Këndi i Ekspertit/ Si kalojnë tokat në pronësi pa shpërblim te fermerët

Në emisionin “Këndi i Ekspertit”, në Report TV, të drejtuar nga gazetarja Valbona Mhilli, në Rubrikën “Prona Ime” ka qenë i ftuar eksperti i çështjeve të pronave Gjergji Begaj, drejtues i Studios Ligjore “Bylis”. Eksperti ynë ka folur fillimisht për problemet që hasin qytetarët në institucionin e Hipotekës dhe të ALUIZNI-it, ose siç njihen tashmë si Kadastra e Madhe. Konkretisht Begaj ka folur për sipërfaqet që kalojnë në pronësi pa shpërblim te fermerët, neni 11, duke sqaruar se sa duhet të jetë kjo sipërfaqe dhe si përcaktohet ajo, por edhe si veprohet kur sipërfaqja e tokës nuk është e njëjtë me atë të përcaktuar në dokument. Më pas Gjergji Begaj u është përgjigjur pyetje që kanë mbërritur nga qytetarët live në Report TV.

Do të flasim për problemet që hasin qytetarët në institucionin e Hipotekës dhe të ALUIZNI-it, ose siç njihen tashmë si Kadastra e Madhe. Konkretisht do të flasim sot për sipërfaqet që kalojnë në pronësi pa shpërblim te fermerët, neni 11. Sa duhet të jetë kjo sipërfaqe dhe si përcaktohet ajo? Si veprohet kur sipërfaqja e tokës nuk është e njëjtë me atë të përcaktuar në dokument?

Edhe kjo temë ka rëndësinë e vet, ashtu si edhe të gjitha temat e tjera qëë ne kemi trajtuar. Kjo temë lidhet me tokat bujqësore, pra ka lidhje me Ligjin nr. 7501. Por tani, me hyrjen në fuqi të ligjit të ri, ka ndryshuar, pra me Ligjin nr. 111, të vitit 2019, duke iu referuar nenit 11 të këtij ligji. Sipas këtij neni, sipërfaqet që kalojnë në pronësi pa shpërblim, do të thotë që, në qoftë se një sipërfaqe e përcaktuar me aktin e marrjes së tokës në pronësi ose në përdorim, posedohet nga qytetarët apo fermerët, normalisht shteti, dhe kjo është miratuar që në vitet 1991-1992, kur u bënë ndryshimet kushtetuese të asaj kohe, kjo sipërfaqe tone është dhënë pa shpërblim. Pra këto prona jepen pa shpërblim, jepen falas nga shteti. Por, përcaktuese në këtë rast është sesa pjesëtarë ka një familje, pra sipas frymëve për familje. Pra, duhet të përmbushen kushtet e pikës 2 të nenit 10 të ligjit. Tashmë personi do të marrë atë sipërfaqe toke që ka në terren. Duhet që të kemi edhe këtë gjë parasysh.

Po kur sipërfaqja e tokës në terren rezulton ndryshe nga ajo e përcaktuar në dokument, si veprohet?

Në këtë rast flasim për një parcelë toke, e cila ndryshe është e përcakktuar në aktin e marrjes së tokës në pronësi, me kufi, por rezulton ndryshe në terren, d.m.th. që ajo është në një pozicion tjetër. Në këtë rast, sipërfaqja e tokës që do të marrë fermeri, do të jetë ajo që gjendet realisht në terren. Do të bëhet matja e parcelës dhe pastaj do të rregullohen kufijtë e saj në dokumentin e aktit të marrjes së tokës në pronësi, i cili është dokumenti kryesor për të marrë certifikatën e pronësisë së tokës. Kjo realizohet nga institucioni përkatës, si edhe nga një specialist topograf që do të shkojë në terren për të kryer matjet e sakta dhe pastaj bëhet azhurnimi sipas gjendjes faktike të tokës. Kjo bëhet gjithmonë në ato raste kur sipërfaqja e tokës rezulton ndryshe në terren dhe ndryshe në dokument. Dhe në këtë rast do t’i përshtatet terrenit. Harta do të bëhet sipas terrenit faktik, por gjithnjë duke iu përmbajtur sipërfaqes që ëstë shënuar në dokumentin e marrjes së tokës në pronësi, jo më tepër.

Çfarë duhet të kenë kujdes personat e interesuar?

Gjëja e parë që duhet të bëjnë është që, me dokumentet që kanë në zotërim, të shkojnë në qendrat e tyre administrative, të cilat kanë detyrimin ligjor për t’u marrë me këto probleme dhe për të bërë regjistrimin e tokave bujqësore që janë të ngarkuara. Kemi edhe nga ato raste kur personat e kanë marrë aktin e marrjes së tokës në përdorim, por ende nuk e kanë kaluar. Këtë detyrim ligjor e kanë qendrat administrative së bashku me bashkitë përkatëse. Pra, i gjithë problemi filtrohet nëpërmjet qendrës administrative, e cila është pika kryesore e kontaktit me fermerët, atje ku ata ndodhen. Pra, në çdo zonë ku fermerët ndodhen, duhet që të kontaktojnë me specialistët e tokave bujqësore, të cilët merren me këto probleme. Gjithashtu në qendrat administrative, personat e interesuar do të marrin edhe udhëzimet e tjera të duhura, për të vazhduar më tej me procedurat sepse shpesh ndodh që fermerët shkojnë në sportelet e Hipotekës, pa u paraqitur më parë në qendrat e tyre administrative dhe pastaj fillon sorollatja e tyre nëpër zyra të ndryshme. Prandaj e theksoj edhe një herë, që ky proces fillon te qendra administrative, e cila pastaj i përcjell dokumentet në Hipotekë ose tashmë, në Kadastrën e Madhe.

Në rast se subjekti posedon një sipërfaqe më të madhe sesa ajo që ka të shënuar në dokument, atëherë kjo çështje do t’i referohet pikës a të nenit 9.

Flas nga Gjirokastra. Dua të di nëse është riparë apo ka dalë ndonjë vendim tjetër për rikthimin e një pjese të pronës, sepse para disa vitesh ishin bërë gabime dhe nuk na pranoheshin korrigjimet. P.sh. unë kam një sipërfaqe toke në X vend, dhe gabimisht është 1.000 m2 jashtë pronësisë që duhet të më kthehet. A ka ndonjë ligj apo vendim për rikthimin e kësaj pjese? Unë kam marrë rreth 85% të sipërfaqes dhe duhet të marr edhe 15% të saj, por as me vendim gjyqi dhe as me përcaktimin e saktë të pronës nuk kam gjetur zgjidhje, as shpjegim. A është botuar ky vendim në “Fletoren Zyrtare”, që bashkitë ta zbatojnë?

Këtu kemi të bëjmë me nenin 9, i cili merret me korrigjimin e këtyre sipërfaqeve. Kjo do të thotë që, në rast se zotëria ka marrë një pjesë të tokës, gjithnjë sipas aktit të marrjes së tokës në pronësi, duke iu referuar Ligjit nr. 7501, i lind e drejta që 20% të sipërfaqes së tokës që del më tepër nga sipërfaqja që zotëria ka në dokument, ai ka të drejtë që ta blejë sipas çmimit fiskal të zonës. Por, në rast se sipërfaqja e tokës është e mangët, atëherë kjo i bashkëlidhet shtesës, por gjithnjë duke iu referuar një plani rilevimi, me anën e të cilit duhet të saktësohet sipërfaqja e tokës. Gjithashtu duhet të marrë edhe një akt juridik nga Hipoteka, i cili të vërtetojë që kjo pronë nuk është regjistruar nga ndonjë pronar tjetër. Normalisht që sipërfaqja e tokës do të regjistrohet në emër të zotërisë. Në rastin konkret, në rast se zotëria i posedon këto 1.000 m2 tokë, gjëja e parë që duhet të bëjë është që të marrë një informacion zyrtar nga zyra e Hipotekës së Gjirokastrës. Në qoftë se sipërfaqja për të cilën flasim del tokë shtet, atëherë zotërisë i lind e drejta që të shkojë në qendrën administrative ose në Bashki dhe të vazhdohet procedura normale për regjistrimin e kësaj sipërfaqeje toke shtesë.

Sipas këtij ligji të ri, do të azhurnohen të gjitha sipërfaqet e tokës, d.m.th. të gjitha sipërfaqet do të maten sërish nga institucioni përkatës. Në qoftë se në zonën për të cilën po flasim, ende nuk është bërë azhurnimi, atëherë duhet pritur. Megjithatë, zotëria mund të bëjë një kërkesë pranë zyrës së Kadastrës dhe pranë Bashkisë së Gjirokastrës në zyrën përkatëse që merret me çështjet e pronësisë. Me anën e kërkesës së tij, zotëria duhet që t’i vërë në dijeni për problemin e tij dhe normalisht, që me kalimin e azhurnimit të ri, do tëmerret parasysh edhe kërkesa e tij sepse është e parashikuar në ligj që do të bëhen të gjitha korrigjimet.

Flas nga Laçi. Këto ngatërresa që janë bërë me tokën që është marrë sipas Ligjit nr. 7501, kur tokën e ke marrë me dokument dhe me certifikatë, dhe tokën tënde e ka çuar diku tjetër dhe dikë tjetër e ka sjellë në tokën tënde, përse nuk i rregullojnë bashkitë dhe shteti, sepse vetë e ka bërë këtë. Përse ne duhet të merremi me gjyqet?

Kjo pyetje është deri diku e drejtë sepse disa ngatërresa kanë ardhur nga institucionet, por disa të tjera kanë të bëjnë me probleme të tjera. Kur është marrë një certifikatë pronësie, atëherë nuk ka më punë institucioni sepse të drejtën e heqjes së certifikatës tashmë e kanë gjykatat. Por në ato raste, kur ende nuk është certifikuar sipërfaqja e parcelës, i lihet në dorë institucioneve që ta zgjidhin problemin në rrugë administrative. Kështu që zotëria duhet të jetë i qartë që, ne nuk ka ndodhur certifikimi i pronës, atëherë çështja mbetet brenda institucioneve, të cilat i kanë të gjitha mundësitë për ta zgjidhur duke bërë azhurnimin dhe sistemimin e parcelave të tokës. Pra, në ato raste kur nuk janë marrë ende certifikatat e pronësisë së tokës, pra kur certifikimi i pronës është në proces, janë të gjitha mundësitë dhe hapësirat për të bërë korrigjimet e duhura nga institucionet përkatëse, që janë tre: Kadastra, Gjykata Administrative dhe bashkitë. Këto i kanë të gjitha hapësirat dhe mundësitë për të bërë rregullimet e duhura.

Po në rastin kur certifikata e pronësisë është marrë, si veprohet?

Kur certifikata e pronësisë është prodhuar nga institucioni dhe është marrë nga personi përkatës, të drejtën e heqjes së saj e ka vetëm një gjykatë, pra Gjykata e Shkallës së Parë, Gjykata e Apelit etj. Nuk merret më institucioni me këtë certifikatë. Edhe në ato raste kur certifikata është dhënë në mënyrë të padrejtë nga institucioni përkatës, përsëri është gjykata ajo që e merr në shqyrtim çështjen dhe vendos. Kështu që, kur dokumentet për certifikimin e pronës janë ende në proces shqyrtimi dhe verifikimi, atëherë ekzistojnë të gjitha mundësitë dhe hapësirat që të bëhen, po brenda institucionit përkatës dhe nga vetë institucioni, rishikimet e duhura dhe pastaj të gjitha korrigjimet e nevojshme.

G.M./r.k./Shqiptarja.com

TAG:
• kendi i ekspertit