Perëndimi s’duhet ta lërë Putinin të fitojë

Me kalimin e viteve, presidenti rus Vladimir Putin e ka perceptuar qartë se ambiciet e tij imperialiste nuk do të hasin shumë rezistencë nga demokracitë liberale – të paktën deri në pushtimin e tij të plotë të Ukrainës. Nëse Perëndimi nuk arrin ta ndihmojë Ukrainën të zmbrapsë forcat e Putinit, bota do të bëhet një vend shumë më i rrezikshëm.

“E pashë në sy. M'u duk shumë i drejtpërdrejtë dhe i besueshëm”, tha presidenti i SHBA-së Goerge W. Bush pas takimit me presidentin rus Vladimir Putin për herë të parë në vitin 2001. Ky rezultoi të ishte një gjykim i gabuar  – ndoshta një nga më të këqijtë. Ndërsa kryeministri britanik Neville Chamberlain mund ta ketë qetësuar Adolf Hitlerin në fund të viteve 1930, të paktën ai kurrë nuk pretendoi se “ishte në gjendje të krijonte një ide të shpirtit të tij”.

Takimi im i parë me Putinin më la një përshtypje krejtësisht ndryshe. Ishte viti 1999 dhe po merrja pjesë në një samit BE-Rusi në cilësinë time si komisioner i BE-së për punët e jashtme. Presidenti rus Boris Yeltsin ishte tërhequr në momentin e fundit, gjoja sepse ishte shumë i sëmurë për të udhëtuar (spekulime të shumta për një sëmundje të lidhur me vodkën). Kryeministri i Jelcinit, Putin, do të zinte vendin e tij.

Ndërsa ne prisnim që ai të mbërrinte, kishte raporte se Grozny, kryeqyteti i provincës rebele ruse të Çeçenisë, ishte goditur nga një seri shpërthimesh. Kur Putin më në fund u ul në tryezë, ne e pyetëm se çfarë kishte ndodhur. Me një vështrim të pafajshëm dhe paksa të hutuar, Putin tha se nuk ia kishte idenë, por se do ta zbulonte dhe do të na tregonte në pushimin e drekës.

Gjatë bisedave tona të mëngjesit, erdhi lajmi se ushtria ruse kishte bombarduar Groznin. Por kur e pyetëm Putinin përsëri për këtë, ai tha se një pazar armësh i drejtuar nga guerilët çeçenë kishte shpërthyer. Atëherë Putini duhet ta ketë ditur se ne i kishim lexuar raportimet e lajmeve. E megjithatë, ai gënjeu gjithsesi. E njëjta gjë ndodhi në takimet e mëvonshme për ofrimin e ndihmës humanitare për Çeçeninë: Putin përsëri tregoi histori që ai e dinte se ne e dinim se ishin të pavërteta. Diplomacia është zakonisht më delikate se kaq.

Takimet e mia të tjera me Putinin – duke diskutuar, për shembull, aksesin e Rusisë në rajonin e Kaliningradit pasi vendet përreth u bashkuan me BE-në – thjesht konfirmuan shpërfilljen e tij flagrante për të vërtetën. Në fakt, ndryshe nga Bush, Putini m'u duk një njeri jashtëzakonisht i pakëndshëm. Karriera e tij e mëvonshme politike, e karakterizuar nga shtypje brutale e mospajtimit të brendshëm dhe vrasje e kritikëve të Kremlinit brenda dhe jashtë vendit, e ka justifikuar përshtypjen time fillestare.

Shumica e komentuesve e portretizojnë Putinin si një spiun të pamëshirshëm, duke pasur parasysh prejardhjen e tij nga KGB-ja. Por romani i shkëlqyer debutues i shkencëtarit politik italo-zviceran Giuliano da Empoli, The Wizzard of Kremlin, paraqet një pamje të ndryshme. Historia e imagjinuar e jetës së Da Empoli-t e një këshilltari të Putinit – bazuar në figurën e jetës reale të Vladislav Surkov, i njohur më parë si mjeshtri i kukullave të Kremlinit – sugjeron se karakteri i presidentit rus është formësuar më shumë nga kundërspiunazhi. Putini paranojak nuk i beson askujt dhe e kalon kohën në kërkim të kërcënimeve dhe komploteve.

Ndërsa Perëndimi shpesh e ka keqkuptuar Putinin, e njëjta gjë nuk mund të thuhet për kuptimin që Putin ka për Perëndimin. Me kalimin e viteve, ai e ka perceptuar qartë se ambiciet e tij imperialiste nuk do të hasin shumë rezistencë nga demokracitë liberale. Regjimi i Putinit filloi një sulm kibernetik në Estoni në 2007; sulmoi Gjeorgjinë në vitin 2008 dhe në mënyrë efektive ndau vendin duke njohur pavarësinë e dy rajoneve të shkëputura; dhe ndihmoi në mbështetjen e qeverisë së presidentit Bashar al-Assad gjatë luftës civile siriane, edhe pasi ajo kishte përdorur armë kimike. Jo shumë kohë më pas, në vitin 2014, Rusia pushtoi dhe aneksoi Krimenë.

I sigurt se ai mund të vepronte pa u ndëshkuar, vendimi i Putinit për të nisur një luftë agresioni kundër Ukrainës në vitin 2022 – një shkelje e qartë e Kartës së Kombeve të Bashkuara – nuk duhet të ishte befasuese. Nga këndvështrimi i Putinit, Ukraina ka qenë gjithmonë pjesë e Rusisë, dhe për këtë arsye pushtimi ishte një “operacion ushtarak special”, jo një luftë në shkallë të plotë. Duke pasur parasysh lehtësinë relative me të cilën separatistët e mbështetur nga Kremlini pushtuan territorin në rajonin e Donbasit të Ukrainës lindore në vitin 2014, ai padyshim priste një fitore të shpejtë pasi tanket ruse të fillonin të vërtiteshin drejt Kievit. Por ukrainasit, të udhëhequr nga presidenti Volodymyr Zelensky, ngritën rezistencë të ashpër dhe kundërshtuan forcat më të forta ruse.

Më shumë se dy vjet më vonë, rusët kanë bombarduar qytetet e Ukrainës, duke i kthyer disa në gërmadha; civilë të përdhunuar, torturuar dhe vrarë; dhe rrëmbyen mijëra fëmijë. Ndërsa luftimet vazhdojnë, fuqia jashtëzakonisht superiore e Rusisë – e përforcuar nga furnizimet nga Kina, Irani dhe Koreja e Veriut – ka filluar të shfaqet, edhe pse ukrainasit janë mbajtur me këmbëngulje.

Në mënyrë që Ukraina të vazhdojë të mbrohet – dhe të ketë një shans për ta fituar luftën – Shtetet e Bashkuara dhe Evropa duhet të ofrojnë më shumë armë dhe mbështetje, përfshirë mbulimin ajror. Më e rëndësishmja, ata nuk duhet të harrojnë se Ukraina po lufton për vlerat e përbashkëta perëndimore.

Pas një beteje të zgjatur të Kongresit, politikëbërësit amerikanë së fundmi ranë dakord të rifillonin furnizimin me municion, drone, raketa dhe ndihma të tjera ushtarake për Ukrainën. Vonesa prej disa muajsh mund t'i atribuohet një grupi përfaqësuesish republikanë, të cilët në mënyrë efektive formojnë një lob pro-rus në Kongresin e SHBA-së dhe kanë bërë ndoshta më shumë se gjeneralët e Putinit për të ndihmuar përpjekjet luftarake të Kremlinit.

Vendet evropiane i kanë kërkuar SHBA-së të japë më shumë ndihmë, por shumë prej tyre nuk kanë arritur t'i korrespondojnë fjalët e tyre me veprimet e duhura. Në fakt, që nga presidenca e John F. Kennedy, SHBA-ja u ka bërë thirrje anëtarëve evropianë të NATO-s që të kontribuojnë më shumë në mbrojtjen e tyre. Por edhe tani, më pak se gjysma përmbushin objektivin afatgjatë të shpenzimeve të mbrojtjes prej 2% të PBB-së. Në disa vende, pjesa e buxhetit e konsumuar nga pensionet lë aq pak për shpenzimet ushtarake saqë ushtria është pak më shumë se një fond pensioni i mbrojtur mirë.

Fakti që SHBA-ja ka hyrë në veprim pasi ka miratuar gati 61 miliardë dollarë ndihmë ushtarake për Ukrainën është një zhvillim inkurajues. Por pyetja e vërtetë është nëse ndihmat do të vazhdojnë të rrjedhin pandërprerë. Duhet shpresuar se Ukraina nuk do të duhet më të lutet për ndihmë – jo më pak sepse një fitore ruse do të parashikonte një kolaps të besimit në gatishmërinë e Perëndimit për të mbrojtur vlerat e tij të supozuara. Bota po shikon.

K.M/Shqiptarja.com

TAG:
• vladimir putin
• lufta ne ukraine