Ramiz Alia: Si do kontrollojmë çdo
program, film e muzikë që jep RTSH

Fushata e ndërmarrë në fund të vitit 1973 për të forcuar kontrollin në botime, interpretime e krijimtari artistike  të çdo fushe, iniciuar nga kupola më e lartë e regjimit komunist, dhe firmosur nga Ramiz Alia,  iu zbulua dje lexuesve përmes një dokumenti sekret publikuar për herë të parë në Shqiptarja.com.

Pjesa e parë e këtij dokumenti e botuar një ditë më parë në gazetën tonë, jepte orientime të detajuara për një kontroll të ashpër në fushën e botimeve duke urdhëruar që të mos dalë asnjë libër, broshurë a përmbledhje pa u analizuar më parë deri në imtësitë më të vogla.  Po ashtu jepte orientime për komisionet që do të ngriheshin për kontrollin e një varg aksionesh kulturore-artistike të rëndësishme kombëtare, si ekspozita kombëtare, festivale kombëtare, etj.

E po ashtu edhe për gjithë prodhimet e Kinostudios shqyrtimi i të cilave niste nga planet e reja vjetore për xhirime, tek kontrolli mbi skenarët,  dhe mbi produktin final sikurse edhe për të gjithë filmat e huaj që përzgjidheshin për tregun shqiptar, ndërhyrjet dhe përshtatjet, sipas oreksit të regjimit që bëheshin në disa prej tyre dhe kontrollit final para se ti shfaqnin nëpër kinema.  Po ashtu në pjesën e parë të këtij dokumenti u publikuan edhe orientimet për kontrollin që do të ushtrohej në krijimet artistike të teatrit të Operas dhe Baletit si dhe strukturat që do ta kryenin këtë kontroll.

Ndërsa sot sjellim pjesën e dytë të këtij dokumenti  që mban datën 12 dhjetor 1973. Në këtë pjesë të dytë jepen direktivat e Komitetit Qendror për kontrollin që duhej ushtruar në Radio Televizionin Shqiptar, si një prej levave kryesore përmes të cilit bëhej propaganda. Orientimet për një kontroll të rreptë të RTSh-së jepeshin për të gjithë gamën e gjerë të programacioneve të tij, të prodhimit të filmave e dokumentarëve, muzikës, etj. Po ashtu pjesa e dytë e këtij dokumenti sjell edhe urdhrat dhe orientimet për të kontrolluar gjithë skenat teatrore,  galeritë e artëve pamore dhe shtypin. Më poshtë e sjellim të plotë pjesën e dytë të këtij dokumenti sekret.



(Vijon nga dje)

V. – Për Radio-Televizionin:
Plani tematik vjetor i programeve letraro-artistike diskutohet në kolektivat përkatëse, në kolegjiumet dhe organizatat bazë të partisë.
1. – Emisionet e folura:

Të gjitha emisionet e folura, para se të transmetohen, përgatiten nga redaktori, sipas kritereve të njohura, kontrollohen nga përgjegjësi i redaksisë, por aprovimin përfundimtar e jep zëvendësdrejtori ose drejtori i drejtorisë përkatëse.

Redaksitë e programacioneve të drejtorive përkatëse, përpara se të përgatisin emisionet për transmetim, pranojnë vetëm ato emisione që kanë kaluar në kontroll, sipas kritereve të përcaktuara në këtë pikë.

2. – Emisionet letraro-artistike:
Emisionet: teatri në mikrofon, teatri i fëmijëve, estrada në mikrofon, heroizmi i popullit tonë në shekuj, fjala artistike në mikrofon, faqe nga libri, emisionet humoristike e të tjera të këtij karakteri, pasi përgatiten nga redaktori ose regjisori, kontrollohen nga përgjegjësi i redaksisë, por aprovimin për transmetim e jep zëvendësdrejtori ose drejtori i drejtorisë përkatëse.

Ky kontroll ushtrohet si për ato emisione që përgatit vetë radioja, ashtu dhe për ato që përgatiten nga teatrot apo estradat e rretheve, pavarësisht nga kontrolli që mund të  jetë bërë në këto rrethe nga organet kompetente.

Në Televizion ushtrohet i njëjti kontroll për të gjitha emisionet analoge me ato të Radios si dhe për emisionet e tjera të kësaj kategorie, siç janë koncertet me muzikë të lehtë, koncertet variete, konkurset letraro-artistike etj.

3. – Filmat:
Për filmat që porositen nga firmat e huaja për programet e Televizionit, bëhet studimi i përmbajtjes në redaksinë përkatëse dhe para se të porositen, merret aprovimi i zëvendësdrejtorit dhe drejtorit të Televizionit; lista i kalohet për shqyrtim përfundimtar edhe drejtorit të përgjithshëm.

Para se të përfshihen në programet e transmetimit të Televizionit, filmat që importohen nga jashtë kontrollohen nga drejtoria nëpërmjet një komisioni të caktuar nga drejtori i Televizionit, në të cilin duhet të bëjnë pjesë, veç të tjerëve, dhe përgjegjësi i redaksisë së përpunimit të filmit, përgjegjësi i redaksisë së kulturës, drejtori, zëvendësdrejtori dhe udhëheqësi artistik i Televizionit, një përfaqësues i Kinostudios dhe persona të tjerë kompetentë për këtë problem.

Komisioni jep mendime konkrete edhe për pjesët e veçanta të cilat duhet t’i hiqen filmit para se ai të shfaqet.
Në bazë të vërejtjeve të komisionit, redaksia bën shkurtimet e nevojshme të pjesëve me të meta ideore. Aprovimin përfundimtar për të transmetuar filmin e bën drejtori ose zëvendësdrejtori i tij i Televizionit.

Kur shihet e nevojshme filmat të shikohen edhe nga drejtori i përgjithshëm.

4. – Krijimtaria muzikore:
Të gjitha veprat muzikore që futen në programet e Radios kontrollohen nga një komision i përbërë nga zëvendësdrejtori i Drejtorisë së Radios së Brendshme, përgjegjësi i redaksisë së krijimtarisë muzikore, dirigjentët e orkestrës dhe kompozitorë të brendshëm dhe të jashtëm.

Për këngët e anketës muzikore të muajit, pasi përgatiten nga redaksia e krijimtarisë muzikore, pëlqimin për transmetim e jep zëvendësdrejtori i Drejtorisë së Radios së Brendshme e në rast nevoje edhe drejtori.

Muzika e huaj që futet për transmetim në fonotekën e Radios kontrollohet nga një komision i përbërë nga drejtori dhe zëvendësdrejtori i Radios së Brendshme, redaktori përkatës, përgjegjësi i redaksisë së programeve muzikore, përgjegjësi i redaksisë së krijimtarisë muzikore e shokë të tjerë kompetentë për këtë çështje. Në rast nevoje merret dhe aprovimi i drejtorit të përgjithshëm.

Edhe në programet e Televizionit nuk përfshihet asnjë emision, që nuk është aprovuar nga ana e këtij komisioni.
Për Festivalin e Këngës në Radio-Televizion ngrihet një komision, i cili përbëhet nga shokë me përgjegjësi dhe specialistë të këtij institucioni, përfaqësues të Ministrisë së Arsimit e Kulturës, të Lidhjes së Shkrimtarëve e Artistëve e shokë të tjerë të jashtëm. Kryetar i këtij komisioni është drejtori i përgjithshëm i Radio-Televizionit.

Aprovimi për të dhënë në publik e për të transmetuar në Radio-Televizion programet e këtij festivali jepet në konsultim edhe me aparatin e Komitetit Qendror të Partisë dhe të Këshillit të Ministrave.
 
VI. – Për teatrot:
Repertori tematik vjetor, pasi diskutohet në kolektivin e artistëve, në këshillin artistik dhe në organizatën bazë, i paraqitet për aprovim Komitetit Ekzekutiv të Këshillit Popullor të Rrethit. Pjesët që do të vihen në skenë bëhen objekt diskutimi në kolektivat teatrale.

Pjesët e reja nga dramaturgjia jonë dhe e huaj, pasi të shqyrtohen nga kolektivi i artistëve e këshilli artistik aprovohen nga Komiteti Ekzekutiv i Rrethit.
Për rivëniet në skenë të pjesëve, pasi vendos kolektivi krijues dhe këshilli artistik i teatrit, merret edhe pëlqimi i Komitetit Ekzekutiv të Rrethit.

Të gjitha premiera shqyrtohen nga këshilli artistik e drejtoria, por para se të jepen në publik merret pëlqimi i Komitetit Ekzekutiv të Rrethit, i cili konsultohet edhe me Komitetin e Partisë.
 
VII. – Për estradat:
Repertori tematik vjetor pasi diskutohet nga kolektivat e artistëve, këshillat artistike dhe organizatat bazë të partisë, aprovohet nga Komiteti Ekzekutiv i Rrethit. Materialet e tyre për çdo premierë i aprovon këshilli artistik.

Të gjitha shfaqjet e reja (premierat), para se të jepen për publikun, diskutohen dhe aprovohen nga këshillat artistike dhe drejtoritë përkatëse, por aprovimin e fundit për t’u shfaqur ose jo e jep Komiteti Ekzekutiv i Rrethit. Kjo bëhet në konsultim me aparatin e Komitetit të Partisë.
    
VIII. – Ekspozitat e arteve figurative dhe simbolet përkujtimore:
Ekspozitat kombëtare të arteve figurative dhe monumentet me rëndësi të veçantë nga cilado organizatë ose institucion që i organizon, aprovohen nga një komision i veçantë, që ngrihet nga Ministria e Arsimit dhe e Kulturës. Aprovimi jepet në konsultim edhe me aparatin e Komitetit Qendror të Partisë dhe të Këshillit të Ministrave.

Ekspozitat e arteve figurative që organizohen në rrethe si edhe ekspozitat personale aprovohen nga Komitetet Ekzekutive të Rretheve pasi merret edhe pëlqimi i aparatit të Komitetit të Partisë.

Të gjitha ekspozitat e arteve figurative që dërgohen jashtë shtetit aprovohen nga Ministria e Arsimit dhe e Kulturës në konsultim edhe me aparatin e Komitetit Qendror të Partisë dhe të Këshillit të Ministrave.
 
IX. – Për shtypin e përditshëm periodik:
Materialet më të rëndësishme të krijimtarisë letrare e artistike, që botohen në organet e ndryshme, i aprovon kolegjiumi i redaksisë.
*
*          *
Zbatimi i këtyre orientimeve, krahas përcaktimin e vënies në jetë në mënyrë rigoroze e pa asnjë lëshim të nomenklaturave të mësipërme, kërkon edhe forcimin e gjithanshëm të punës drejtuese dhe kontrolluese të organeve të interesuara shtetërore e të partisë.

1. Në të gjitha institucionet artistike e kulturore rëndësi të dorës së parë ka detyra dhe e drejta e organizatës bazë të partisë së institucionit për të ushtruar plotësisht rolin udhëheqës e kontrollues mbi tërë veprimtarinë e institucionit, ashtu si dhe në të gjitha ndërmarrjet e institucionet e tjera.

Për këtë, organizata bazë e partisë përcakton edhe format e realizimit praktik të udhëheqjes e të kontrollit mbi të gjithë veprimtarinë e institucionit përkatës, shqyrton sa herë që e sheh të nevojshme vepra letrare e artistike, premiera të ndryshme etj. Në mënyrë të veçantë ajo ndalet në diskutimin e veprave me shqetësime ideore.

Duke ushtruar rolin e saj drejtues e kontrollues organizata bazë e partisë ka parasysh të mos dublojë e zëvendësojë organet e interesuara e përgjegjëse për aprovimin e veprave letrare artistike siç janë këshillat artistike, kolegjiumet e ndryshme e sidomos drejtoritë, të mos u marrë atyre kompetencat e nomenklaturat që kanë, por t’i ndihmojë këto organizma, t’u kërkojë llogari për punën që bëjnë, t’i udhëheqë e t’i kontrollojë.

2. Ministria e Arsimit dhe e Kulturës si dhe organet e saj në bazë duhet të ushtrojnë në mënyrë më sistematike kontrollin mbi gjithë veprimtarinë e institucioneve kulturore e artistike.

Për këtë, përveç përgjegjësisë që mbajnë komitetet ekzekutive dhe drejtuesit e institucioneve kulturore-artistike në rrethe, ajo duhet të ketë gjithmonë parasysh se mban përgjegjësi të plotë për gjithë veprimtarinë artistike e kulturore, si për atë që e aprovon vetë drejtpërsëdrejti, ashtu edhe për atë që e aprovojnë institucionet e saj vartëse. Prandaj, ajo duhet t’i kushtojë kujdes të veçantë përmbajtjes së veprave që do të botohen, të dramave e të skenarëve të filmave që do të vihen në skenë e do të ekranizohen, krijimeve muzikore që do të ekzekutohen etj.

3. Një kujdes i vazhdueshëm duhet t’i kushtohet diskutimit të problemeve që dalin nga krijimtaria letraro-artistike, duke futur këtu edhe atë që konsiderohet e papërshtatshme për t’u botuar, ekspozuar ose ekzekutuar.

Sidomos për këtë lloj krijimtarie të fundit, të gjitha institucionet e interesuara, redaksitë e ndryshme etj., herë pas here bëjnë studime për problemet që dalin; organizojnë diskutime e analiza, sipas rëndësisë së problemit, në redaksi, kolegjium, organizatën bazë të partisë si dhe në kolektiv. Për konkluzionet e këtyre, sipas rastit e problemeve, informohen organet e interesuara shtetërore e të partisë në rreth e në qendër, Ministria e Arsimit dhe e Kulturës, aparati i Komitetit Qendror të Partisë dhe i Këshillit të Ministrave.

4. Përgjegjësi të veçantë mbajnë personat drejtpërsëdrejti përgjegjës, që lejojnë të shtypen, të vihen në skenë ose në ekran etj., vepra që konsiderohen të papërshtatshme për brendinë e tyre të shtrembër. Në këto raste, kundrejt këtyre, krahas përgjegjësisë që kanë para partisë e shtetit, të zbatohen dispozitat në fuqi edhe për zhdëmtim material.

5. Krahas kontrollit të partisë e të shtetit duhet të forcohet edhe kontrolli punëtor e i masave mbi krijimtarinë letrare e artistike, si nga forcat që gjenden brenda vetë institucioneve përkatëse ashtu dhe nga ato jashtë tyre.

Në bazë të këtyre orientimeve të përgjithshme, institucionet përkatëse e të interesuara duhet të bëjnë rregulloret e brendshme, të cilat duhet të aprovohen nga organet prej të cilave varen.
 
ZËVENDËSKRYETARI I KËSHILLIT TË MINISTRAVE
XHAFER SPAHIU
(firma, vula)
 
 
SEKRETARI I KOMITETIT QENDROR TË PPSH
RAMIZ ALIA
(firma, vula)
 
Tiranë, më 6 dhjetor 1973


d.b/shqiptarja.com