Unë kam qenë vetë gazetar për tre vite rresht kur isha 20 vjeç. Punoja në një radio dhe televizion privat. Dhe në fakt, ndjehesha një gazetar jo i lirë të thoja çfarë doja, si shumë gazetarë shqiptarë të rinj dhe më pak të rinj. Prandaj sot jam veçanërisht i lumtur të hap këtë konferencë.

Liria e medias si kusht paraprak për demokracinë është një temë e mbyllur: në të vërtetë nuk ka asnjë dyshim mbi rëndësinë absolute të medias së lirë për një shoqëri të lirë. Nuk ka demokraci pa shtyp të lirë. Liria e shprehjes dhe pluralizmi i medias janë në zemër të vlerave të BE-së: dhe kështu duhet të jetë edhe për vendet kandidate dhe kandidate potenciale.

Bindja e Shteteve Anëtare të BE-së lidhur me këtë pikë reflektohet me shkrim ashtu edhe në praktikë. Në besojmë me vendosmëri se Liria e fjalës, liria e shtypit, kanë një aspekt të dyfishtë: liri mendimi dhe liri veprimi. Ne kemi nevojë për një media të lirë, jo vetëm për liri fjale. Një miku im, njohës i mirë i medias në Shqipëri e më pertej, shpesh bën vërejtje se media ka marrë ndihmën më të vogël nga BE-ja, por peshën më të madhe për demokratizimin e Shqipërisë.

Si përfaqësues i Bashkimit Evropian, pjesa e dytë e kësaj deklarate m'a ngroh zemrën – Jam mëse i kënaqur nga energjia e jashtëzakonshme e skenës mediatike në Shqipëri. Pjesa e parë e deklaratës është një vërejtje për BashkiminEvropian dhe unë personalisht, e marr me shumë seriozitet. Pa dashur të përmënd shumë të kaluarën, dëshiroj të përqëndroj vëmendjen tuaj dhe me kënaqësi të prezantoj përpjekjet e reja të Unionit lidhur me lirinë e medias.

Ajo që ka të bëjë drejtpërsëdrejti me Shqipërinë dhe aspiratat e saj për anëtarësi në BE është vendi i rëndësishëm që zë liria e medias në kriterin e Kopenhagës për anëtarësim. Garantimi i lirisë së shprehjes është aq fondamental për Shqipërinë për të patur një demokraci solide dhe të drejtë, sa dhe garantimi i të drejtës për një gjykim të lirë dhe të drejtë, të drejtës së pronësisë, të drejtës për përfaqësim të lirë dhe të ndershëm.

Për këtë arsye, liria e medias përbën një pjesë të rëndësishme të kriterit politik për anëtarësim dhe më pas sërish për standartet e BE-së. Mund të duket sikur është thjesht dicka në letër – por ky është akti ynë politik themelor për promovimin e lirisë së medias në Shqipëri. Kjo është shumë e qartë edhe nga Raporti ynë i Progresit. Nuk do të përsëris atë që thotë Raporti i Progresit lidhur me Lirinë e shprehjes dhe lirinë e medias.

Vëmendja jonë ndaj medias është shtuar gjatë këtij ushtrimi. Megjithëse shpesh na thonë që jemi shumë diplomatikë në raportimet tona (gjë për të cilën nuk jam dakord: ne jemi objektivë) – nuk ka asgjë të turbullt në analizat tona mbi mjedisim e medias. Lloji i aktit politik që bëjmë ne rregullisht nëpërmjet Raportit të Progresit tregon qartazi përgjegjësitë e klasës politike në Shqipëri.

Është përgjegjësia dhe angazhimi i qeverisë shqiptare dhe opozitës në Parlament për të testuar progresin në fushat e përmendura. Për të përmbushur përgjegjësitë tuaja për demokracinë e vendit dhe integrimin në BE, nevojiten veprime konkrete – veprime konkrete të cilat tregojnë se ju jeni seriozë për të patur një media të lirë si dhe seriozë për integrimin në BE.

Varet nga ju për të dekriminalizuar shpifjen – një hap i domosdoshëm për shmangien e presionit ligjor. Moratoriumi mbi cështje ligjore kundër gazetarëve natyrisht është për t'u vlerësuar, por vetëm si një hap i përkohshëm ndaj garancive të plota ligjore kundër këtyre presioneve ndaj gazetarëve. Është në dorën tuaj të mos vononi më tej ligjin mbi median audiovizive. Nuk është 'thjesht një ligj" – është testi për angazhimin tuaj ndaj një tregu të hapur dhe transparent të medias, ndaj pavarësisë së Këshillit Kombëtar të Radio-Televizionit dhe autonomisë së tij financiare dhe procedurave të emërimit në vecanti.

Ky është testi për angazhimin tuaj ndaj pavarësisë së transmetuesit publik, transparencës së pronësisë së medias, financimig dhe reklamimit publik. Angazhimi në një dialog me të gjithë ju, duke organizuar këtë seminar për të ndjekur sfidat e medias së lirë drejt një shoqërie të lirë në Shqipëri, është një akt tjetër politik i BE – është provë e rritjes së vëmendjes ndaj këtij parakushti esencial dhe të domosdoshëm të demokracisë dhe integrimit në BE.

Strategjia e Zgjerimit qe shoqëroi Raportin e Progresit të vitit 2012 premton ruajtjen e momentum-it dhe rritjen e vmëndjes ndaj shëndetit të medias për të gjithë rajonin. Në qershor të këtij viti Komisioni do të organizojë aktivitetin me titull "Speak up", një konferencë rajonale e rëndësishme, për të diskutuar mënyrën sesi qeveritë adresojnë prioritetet kyce për të arritur standartet evropiane mbi lirinë e shprehjes. Strategjia e Zgjerimit deklaron qartazi se liria e medias "do të jetë vazhdojë të ketë një vend të vecantë edhe gjatë procesit të aderimit".

Shpresojmë që seminari i sotëm do t'i hapë rrugën lajmeve të mira për konferencën e qershorit 2013 si dhe për Raportin e Progresit të Tetorit 2013. Premtimi ynë nuk është vetëm politik. Provë tjetër për rritjen e rëndësisë ndaj medias për integrimin evropian është edhe mbështetja financiare. Gjatë tre viteve të fundit, Komisioni Evropian ka dhënë më shumë se 900.000 Euro për financimin e projekteve që mbështesin median në Shqipëri. Kjo është bërë nëpërmjet 10 projekteve të zbatuara nga 7 organizata vendase dhe ndërkombëtare.

Nën instrumentin për Shoqërinë Civile, Delegacioni ka lancuar së fundi një thirrje për propozim me një shumë prej rreth 300.000 Euro për veprime që lidhen me lirinë e medias në Shqipëri. Komisioni Evropian së shpejti do të lancojë një projekt rajonal për mbështetjen e vetë-rregullimit të medias, pasi respektimi i standarteve profesionale dhe etike është një element i pashmangshëm për gazetarinë investigative. Disa iniciativa rajonale parashikojnë gjithashtu cmime për gazetarinë investigative dhe trajnimin e gazetarëve – njëkohësisht për gazetarinë investigative.

Megjithatë përgjegjësitë janë të qarta. Ne mund të ndihmojmë, por nuk është në duart e BE të dekriminalizojë shpifjen. Nuk është në duart e BE të garantojë pavarësinë e transmetuesit publik dhe institucioneve rregullatore. Të dashur miq, është esenciale që gazetarët "të flasin lirisht" cdo ditë – është esenciale që vendimet tuaja të përditshme të përforcojnë lirinë tuaj. Duhet të keni parasysh në cdo moment përse jeni këtu, përse jeni bërë gazetarë.

Unë nuk kam folur me cdonjërin prej jush personalisht, por kam folur me shumicën këtu si dhe me shumë gazetarë të tjerë në botë.

Ju të gjithëve iu bashkon një gjë – ju u bëtë gazetarë pasi nuk donit të vareshit nga gazetat për informacionin. Ishte kërkesa për të vërtetën që ju solli ju në gazetari. Ju donit t'a bënit këtë punë më mirë se para-ardhësit tuaj. Prandaj ju lutem bëjeni këtë, "flisni lirisht" dhe lejoini qytetarët të mbështeten tek ju.

Kush kontrollon median, kontrollon mendjet. Une di se në Shqipëri ka një shprehje shumë të vecantë për gjuhët e huaja – “po e le, te la”. Pyetja që duhet t'i bëni vetes gjithnjë është: cfarë qënie politike doni të ndërtoni? Cfarë lloj qytetari doni të ndërtoni? Liria dhe liria e medias në vecanti është një gjuhë e cila nëse nuk e flet, të lë. Është liria e shprehjes që përbën një nga themelet esenciale të Bashkimit Evropian. Është kjo liri që ka frymëzuar kaq shumë vende për t'iu bashkuar Unionit; e cila bën ndryshimin e historisë sonë të fundit nga e shkuara e errët; dhe kjo garantohet nga Traktatet tona në Nenin 11 të Kartës së të Drejtave Themelore.

E rëndësishme është që ju të jeni faktoret kryesorë të ndryshimit që doni të shikoni. T'i shërbesh qytetarëve do të thotë gjithashtu të ruash lirinë. Kjo përfshin lirinë e fjalës, të drejtën për t'u shprehur, për të shpërndarë informacion dhe për të qënë të përgjëgjshëm. Ne nuk duhet vetem të flasim, por edhe te tregojme. Ne duhet t'i tregojmë vendeve të tjera në botë se si zhvillohen shoqëritë me prosperitet nën parimet pozitive të: lirisë, tolerancës dhe demokracisë.

Kjo përfshin një sektor të fortë të medias. Është media e lirë me gazetarë profesionistë dhe cilësorë e cila shpesh informon elektoratet, sfidon autoritetet dhe transmeton zërin e minoritetit. BE pret të shohë me padurim të gjitha veprimet që mundësojnë fjalën e lirë për gazetarët. Ne presim me padurim që media të bëhet vërtet një yll shkëlqyes në demokracinë e Shqipërisë. Kini parasysh që një mjedis i mirë për median do të thotë komb që i flet vetvetes.

ENGLISH VERSION

Media freedom as a pre-requisite for democracy is a closed subject: there is truly no argument about the absolute importance of a free media for a free society.
There is no democracy without free press. Freedom of expression and media pluralism are at the heart of EU values: the same must be true for candidate and potential candidate countries.
The firm belief of EU Member States on this point is reflected on paper as well as in practice.
We firmly believe that Freedom of speech, freedom of the press, have a double aspect: freedom of thought and freedom of action. We need a free media, not just freedom of speech.

A friend of mine, a remarkable connoisseur of the media in Albania and beyond, often notes that media has received the smallest share of EU assistance, but the biggest share of Albania’s democratization.
As a representative of the Union, the second part of this statement is heart-warming – I can only be glad of the tremendous energy in the media scene in Albania.

The first part of the statement is a remark the Union, and I personally, have taken very seriously. Without unnecessary bickering about the past, I would like to focus your attention to and gladly announce the Union’s renewed emphasis on media freedom.

Of immediate relevance to Albania and its aspirations for EU membership, is the important place of media freedom in the Copenhagen criteria for membership. Guaranteeing freedom of expression is just as fundamental for Albania to be a solid and just democracy, as guaranteeing the right to free and fair trial, the right to property, the right to free and fair representation.
Therefore, media freedom is a central part of the Political criteria for membership, and then again of EU standards. It may seem like this is just paper – but this is our fundamental political act to promote media freedom in Albania. This is very clear in our Progress Report. I will not repeat what the Progress Report says on Freedom of expression and on media freedom. Our attention to media has only increased in that excercise. And while we often hear that we are too diplomatic in our reports (which I do not share: we are objective) – there is nothing vague in our analysis of the media environment.

The kind of political act we perform regularly through the Progress Report clearly breaks down the responsibilities of Albania’s political class.
It is the responsibility and commitment of Albania’s government and opposition in Parliament that is tested by progress in the mentioned areas.
In order to fulfill your responsibilities for the country’s democracy and EU integration, concrete action is in order – concrete action that shows that you are serious about a free media, and serious about EU integration.

It is in your hands to decriminalize defamation – an indispensable step to lift legal pressure. The moratorium on legal suits against journalists is of course praiseworthy, but only as a transitory step towards full legal guarantees against such pressure on journalists.
It is in your hands to no longer delay the law on audiovisual media. It is not “just a law” – it is the test of your commitment to an open and transparent media market, to the independence of the National Council of Radio and Television and its financial autonomy and nomination procedure in particular.
It is the test of your commitment to the independence of the public broadcaster, to the transparency of media ownership, financing and public advertising.
Engaging in dialogue with all of you, organizing this seminar to follow-up on the challenges to a free media, to a free society in Albania is another political act of the Union – it is proof of our rising attention to this central, indispensable pre-requisite of democracy and EU integration.
The Enlargement Strategy that accompanied the progress reports of 2012 promises to keep up the momentum and enhance attention to the health of media in the entire region.

In June this year the Commission will organise Speak Up an important regional conference to discuss the extent to which governments are addressing key priorities to reach European standards on freedom of expression. Enlargement Strategy clearly states that media freedom “will continue to be given prominence in the accession process”.

It is our hope that today’s seminar will pave the way to good news for the June 2013 conference, and for the October 2013 Progress Report.
Our promise is not only political. Further proof of the rising importance of the media for EU integration is also to be found in our financial support.
In the last three years the European Commission has provided more than 900.000 EUR in funding projects in support of the media in Albania. This was through a set of 10 projects implemented by 7 organisations, both national and international.
Under the Civil Society Facility the Delegation has just launched a call for proposal of an approximate amount of 300 000 Euros for actions related to media freedom in Albania.
The European Commission is about to launch a regional project to support media self-regulations, because adhering to professional and ethical standards is an inevitable feature of the investigative journalism. Some regional actions also foresee inter alia prizes for investigative journalism and training of journalists - also on investigative journalism.  Responsibilities are clear, however. We can assist, but it is not in the Union’s hands to decriminalize defamation.
It is not in the Union’s hands to guarantee the independence of the public broadcaster and regulatory bodies.

Dear Friends, it is crucial that journalists “speak freedom” every day – It is crucial that your daily decisions reinforce your freedom. You must remember at all times why you are here, why you became a journalist.I have not spoken to each and every one of you in person, but I have spoken to most of you and to plenty of journalists around the world. You all share one thing – you became a journalist because you did not want to rely on newspapers for information. It was the drive for truth that brought you to journalism. You wanted to do this job better than your predecessors. Please do it, “speak freedom” and allow your fellow citizens to rely on you. Whoever controls the media, controls the minds. I know that in Albania there is a very pertinent expression when it comes to foreign languages – “po e le, te la” – if you leave it, it leaves you. The question you have to ask yourselves always is: what kind of a political being do you want to build? What kind of a citizen do you want to build?

Freedom, and media freedom in particular is a language - unless you speak it, it leaves you. It is this freedom of expression that constitutes one of the essential foundations of the European Union. It is this freedom that has inspired so many to join our Union; that distinguishes our cherished recent history from our darker past; and is secured in our Treaties and in Article 11 of our Charter of Fundamental Rights.

What is important is that you are the key agents of change you want to see.
Delivering for our citizens also means safeguarding freedom.
Including the freedom of speech: the right to express yourself, to dissent, and to hold the powerful to account.
We should not just say: but show. We should show to the rest of the world what vibrant societies prosper under these positive principles: liberty, tolerance, democracy.

That implies a strong media sector. It is a free media, with professional and quality journalists, who often best inform electorates, challenge authority, and broadcast minority voice

The EU looks forward to all the actions that enable journalists to speak freedom.
We look forward to the media truly becoming the shining star of Albanian democracy.
Remember, a good media environment is a nation talking to itself.

*(Fjala e ambasadorit Ettore Sequi në seminarin për Lirinë e Medias dhe Lirinë e Fjalës në kuadrin e Integrimit të Shqipërisë në BE, organizuar në Tiranë 16 janar 2013)
 
Redaksia online
(sg/shqiptarja.com)