Sido që të shkojë puna e fundit e Donald Trump për t'i dhënë fund luftës në Ukrainë, Evropa i frikësohet perspektivës së një marrëveshjeje - herët a vonë - që nuk do ta ndëshkojë ose dobësojë Rusinë siç kishin shpresuar udhëheqësit e saj, duke e vënë sigurinë e kontinentit në një rrezik më të madh.

Evropa mund të detyrohet madje të pranojë një partneritet ekonomik në rritje midis Uashingtonit, mbrojtësit të saj tradicional në aleancën e NATO-s, dhe Moskës, të cilën shumica e qeverive evropiane - dhe vetë NATO - e konsiderojnë kërcënimin më të madh për sigurinë e tyre.

Edhe pse ukrainasit dhe evropianët arritën të kundërshtonin pjesë të një plani prej 28 pikash të SHBA-së për t'i dhënë fund luftimeve, i cili u pa si shumë pro-rus, çdo marrëveshje ka të ngjarë të mbartë rreziqe të mëdha për kontinentin.

Megjithatë, aftësia e Evropës për të ndikuar në një marrëveshje është e kufizuar, jo vetëm sepse i mungon fuqia e fortë për të diktuar kushtet.

"Kam përshtypjen se, ngadalë, po thellohet ndërgjegjësimi se në një moment do të ketë një marrëveshje të shëmtuar", tha Luuk van Middelaar, drejtor themelues i grupit të mendimit shkencor të Institutit të Brukselit për Gjeopolitikë.

“Trump qartësisht dëshiron një marrëveshje. Ajo që është shumë e pakëndshme për evropianët... është se ai dëshiron një marrëveshje sipas logjikës së fuqive të mëdha: ‘Ne jemi SHBA-të, ata janë Rusia, ne jemi fuqi të mëdha’.”

Rubio kërkon të qetësojë evropianët

Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, ka thënë se evropianët do të përfshihen në diskutimet rreth rolit të NATO-s dhe Bashkimit Evropian në çdo zgjidhje paqeje. Por diplomatët evropianë nuk ngushëllohen shumë nga këto siguri. Ata thonë se pothuajse çdo aspekt i një marrëveshjeje do të ndikonte në Evropë - nga lëshimet e mundshme territoriale deri te bashkëpunimi ekonomik SHBA-Rusi.

Iniciativa e fundit ka shkaktuar gjithashtu shqetësime të reja evropiane në lidhje me angazhimin e SHBA-së ndaj NATO-s, i cili varion nga ombrella e saj bërthamore, përmes sistemeve të shumta të armëve, deri te dhjetëra mijëra trupa.

Ministri gjerman i Mbrojtjes, Boris Pistorius, tha javën e kaluar se evropianët nuk e dinë më "se cilave aleanca do të jemi ende në gjendje t'u besojmë në të ardhmen dhe cilat do të jenë të qëndrueshme".

Pavarësisht kritikave të mëparshme të Trump ndaj NATO-s, ai konfirmoi angazhimin e tij ndaj aleancës dhe klauzolës së mbrojtjes së ndërsjellë të Nenit 5 në qershor, në këmbim të një premtimi nga evropianët për të rritur shpenzimet e tyre të mbrojtjes.

Por planet e Rubios për të mos marrë pjesë në një takim të ministrave të jashtëm të NATO-s në Bruksel këtë javë mund të nxisin vetëm shqetësimin evropian, mes frikës se një anëtar lindor i aleancës mund të jetë objektivi i radhës i Moskës.

“Shërbimet tona të inteligjencës po na thonë me bindje se Rusia të paktën po e mban të hapur mundësinë e luftës kundër NATO-s. Deri në vitin 2029, jo më vonë”, tha javën e kaluar Ministri i Jashtëm gjerman Johann Wadephul.

Zyrtarët evropianë thonë se nuk shohin asnjë shenjë që Putini dëshiron t’i japë fund pushtimit të Ukrainës. Por nëse e bën këtë, ata shqetësohen se çdo marrëveshje që nuk respekton integritetin territorial të Ukrainës mund ta inkurajojë Rusinë të sulmojë përsëri përtej kufijve të saj.

Megjithatë, tani duket e mundshme që çdo marrëveshje paqeje do ta lejonte Moskën të paktën të mbante kontrollin e tokës ukrainase që e ka pushtuar me forcë, pavarësisht nëse kufijtë ndryshohen zyrtarisht apo jo.

Administrata Trump gjithashtu nuk i ka hedhur poshtë menjëherë pretendimet ruse për pjesën tjetër të rajonit të Donbasit, të cilin Moska nuk ka qenë në gjendje ta pushtojë pas gati katër vitesh lufte. Për më tepër, Trump dhe zyrtarë të tjerë amerikanë e kanë bërë të qartë se shohin mundësi të mëdha për marrëveshje biznesi me Moskën pasi të mbarojë lufta.

Zyrtarët evropianë kanë frikë se përfundimi i izolimit të Rusisë nga ekonomia perëndimore do t'i japë Moskës miliarda dollarë për të rindërtuar ushtrinë e saj.

“Nëse ushtria e Rusisë është e madhe, nëse buxheti i tyre ushtarak është aq i madh sa është tani, ata do të duan ta përdorin atë përsëri”, tha  të hënën shefja e politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas.

Por udhëheqësit evropianë kanë luftuar për të ushtruar një ndikim të fortë në çdo marrëveshje paqeje, edhe pse Evropa ka ofruar rreth 180 miliardë euro (209.23 miliardë dollarë) ndihmë për Ukrainën që nga pushtimi i Rusisë në shkurt 2022.

BE-ja ka një potencial të madh për të negociuar në formën e aseteve ruse të ngrira në bllok. Por udhëheqësit e BE-së deri më tani nuk kanë arritur të bien dakord mbi një propozim për të përdorur asetet për të financuar një kredi prej 140 miliardë eurosh për Ukrainën, e cila do ta mbante Kievin mbi ujë dhe në luftë për dy vitet e ardhshme.

Për të provuar të tregojnë se mund të ushtrojnë pushtet të fortë, një “koalicion i të vullnetshëmve” i udhëhequr nga Franca dhe Britania është zotuar të vendosë një “forcë sigurie” si pjesë e garancive të sigurisë së pasluftës për Ukrainën.

Rusia e ka refuzuar një forcë të tillë. Por edhe nëse do të vendoset, ajo do të jetë modeste në madhësi, me qëllim forcimin e forcave të Kievit në vend që të mbrojë Ukrainën e vetme, dhe mund të funksionojë vetëm me mbështetjen e SHBA-së.

“Evropianët tani po paguajnë çmimin për mosinvestim në kapacitetet ushtarake gjatë viteve të fundit”, tha Claudia Major, nënkryetare e lartë për sigurinë transatlantike në organizatën kërkimore Gjermane Marshall Fund të Shteteve të Bashkuara.

“Evropianët nuk janë në tryezën e bisedimeve. Sepse, për të cituar Trumpin, ata nuk i kanë letrat në dorë”, tha ajo, duke iu referuar kritikave të presidentit amerikan ndaj presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky në shkurt./Reuters