Faktit. Korça ishte qyteti i parafundit ku babai e mbylli karrierën e tij të shkurtër si jurist, sepse në vitin 1943 kur italianët njohën Shqipërinë Etnike, ai punoi për afro një vit si gjyqtar në qytetin e Tetovës. Nga viti 1934 e deri në vitin 1944 që babai shërbeu si antar dhe Kryetar Gjykate në këto qytete, ai njihej dhe konsiderohej nga të gjithë si jurist i përgatitur dhe njeri i pakompromentueshëm.

Denoncon komunizmin në “Majestik”

Fetih Selenica ishte një njeri me bindje nacionaliste dhe një antifashist i vendosur. Nisur nga ky fakt, gjatë periudhës së pushtimit italian të vëndit, ai u përndoq prej tyre dhe mezi shpëtoi pa u burgosur kur shërbente në Gjykatën e Paqtimit në Tiranë. Po kështu ndonëse Fetiu nuk u përzie në asnjë forcë politike të asaj kohe, ai ishte dhe një antikomunist i vendosur. Lidhur me këtë, e bija e tij Nimfa dëshmon: “Idetë dhe bindjet e tija antikomuniste babai i shprehu hapur në një takim që u mbajt me intelektualët korçarë në fundin e vitit 1944 në kinemanë “Majestik” të qytetit të Korçës. Në atë takim ku merrnin pjesë pothuaj e gjithë ajka e intelektualëve korçarë, babai mbajti një referat të gjatë për rrezikun komunist që i kanosej vëndit, duke e shpjeguar filozofinë e asaj doktrine që nga krijimi i saj dhe tmerret që kishte shkaktuar ajo sidomos në Bashkimin Sovjetik. Në fund të fjalës së tij ai tha: “S’kam ç’e dua trimërinë, kur s’e kam për Shqipërinë”. Aludimi i kësaj sentence që përdori babai në fund të referatit të tij, ishte më se i qartë për të gjithë të pranishmit që ishin në atë sallë. Ai donte tu tregonte atyre se lufta që po bënin komunistët ishte e tradhëtuar dhe se udhëheqja e Partisë Komuniste ishte e gjitha nën urdhërat e komunistëve jugosllavë që luftonin për aneksimin e Kosovës. Nga disa miq të ngushtë të babait, kam mësuar se referati që ai mbajti në kinemanë “Majestik” u prit mjaft mirë nga të gjithë të pranishmit të cilët e duartrokitën gjatë atë”, dëshmon Nimfa Selenica për babanë e saj, Fetiun i cili në fundin e vitit 1944 e denoncoi ashpër rrezikun komunist që po i kanosej Shqipërisë.

 Arrestimi dhe dënimi 15 vjet burg

Ajo fjalë që mbajti juristi Fetih Selenica atë pasdite vjeshte në takimin me intelektualët korçarë në kinemanë “Majestik”, do t’i kushtonte atij shumë shtrenjtë. Atë gjë komunistët nuk ia harruan dhe sapo erdhën në pushtet e arrestuan menjëherë Fetiun, duke ia atribuar atë si akuzën kryesore. Pas disa muajsh hetuesie, gjyqi kundër tij u zhvillua më 17 nëntor të vitit 1945, po në kinemanë “Majestik” të qytetit të Korçës, nga Këshilli Gjyqsor Ushtarak i përbërë nga Kryetari K. Prifti, me antarë P. Nadedhi e M. Muço dhe Prokuror Nevzat Haznedarin. Midis të tjerave në atë proces gjyqsor, ndërmjet Fetih Selenicës dhe prokurorit Nevzat Haznedari, u zhvillua ku debat:

Haznedari: “Përse shkove në Tetovë?”

Selenica: “Se atje nuk do të më ndiqnin italianët”. Haznedari: “Cilën quani Shqipëri Etnike?”

Selenica: “Atë që zgjeruan italianët”.

Haznedari: “Kush e ka ndjekur këtë politikë?”

Selenica: “Balli Kombëtar”.

Haznedari: “Pse ke folur për Shqipëri të Madhe?”

Selenica: “Jo, as e kam propaganduar?”

Haznedari: “Kur ke hyrë në Ballin Kombëtar?”

Selenica: “Nuk kam ndruar parti politike. Faslli Frashërin dhe Dhimitër Fallon i kam njohur si miq dhe nuk kam pasur lidhje politike me ta”.

Haznedari: “E ke luftuar Okupatorin?”

Selenica: “Po”.

Haznedari: “Të mbash konferenca në sallën “Majestikut” me bajonetat gjermane dhe të pretendosh kundra okupatorit, është luftë e okupatorit? Ke mbajtur konferencë në “Majestik”?”

Selenica: “Po, me temën “S’kam ç’e dua trimërinë, kur s’e kam për Shqipërinë”.

Haznedari: “Kjo konferencë ishte në interes të popullit?” Selenica: “Po”.

Si përfundim Fetih Selenica u dënua me 15 vjet burg politik nga ajo gjykatë ushtarake nën akuzën e bashkëpunimit me organizatën e Ballit Kombëtar. Lidhur me dënimin e Fetiut, i bija Nimfa dëshmon: “Pas arrestimit të babait në Korçë, na erdhën e na sekuestruan të gjitha plaçkat e shtëpisë tonë që e kishim në dalje të qytetit atje ku fillon rruga për në Boboshticë. Po kështu atë ditë na sekuestruan dhe të gjitha librat e biblotekës shumë ta pasur që kishte babai, duke marrë dhe ato që kishim shpërndarë nëpër komshijtë tanë. Pas arrestimit të babait, u arrestua dhe u dënua me tetë vjet burg dhe i vëllai i tij Tahir Selenica. Në atë kohë pas arrestimit të tyre ne mbetëm në gjëndje të mjeruar ekonomike, pasi kishim dhe dy prindërit e babait në shtëpi, të cilët ishin në moshë të thyer. Për të shpëtuar nga uria, (sipas porosisë së babait) nëna na mori ne fëmijët e vegjël dhe erdhëm në Tiranë tek daja jonë Kujtim Ismailati. Pak kohë pas largimit tonë, (në vitin 1947) dy prindërit e babait vdiqën në mjerim të thellë njeri pas tjetrit, pasi nuk kishin me se të ushqeheshin”, kujton Nimfa Selenica vuajtjet e familjes së saj, pas arrestimit të babait në vitin 1945

 Internimi në Myzeqe

Fetih Selenica e vuajti dënimin në kampet e tmershme të Burrelit, Maliqit, Vloçishtit, Bedenit etj. Lidhur me këtë periudhë, e bija Nimfa dëshmon: Gjatë atyre njëmbëdhjet vjetëve, nëna jonë e ndoqi nga pas babanë duke i çuar ndonjë trastë me ushqime në të gjitha kampet e burgjet që e dërguan atë. Babai na tregonte se tmerrin më të madh e kishte kaluar në kampin e Vloçishtit ku punonin në ujë në mes ushunjzave. Gjatë gjithë periudhës së dënimit, babai u muar me shkrime dhe ai mundi që të nxirrte nga burgu katër fletore të trasha. Aty ai kishte mbajtur shënime të ndryshme dhe kryesisht kishte mbledhur folklor e kishte shkruar mbi jetën e zakonet e krahinave të ndryshme të Shqipërisë, të cilat i kishte mësuar nga goja e të dënuarave që kishte pasur në ato kampe dhe burgje. Por ajo që vlen për t’u përmëndeur, është pamfleti politik i titulluar “Më i ftohtë se akulli” të cilin babai e ka shkruar në vitin 1947. Atë pamflet ai e nxorri nga burgu duke e futur në astarin e xhaketës dhe gjatë viteve të regjimit komunist, atë e ruajti daja jonë Kujtim Ismailati. Babai u lirua në vitin 1955 dhe pas daljes nga burgu atë e futën në punë si karrocier në Uzinën “Partizani” ku ai punoi për dy vjet. Pas dy vjetësh, në vitin 1957 ne na internuan në fermën “Çlirim”, të Fierit ku babai punoi si bujk në bujqësi deri në 24 maj të vitit 1961, kur vdiq nga një atak në zëmër.

 “Më i ftohtë se akulli”, pamfleti i Selenicës kundër komunizmit që e shkroi në ’47-ën kur ishte në burg dhe mundi ta nxirrte që andej

O magnet, e fortë është fuqia jote tërheqëse mbi metalet, por më e fortë është fuqia tërheqëse e komunizmit mbi mëndjet e papjekura. Ti, me fuqinë tënde tërheq vetëm metalet dhe këta të vijnë pas pa kundërshtim sipas ligjit fizik. Komunizmi, me demagogjinë e tij të bukur, me fanarin e tij magjik, me premtime që kalojnë çdo dëshirë, gjurmon në errësirë ambiciozët, aventurierët, njerzit e lindur kriminelë, pesimistët, disa naivë të rinj e të reja i fut në kullën e tij të ndritëshme të hekurt, u mbyll derën e daljes njëherë e përgjithmon, u rrëmben ndjenjat e mira që mund të kishin, u zhduk shpirtin, u forcon trupin, u mbush mëndjen me ëndrra të bukura ambicioze, i armatos me thikë me helm dhe pastaj, të mobilizuar i ndërsen kundër njerzve të tjerë, që duan të mbrojnë lirinë, ndjenjat humanitare, burrërinë, nderin, familjen, Atdheun, fenë, zakonet, punën e tyre dhe frutin e saj. Dhe me flamurin fallco të puntorit e të bujkut, me parrullën e diktaturës së punëtorëve, mban diktaturën e pak vetëve, zhduk çdo gjë të shenjtë e të vjetër të njeriut, grabit pa fre çdo gjë që i pëlqen për të majmur krerët udhëheqës, var në hu e në litar ose varros të  gjallë nëpër kanale ata që nuk i duhen dhe të tjerët i lidh me prangat e urisë dhe të ftohtit, për t’i përdorur si kafshë pune nëpër mure kineze, në piramida egjyptiane dhe nëpër kanalet e hidrocentraleve ruse gjersa të vdesin. Ata më me fat që i shpëtojnë rrebeshit, i përplas nëpër birucat e ftohta me çimento, pa dritë, pa zjarr, me një racion buke të thatë, në pritje të japin shpirtin ligjërisht me proces-verbalin e drejtorit të burgut. Por një pjesë e këtyre të “privilegjuarve” në vënd që të vdesin, çelnikosin më shumë vullnetin e tyre, duan të rrojnë dhe rrojnë.

Duan të rrojnë se mendojnë familjet e tyre që vuajnë në kapmin e torturave të ndryshme materiale dhe morale: duan të rrojnë si idealistë dhe mendojnë Atdheun e përbuzur prej vetë shqiptarëve të skllavëruar, duan të mbrojnë qytetërimin njerzor mijravjeçar dhe atë që është më e shtrenjtë për çdo njeri, lirinë, frymën e jetës. Atyre nuk u bën përshtypje tortura nga të ftohtit, ata rrojnë me frymën e shpresës. Jashtë burgut në mure çimentoje, diktatura duhet mbajtur në burgun e madh të popullit, diktatura duhet mbajtur se populli duhet të punojë aq sa t’i mbetet kocka dhe lëkura, të ushqehet aq sa mund të qëndroijë në këmbë, sepse kush punon ha aq sa i caktohet. Diktatura duhet të mbahet me çdo kusht, duhen mishra të reja, viktima të reja kampe dhe burgje të rinj. Në komunizëm çdo gjë është e realizushme. Në qoftë se “qëntë reaksionarë” që janë nëpër burgje kanë shpresë jete dhe shpëtimi, kundër tyre duhen të gjënden forma të reja dhe novatorët shpërblehen. Të dehur prej urrejtjes artificiale, të entuziasmuar prej gradave dhe dekoratave, të etur për grabitje të tjera, sulmojnë kush e kush të fitojë i pari. Hapen procese të tjera dhe natën vonë fillon zhurma e motorrit për të mbuluar britmat e torturave. Druri, shqelmat, kamzhiku, prangat me vidha, ndrydhja e mishrave me pincë, varja në gozhdë, tortura e morrit në kokë, ajo e korrentitr elektrik nuk përdoren më.

Duhen gjetur mënyra të tjera të reja të vazhdueshme për të mos patur krizë në realizimin e normës së përditshme si nga polici ashtu dhe nga hetuesi. U çudit burri në ngricërimën e janarit lakuriq në birucën prej çimentoje, se si ujët e ngrirë nën këmbët e tija të zbathura, ai ujë që xhelati novator ja hodhi mbi trupin lakuriq nuk u bë një pjesë kompakte me trupin e tij, por rrodhi nga trupi dhe e përplasi atë në çimento pa ndjenja dhe vajti e u bashkua nën këmbët e tij me truallin po aq të ftohët. Kur u përmënd, u habit që e ndjeu veten gjallë. Dridhej i tëri si purteka në furtunë, kërciste dhëmbët nga të ftohtit dhe hidhej në çimento për t’u ngrohur pak. Kujtoj disa mjekë që kanë vizituar të burgosurit, jo për tu ardhur në nduihmë mjeksore, por për të konstatura gjëndjen e tyre, që kanë thënë se të burgosurit i kanë përmbysur ligjet e shkencës mjeksore dhe bëjnë përjashtim. Në të vërtetë një pjesë e tyre nuk kanë mundur të rezistojnë, ndërsa një pjesë tjetër në kushtet që ka jetuar, duhej të mbaronte medoemos, por vazhdonte të ishte ende në këmbë.

Çimentoja është e ftohtë, thotë mëndja e tij, duke u dridhur gjithnjë. Por jo! Akulli është më i ftohtë se çimentoja. Dimri në Siberi është më i ftohtë se akulli. Nuk duhet të harrojmë se dielli i verës do ta shkrijë diellin e Siberisë dhe drita e së vërtetës dhe e Lirisë do të ndriçojë. Magneti do të mbetet magnet, kurse komunizmin do ta shkrijë dielli i qytetrimit njerzor. Si ndër shumë epoka historike, drita e ka shpërndarë errësirën. Liria dhe drejtësia mposhtin skllavërinë dhe mashtrimin. Drita e së vërtetës dhe e Lirisë do ta verbojë atë që do errësirën dhe do t’i hapi sytë atij që i janë verbuar nga magjia e kullës komuniste. Dhe komunizmi do të tregohet si një ëndërr e llahtarshme! Memorie.al

TAG:
• france
• Fetih Selenica
• Touluzë