'Prona ime'/ Eksperti: Çfarë duhet për të marrë një leje ndërtimi

Eksperti i çështjeve të pronave Gjergj Begaj ka sqaruar qytetarët mbi problematikat e ndryshme, si çdo javë në studion e emisionit “Këndi i Ekspertit” në Report TV, nën drejtimin e gazetares Valbona Mhilli. Në këtë emision eksperti Begaj ka sqaruar fillimisht procedurat dhe dokumentacionin që duhet për ndërtim të një shtëpie apo punimet e pjesshme në qytet dhe në fshat. Më pas Begaj iu është përgjigjur telefonatave ku ka sqaruar disa raste me probleme legalizimi dhe disa problematika të tjera që kanë ngritur qytetarët në Report TV.

Një qytetar na shkruan: “Si mund të marr një leje ndërtimi dhe ku mund të interesohem?”
Qytetari me të drejtë e ngre shqetësimin. Në rast se prona ndodhet në qytet, qytetari duhet ta ketë pronën të certifikuar, me certifikatë pronësie, me kartelë pasurie të rifreskuar, dhe mund të shkojë pranë zyrave të bashkisë. Aty janë zyrat e informacionit dhe të urbanistikës. Merret një formular ku shënohet se çfarë duhet të bëjë dhe se ku duhet të trokasë për të marrë lejen. Fillon me zyrat e shtetit dhe pastaj normalisht, ingranohet edhe me një studio private, e cila ka inxhinierë arkitektë që merren me projektet sepse janë të koordinuara shtet-privat. Pastaj zhvillohet procedura normale e një leje ndërtimi. E njëjta gjë ndodh edhe në fshat, por ka një gjë, që fshati e ka pak më shumë problem se qyteti sepse në pjesën më të madhe të qyteteve janë miratuar planet rregulluese, ndërsa fshatrat janë akoma në zhvillim e sipër të këtyre planeve. Pjesërisht, aty ku ka plan rregullues ose siç quhet ndryshe, vija e verdhë, mund të merret leja më shpejt se sa në pjesët e tjera, ku nuk ka zhvillim, nuk ka studime. Por, pavarësisht nga këto, është e njëjta procedurë si edhe për banorët e qyteteve.

Flas nga Korça. Problemi im është se unë i kam tapitë e vjetra të prindërve, ndërsa si pronë e kam marrë, vërtet sipas ligjit, por pronën time të trashëguar. I jam drejtuar hipotekës dhe ajo nuk ma jep certifikatën e pronësisë. Si mund të zgjidhet kjo?
Me sa kuptova unë, zotëria i disponon tapitë e vjetra të paraçlirimit, ose ato të kohës së reformës së vitit 1946. Nëse banon në fshat, normalisht që tokat bujqësore janë ndarë me Ligjin nr. 7501 që ka filluar të zbatohet në vitin 1991 për kooperativat bujqësore dhe në vitin 1992 për fermat. Zotëria duhet të orientohet pranë Bashkisë së Korçës, që të marrë informacion pranë njësisë administrative për të vazhduar procedurën e regjistrimit sipas Ligjit nr. 7501. Në qoftë se është furnizuar me tokë sipas këtij ligjit, të vazhdojë procedurën e regjistrimit me tapinë që ka marrë dhe jo me tapinë e vjetër. Ose mund të ndjekë rrugën tjetër, që me tapinë e vjetër mund të plotësojë dosjen pranë Komisionit të Kthimit të Pronave. Nëse pretendon se trashëgon sipërfaqe më të madhe toke, atë pjesë që ka marrë me Ligjin nr. 7501 ta regjistrojë me tapinë që ka marrë, ndërsa për pjesën tjetër duhet t’i drejtohet Komisionit të Kthimit të Pronave, me tapinë e vjetër.

Flas nga Tepelena. Kam një problem të tillë: kur u ndanë parcelat me Ligjin nr. 7501, ne kishim një bllok me mollë dhe këto mollë na i ndau komisioni nga 10-15 rrënjë sipas frymëve. Flas në emër të gjithë fshatit, si kryeplak i tij. Këto rrënjë molle, komisioni nuk na i shënoi në certifikatë, por i kemi vetëm në akt-tapi dhe tani, njerëz që kanë njohje dhe lidhje me njerëz me pozitë, i kanë privatizuar. Hipoteka në Tepelenë nuk na jep certifikatën e pronësisë. Si mund të na ndihmoni?
Këto mund të kenë qenë në fermë. Për sa i përket pjesës së parë, banorët i kanë marrë në tapi me rrënjë, sepse mollët kanë qenë pemë të frutikulturës. Mollët kanë kurorën dhe tokën e tyre, pra pjesën poshtë. Nëse këto mollë janë në blloqe të kuadratuara, atëherë lind nevoja, që këta banorë, pranë qendrës së tyre administrative duhet të bëjnë një rilevim të zonës, ku t’i ndajnë me blloqe, dhe t’i sistemojnë me hartë, për të vazhduar pastaj edhe regjistrimin e tokës, pra të pjesës poshtë pemës. Ligji për regjistrimin e pronave, i ndryshuar në vitin 2015, i detyron bashkitë, që të ribëjnë gent-plane, plane rilevimi, dhe t’i regjistrojnë këto si prona dhe jo t’i lënë në kuadrin e pemëve. Në hipotekë nuk regjistrohet pema, por toka. Pra, patjetër duhet që këta banorë të shkojnë pranë qendrës administrative ku ata banojnë dhe të vazhdojnë procedurën standarde për regjistrimin e tokës.

Flas nga Shkodra. Kur kam ndërtuar shtëpinë, në atë kohë, ka qenë pjesë e vijës së verdhë, por toka e vjehrrit. Tani dua të bëj legalizimin, dokumente nuk kam. Çfarë procedurash duhet të ndjek?
Në qoftë se toka ku keni ndërtuar është tokë truall dhe është e regjistruar në hipotekën e Shkodrës, aty ku ju edhe banoni, dhe ndërtimi është bërë pas viteve 1992-1993, dhe që quhet ndërtim i ri, atëherë normalisht që duhet të shkoni pranë zyrave të legalizimit në Shkodër. Zoti Lame e përmendi që do të përfshihen pjesët që kanë mbetur dhe do të përmirësohet ligji. Kështu që e keni derën të hapur për të bërë legalizimin e banesës. Duhet të dorëzoni në këto zyra 4 fotografi të objektit, një plan vendosje të pronës, fotokopjen e noterizuar të certifikatës dhe të kartelës së pasurisë, certifikatën tuaj familjare dhe ndonjë dokument tjetër nëse duhet, jua thonë te zyrat e legalizimit. Atje, sigurisht që do të merrni informacione më të hollësishme.

Flas nga Tirana. Kam një shtëpi në rrugën “Jordan Misja”. E kam të legalizuar, me hipotekë, në bazë të ligjeve që ka shteti. Dua të bëj një punim të vogël, 30-40 m2 suvatim në pjesën e jashtme të shtëpisë, dhe në bashki më thonë që nuk kanë kompetencë për të më dhënë leje për punimet. Kompetencat kanë kaluar tek arkitekti privat dhe ky arkitekt nuk ka ndonjë interes të merret me mua për punimet që dua të bëj. A është e drejtë kjo? Çfarë duhet të bëj?
Me të drejtë, duhet të merrni një leje në bashki. Është pika 7 që të sqaron se si merret leja, ku duhet të drejtohesh etj., etj. Por, normalisht që projektin nuk ka të drejtë ta bëjë bashkia, por duhet ta bëjë një studio private, me një arkitekt, që është i licencuar në këtë fushë dhe me një konstruktor që të firmosë projektin. Por ka një problem që duhet ta kuptoni. Në qoftë se ju e keni marrë certifikatën e pronësisë, ju duhet të shkoni pranë bashkisë, të tërhiqni formularin përkatës, ta plotësoni. Dhe me një arkitekt, në një studio private, të bëni një projekt dhe leja do t’ju jepet, pasi nuk ka arsye pse të pengoheni. Duhet ta kuptoni që punët janë të ndara. Pra, shteti bën punën e tij dhe privati të tijën. Ky proces pune, pra projekti i punimeve, normalisht që i është deleguar privatit, pasi edhe privati paguan licencë për ushtrimin e profesionit, paguan tatimet, mban punonjësit në punë. Pra, në këtë rast, shteti bashkëpunon me privatin. Normalisht që qytetari shkon në shtet për këto probleme, dhe shteti normalisht që nuk ka kapacitete për ta përballuar këtë fluks që ka për lejet e punimeve dhe për projektet. Kjo gjë kështu funksionon në të gjithë botën. Pra, bashkia jep orientimet, plotëson pikat e veta, por një nga kushtet është që qytetari duhet t’i drejtohet një studioje private, duhet të bëjë edhe rilevimin topografik te topografi. Këto shërbime janë ndarë me ligj, pjesa që bën privati dhe pjesa që bën shteti. Privati për këtë proces pune i paguan tatimet shtetit, taksat, tvsh-të e të tjera. Edhe zotëria për problemin e tij duhet të shkojë te një studio private. Nuk mund t’ia kërkojë dhe nuk mund ta marrë nga bashkia këtë shërbim. Shumë njerëz mendojnë ose vazhdojnë të kenë ato mentalitetet e vjetra, sipas të cilave shteti duhet të bëjë gjithçka. Por tani kemi partneritetin shtet-privat, d.m.th. çfarë është për shtetin e bën shteti, në këtë rast bashkia dhe çfarë është për privatin e bën privati.

Flas nga Tirana. Me Ligjin 7501 më është dhënë toka dhe këtu te shtëpia kam 800 m2, mirëpo në tapi ma kanë shkruar parcela nr. 156, është në përdorim, në një kohë unë e kam edhe në pronësi, ma kanë dhënë sipas frymëve. Si duhet të veproj unë tani sepse jemi 5 veta dhe më kanë takuar 5 dynymë dhe kam fiks 5 dynymë me gjithë tokën që kam te shtëpia e vjetër, të cilën e kam ndërtuar para vitit 1990. Kam shkuar edhe në bashki dhe më thonë që është në përdorim.
Zotëria është konfuz se 800 m i dalin edhe në pronësi edhe në përdorim. Ai duhet të drejtohet menjëherë pranë qendrës administrative ku banon, te zyra e menaxhimit të tokës bujqësore, dhe specialistët atje janë të detyruar të dërgojnë topografët në terren, për ta saktësuar këtë parcelë dhe për t’i bërë një rilevim. Në qoftë se ajo nuk ka mbivendosje dhe nuk prek parcela të tjera të fqinjëve, pra nuk ka probleme me kufijtë, duhet të bëjnë regjistrimin standard dhe ta kalojnë në pronësi, sepse e ka brenda normës për frymë. Në qoftë se zotëria nuk gjen zgjidhje te zyra e menaxhimit të tokës në njësinë e tij administrative, atëherë duhet t’i drejtohet bashkisë së madhe, Bashkisë së Tiranës. Atje vepron grupi i punës, me specialistë, të cilët kanë edhe ata kompetencat e duhura për t’u marrë me këtë problem. Normalisht është një problem që ka zgjidhje. Rëndësi ka ajo që theksova, që nuk duhet të ketë mbivendosje me pronat e tjera të kufitarëve. Në rast se ka mbivendosje, atëherë duhet ta zgjidhë në rrugë ligjore, me anë të një procesi gjyqësor. Por zotëri nuk na tha që ka probleme të kësaj natyre. Normalisht që ekzistojnë shumë e shumë raste të kësaj natyre, që kanë mbetur këto parcela me dy tituj: një në përdorim dhe një në pronësi. Është detyrë e qendrave administrative, për të sistemuar dokumentet e qytetarëve që kanë raste të tilla. Prandaj janë ngritur edhe grupet e punës, edhe ligji ka pësuar ndryshime e përmirësime në vitin 2015 dhe i orienton më qartë bashkitë që të sistemojnë këto parcela, madje të plotësojnë edhe tapi shtesë brenda normës për frymë.

    

TAG:
• kendi i ekspertit
• Gjergj Begaj