Thoma Gëllçi: 80 Vjet pas Auschwitz-it: Elon Musk dhe shprehja "Këpucar, Rri tek Këpuca!

Fraza "Këpucar, rri tek këpuca!" lidhet me një histori të lashtë nga Greqia e vjetër, të treguar nga historiani romak Plini Plaku. Historia përfshin piktorin e famshëm Apelles, i cili ishte një prej artistëve më të njohur të kohës së tij.

Sipas tregimit, Apeles krijoi një pikturë dhe e vendosi atë për ta parë publiku. Një këpucar, duke parë pikturën, vuri re se një këpucë në pikturë kishte një gabim dhe e kritikoi atë. Apeles, duke e pranuar kritikën si të drejtë, e korrigjoi gabimin. Por më pas, këpucari filloi të komentonte mbi pjesë të tjera të pikturës që nuk kishin lidhje me zanatin e tij. Në atë moment, Apeles i tha këpucarit: "Këpucar, rri tek këpuca!" ("Ne sutor ultra crepidam" në latinisht), duke nënkuptuar se njerëzit duhet të komentojnë vetëm për gjëra për të cilat kanë njohuri ose kompetencë.

Fraza është bërë një mënyrë për të treguar se është e rëndësishme të qëndrosh brenda fushës së ekspertizës dhe të mos ndërhysh në çështje për të cilat nuk ke njohuri.
Kjo histori m’u kujtua teksa lexoja lajmet dhe shihja njeriun më të pasur në botë, Elon Musk, i cili në mënyrë arrogante ndërhyn në zgjedhjet legjislative gjermane duke marrë hapur anën e ekstremit të djathtë dhe sulmuar demokracinë gjermane. Ai bëri një paraqitje virtuale në një aktivitet fushate të partisë ekstremiste të djathtë AfD në Gjermani dhe, duke iu referuar së kaluarës historike të Gjermanisë, bëri deklarata që relativizoi të kaluarën naziste të Gjermanisë.

Në javën kur bota u ndal për të kujtuar 80-vjetorin e çlirimit të kampit të përqendrimit të Auschwitz-it, një prej simboleve më të fuqishme të tmerreve të Holokaustit, komentet e Elon Musk shkaktuan tronditje dhe indinjatë të thellë. Deklarata e tij se “fëmijët nuk duhet të ndihen fajtorë për mëkatet e prindërve të tyre, aq më pak të stërgjyshërve” zgjoi shqetësime të mëdha për impaktin që mund të ketë një qasje e tillë në narrativën historike.

Ai bëri një paraqitje virtuale në një tubim të partisë së ekstremit të djathtë gjerman, Alternative für Deutschland (AfD), duke shprehur mbështetje të hapur për kete grup politik që ka nxitur shqetësime serioze në lidhje me stabilitetin e demokracisë gjermane dhe ruajtjen e kujtesës historike.

 Veprimi i Musk nuk mund të konsiderohet thjesht si një lëvizje individuale, por si një ndërhyrje e rëndësishme nga një figurë globale në një nga demokracitë më të mëdha të Evropës. Ai jo vetëm që mbështeti një parti politike që njihet për retorikën e saj anti-emigracion dhe përpjekjet për të minimizuar rëndësinë e përgjegjësisë historike të Gjermanisë, por gjithashtu u përfshi në një debat që prek thelbin e identitetit dhe të ardhmes politike të vendit.
Kjo qasje, e cila minimizon ndjenjën e përgjegjësisë historike, bie në harmoni të plotë me platformën e partisë së ekstremit të djathtë gjermane. AfD-ja ka promovuar vazhdimisht një vizion të largimit nga ndjenja e fajit për të kaluarën naziste të Gjermanisë, duke e përshkruar atë si një barrë të panevojshme për brezat e rinj. Në vend që të ndihmojë në ndërtimin e një shoqërie që kupton rëndësinë e përballjes me historinë, kjo qasje e vendos përpjekjen për pajtim dhe kujtesë në një rrezik të qartë.

Auschwitz-i nuk është thjesht një simbol i tmerreve të kaluara; ai përfaqëson një paralajmërim universal për atë që mund të ndodhë kur urrejtja, intoleranca dhe ekstremizmi lejohen të lulëzojnë. Për këtë arsye, përkujtimi i Holokaustit dhe ruajtja e kujtesës historike janë detyra kolektive për të gjitha shoqëritë që synojnë të ruajnë lirinë dhe dinjitetin njerëzor. Komentet e Musk-it, megjithëse të veshura me një gjuhë që pretendon të promovojë një ndjenjë të “shkëputjes” nga e kaluara, në fakt sfidojnë këtë përpjekje, duke e reduktuar kujtesën historike në një barrë emocionale dhe politike që duhet shmangur.

Por kujtesa historike nuk është një zgjedhje; ajo është një domosdoshmëri. Pa një përballje të hapur dhe të ndershme me të kaluarën, është e pamundur të ndërtohet një e ardhme e drejtë dhe e qëndrueshme. Mosrespektimi i kësaj kujtese, është një fyerje për viktimat e nazizmit dhe një kërcënim për të ardhmen demokratike të Gjermanisë dhe botës më gjerë.

Narrativat që minimizojnë të kaluarën historike, si ato që u artikuluan nga Musk, janë pjesë e një prirjeje më të gjerë të revizionizmit historik, që shpesh përdoret nga lëvizjet populiste dhe ekstremiste për të promovuar axhendat e tyre politike. Këto narrativë nuk synojnë vetëm të rehabilitojnë figura dhe ideologji të diskredituara historikisht, por edhe të shërbejnë si një mjet për të mobilizuar mbështetësit përmes manipulimit emocional dhe ngacmimit të nostalgjisë për një “kohë më të mirë” të pretenduar.
Kjo qasje është veçanërisht e rrezikshme në një vend si Gjermania, ku përballja me historinë naziste është një shtyllë e kulturës politike dhe edukative. Mosrespektimi i kësaj kulture kujtese, në emër të një narrative të "shkëputjes nga e kaluara", jo vetëm që dëmton përpjekjet për pajtim historik, por edhe minon themelet e demokracisë liberale, duke krijuar hapësirë për ideologji ekstremiste dhe përçarëse.

Deklaratat e Musk-it janë një kujtesë se elitat globale kanë një përgjegjësi të madhe për mënyrën se si e përdorin pushtetin dhe influencën e tyre. Kur një figurë me ndikimin e Musk mbështet narrativa që sfidojnë përkujtimin historik dhe promovon një vizion që normalizon ekstremizmin, nuk është thjesht një problem i qëndrimeve individuale, por një kërcënim që mund të ketë pasoja globale.

Nëse bota harron tmerret e Auschwitz-it, ajo rrezikon të përsërisë gabimet e kaluara. Dhe nëse figura të fuqishme si Musk vazhdojnë të minimizojnë rëndësinë e kujtesës historike, përpjekjet për të ruajtur demokracinë, drejtësinë dhe lirinë janë më të rrezikuara se kurrë.

“Make Germany Great Again” dhe hijet e historisë gjermane

Thirrja “Make Germany Great Again”, e bërë nga Elon Musk gjatë fjalimit të tij virtual, është një frazë që ngre shqetësime të mëdha për implikimet e saj historike dhe politike. E ngarkuar me nënkuptime të forta nacionaliste, kjo thirrje bart ngjashmëri të qartë me sloganin e Donald Trump-it, “Make America Great Again”, por në një kontekst historik tërësisht ndryshe dhe shumë më të ndjeshëm.

Kur Musk flet për “bërjen e Gjermanisë madhështore përsëri”, mbetet një pyetje thelbësore: cilës periudhë i referohet ai? Historia e Gjermanisë është e mbushur me kthesa dramatike, nga epoka e Perandorisë Gjermane, te Republika e Vajmarit, dhe deri te periudha më e errët e regjimit nazist. Secila nga këto periudha përfaqëson një kuptim të ndryshëm të “madhështisë” gjermane.

Nëse kjo thirrje lidhet me periudhën e Perandorisë Gjermane, ajo evokon një epokë të industrializimit dhe fuqisë ushtarake, por edhe kolonializmit dhe rivaliteteve që çuan në Luftën e Parë Botërore. Nëse lidhet me periudhën naziste, slogani bëhet jo vetëm provokativ, por thellësisht i rrezikshëm, duke rihapur plagë historike që Gjermania ka punuar shumë për t’i shëruar. Një frazë e tillë nuk mund të mos përfshijë kujtimet e përdorimit të termave si “madhështia” nga propaganda naziste, e cila e ngrinte Gjermaninë mbi të tjerët dhe justifikonte agresionin dhe krimet kundër njerëzimit.

Edhe nëse kjo thirrje synon të lidhet me sukseset ekonomike dhe kulturore të Gjermanisë pas Luftës së Dytë Botërore, ajo ende ngre shqetësime për mënyrën se si perceptimet e “madhështisë” mund të instrumentalizohen për të përhapur nacionalizëm dhe ksenofobi.

Retorika si “Make Germany Great Again” luan me nostalgjinë e publikut për një “kohë më të mirë”, një ndjenjë që populistët shpesh e përdorin për të mobilizuar votuesit dhe për të krijuar përçarje. Por kjo nostalgji, veçanërisht në kontekstin gjerman, është jashtëzakonisht problematike, sepse ajo përmban një shtresë të thellë revizionizmi historik. Kjo frazë i largon gjermanët nga procesi i rëndësishëm i përballjes me të kaluarën dhe promovon një vizion të glorifikuar të historisë që shpesh neglizhon përgjegjësinë për krimet e kaluara.

Në këtë mënyrë, Musk, që pretendon se promovon inovacion dhe të ardhme, në fakt e kthen shikimin prapa, duke nënkuptuar se e kaluara e ndritshme (cilado qoftë ajo) është më e vlefshme se një e ardhme e ndërtuar mbi reflektim dhe përfshirje.

Në Gjermani, ku kujtesa historike për Holokaustin dhe regjimin nazist është një shtyllë e edukimit dhe kulturës politike, slogani i Musk përbën një sfidë për standardet demokratike. Kujtesa e të kaluarës është e domosdoshme për të siguruar që gabimet e historisë të mos përsëriten, dhe çdo përpjekje për ta minimizuar atë është një sulm i drejtpërdrejtë ndaj këtyre vlerave.

Në një kohë kur ekstremi i djathtë po fiton terren në Gjermani dhe në Evropë, mesazhe si ato të Musk nuk janë thjesht provokime, por mjete që mund të fuqizojnë forcat politike që sfidojnë themelet e demokracisë liberale. Duke mbështetur hapur AfD-në dhe retorikën e saj, Musk kontribuon në normalizimin e ideologjive që janë në kundërshtim me vlerat e përbashkëta evropiane të barazisë, diversitetit dhe lirisë.

“Make Germany Great Again” nuk është vetëm një frazë; është një paralajmërim për rrezikun që sjell revizionizmi historik dhe përdorimi i retorikës nacionaliste për qëllime politike. Kur një figurë me ndikimin dhe pushtetin e Elon Musk-ut mbështet hapur narrativat që sfidojnë përpjekjet për pajtim dhe përfshirje, nuk është thjesht një çështje fjalësh, por një akt që mund të ketë pasoja afatgjata për Gjermaninë dhe më gjerë.

Nëse historia na ka mësuar diçka, është se përdorimi i keq i së kaluarës për të justifikuar qëllime politike në të tashmen ka çuar gjithmonë drejt shkatërrimit, dhe është detyra e shoqërive demokratike ta ndalojnë këtë trend para se të jetë tepër vonë. Është koha për t’i thënë Musk: këpucar, rri tek këpuca!

S.G/Shqiptarja.com

TAG:
• gjermani
• AfD
• elon musk
• Aushvic