Skandal/ Tregu agro-ushqimor 'skllavëron' tregtarët, abuzon me qeranë dhe çmimin e energjisë e ujit

Çmimet e frutave dhe perimeve vazhdojnë të rriten, njerëzit ankohen, por nuk arrijnë të gjejnë shkakun e këtyre rritjeve. Pak ditë më parë per shembull, fermerët e Sarandës bënë publikisht të ditur se mandarinat në fushat e tyre blihen me 20 lekë kilogrami, por më pas shiten me 100 lekë në treg. Në duart e kujt përfundon diferenca? Në zinxhirin e gjatë që çon në të rritje çmimesh, shfaqet hija e skandalit. Në qendër të skandalit është Tregu Agro-Ushqimor i Tiranës, që funksionon si një qendër për shpërdarjen me shumicë të produkteve ushqimore.

Tregu i ri Agro-Ushqimor është përuruar në vitin 2014 dhe është në pronësi 100% të shoqërisë EKMA Albania. Transferimi nga tregu i vjetër agro-ushqimor në Uzinën Dinamo  u shoqërua më polemika, madje edhe me incidente me Policinë..

Tregtarët trembeshin se mos përfundimi i tyre në një treg privat do të shtonte spekulimet. Megjithatë, në një vizitë në tregun e ri, ministri i Bujqësisë në atë kohë, Edmond Panariti, u shpreh me fjalë që jepnin siguri qe nuk do kishte asnje spekulimi me tarifat.

Por shqetësimet e tregtarëve dolën të drejta. Në fakt, çmimet që duhet t’i paguajnë tregtarët pronari të tregut janë më të lartat në rajon, kushtet kontraktore janë skllavëruese dhe rezultati është që tregtarët janë të detyruar të transferojnë këto kosto jashtëzakonisht të mëdha mbi çmimet përfundimtare të produkteve agro-ushqimore të tregut të pakicës, nderkohe qe pronarët e Tregut Agro-Ushqimor sigurojnë fitime me vlerë miliona euro. Vetëm në vitin 2017 norma e fitimit rekord e Tregut Agro-Ushqimor të Tiranës ka qenë 76%: pra për çdo 100 lekë të arkëtuara, 76 lekë janë fitim i pastër për pronarët.

Në këtë mënyrë, sipas bilancit që Report TV ka mundur ta shohë, shoqëria EKMA Albania, pronarja e tregun, në vitin 2017 ka siguruar fitime me vlerë më se 380 milionë lekë të reja, ndërsa në vitin 2016 fitimet ishin 361 milionë lekë të reja. Në vetëm dy vjet shoqëria ka mbuluar gati 70 për qind të të gjithë investimit.

Skandali nuk i shpëtoi vëmendjes së Autoritetit të Konkurrencës, i cili, më 22 nëntor të vitit të kaluar, me vendimin numër 572, akuzoi EKMA Albania për pozicion dominues në treg, duke vendosur një gjobë më shumë se 43 milionë lekë të rinj dhe duke e detyruar shoqërinë që brenda 30 ditësh të merrte një seri masash, që shërbejnë  për të eliminuar abuzimet kontraktore dhe ekonomike që iu imponohen tregtarëve. Por, ndonëse kanë kaluar më shumë se dy muaj, nuk ka ndodhur asgjë.  

Lista e abuzimeve të kryera nga shoqëria EKMA në dëm të tregtarëve me qëllim që të sigurojë ato fitime rekord dhe duke përfituar nga pozita e monopolit, duket  shumë e gjatë. Në raportin e Autoritetit të Konkurrencës denoncohet fakti që ''EKMA Albania aplikon kontrata, të cilat përmbajnë kushte imponuese vetëm për njërën palë të kontratës – qiramarrësin. Kompania EKMA për shembull detyron qiramarrësin të negociojë muaj për muaj për çmimin e saj, duke krijuar paqëndrueshmëri financiare për qiramarrësin, si dhe duke e detyruar të paguajë një garanci të vlefshme me pagesën e 2 muajve, pa u marrë përsipër as edhe një gjë nga ana e qiradhënësit''.

Kjo ndërmarrje aplikon edhe çmime shumë të larta qiraje që varjojnë nga 10 deri në 40 euro për metër katror, të ngjashëm me çmimet që paguhen në një qendër të madhe tregtare në qendër të kryeqytetit. Autoriteti i Konkurencës ka verifikuar sa janë çmimet e qirave në këto fusha: ''Krahasuar me të dhënat e siguruara nga ndërmarrjet Eko Market SHPK dhe Conad Albania SHPK, të cilat rezultojnë të kenë marrë me qira ambiente për magazinim dhe tregtim, të cilat ndodhen në të njëjtën zonë gjeografike me Tregun Agro-Ushqimor të qytetit të Tiranës, rezulton se çmimi i qirasë që aplikon ndërmarrja EKMA Albania SHPK është 74.2 % më i lartë se çmimi i qirasë që paguan ndërmarrja Eko Market SHPK dhe 89.3 % më i lartë se ai i paguar nga ndërmarrja Conad Albania SHPK.

Çmimet e aplikuara, denonconon Autoriteti i Konkurrencës, i mundësojnë shoqërisë EKMA një normë fitimi shumë të lartë, prej 76.1%, natyrisht në kurriz të tregtarëve dhe konsumatorëve''

Por ka edhe abuzime të tjera, deri në skandalin e dyfishimit të tarifave të ujit dhe energjisë elektrike që janë të detyruar të paguajnë tregtarët.   Sipas raporetri te Autoriteti i konkurences ''një tregues i sjelljes abuzive të ndërmarrjes EKMA Albania SHPK lidhet me çmimin e energjisë, i cili i faturohet kësaj ndërmarrjeje (sipas faturave të lëshuara nga OSHEE) me çmim 13,2 lekë/kwh, me TVSH. Por sasia e matur e energjisë shpërndahet nga EKMA Albania SHPK sipas sasive të harxhuara për çdo ambient me një çmim prej 20,2 lekë/kwh, me TVSH, duke detyruar qiramarrësit të pranojnë detyrime shtesë, duke paguar një çmim më të lartë se ai i miratuar nga organet shtetërore. E njëjta sjellje vihet re dhe në mënyrën e faturimit të ujit, i cili i faturohet kësaj ndërmarrjeje vetëm me tarifë shërbimi prej 240 lekë në metër kub total, ndërkohë që tregtarët qiramarrës faturohen (nëpërmjet faturës së qirasë) me një tarifë prej 360 lekë/ m3''.

Por tregtari qiramarrës – vazhdon raporti - nuk vihet në dijeni të sasisë së harxhuar të energjisë elektrike dhe ujit, pasi fatura që i lëshohet atij nga ndërmarrja EKMA Albania SHPK përmban vetëm vlerën totale, nën zërin e "qirasë së ambientit" dhe nuk është e detajuar me të gjitha zërat e shpenzimeve që mbart realisht (pra nuk përfshin, si zëra të veçantë, shpenzimet për energji elektrike, ujë dhe pastrim.

Ndërmarrja EKMA Albania SHPK, për shkak të pozitës së saj dominuese- denoncon raporti i Autoritetit të Konkurrencës -  i transferon shërbimet, të cilat sipas Vendimit të Këshillit Bashkiak Nr.19, datë 09.04.2015, duhet të sigurohen nga vetë ndërmarrja, tek qiramarrësi, duke abuzuar, dhe duke u shkaktuar këtyre të fundit dëm ekonomik, si dhe duke i detyruar të pranojnë detyrime shtesë, të cilat, për vetë natyrën e tyre, nuk kanë lidhje me objektin e kontratës në fjalë.

Sikurse thamë në fillim, vendimi i Autoritetit të  Konkurrencës është i 22 nëntorit 2018, por që atëhere e deri tani shoqëria EKMA, jo vetëm që nuk ka paguar gjobën prej 46 milionësh, por as nuk ka marrë asnje nga  masat që autoritetet shtetërore i kanë imponuar për të bërë të mundur garantimin e të drejtave të tregtarëve dhe mbrojtie e konsumatore.

/xy/Shqiptarja.com

TAG:
• rritja e cmimeve
• autoriteti i konkurrencës
• tregu agro ushqimor i Tiranes
• EKMA