Rubrikën Speciale ia kemi dedikuar lahutës shqiptare. Tashmë UNESCO ka përfshirë artin e të luajturit, të kënduarit dhe ndërtimin e lahutës në listën e pasurisë kulturore jomateriale me mbrojtje urgjente.

 “I Huaji”, vepra e mirënjohur e Albert Kamysë, vjen e përshtatur në skenën e Teatrit Kombëtar Eksperimental në Tiranë si një bashkëpunim mes artistëve italianë dhe shqiptarë.  

Yje të baletit botëror janë bërë bashkë në skenën shqiptare në një shfaqje baleti nën drejtimin artistik të Drejtorit të Operës dhe Baletit të Vjenës.

Art, kulturë dhe spektakël. Rubrika “Ciceron”, ju njeh me aktivitetet që mund të ndiqni sot dhe nesër në Tiranë dhe disa qytete të vendit.

Nuk është konceptuar si një shfaqje klasike pikturash, por si një hapësirë ndijore, ku arti lidhet me trupin, gjuhën dhe historinë. Përmes ikonografisë dhe simbolikës, Bledar Gramo në ekspozitën e tij të fundit ndërton një dialog mes imazhit dhe fjalës, duke i dhënë vizitorit një përvojë të drejtpërdrejtë.

“Numri 36 ka për mua një domethënie të veçantë. Ai lidhet drejtpërdrejt me 36 shkronjat e alfabetit shqip. Në ekspozitë kemi edhe një video që nis me fjalinë ‘Në fillim ishte fjala’, duke lidhur gjuhën me aktin e krijimit.”, thotë artisti Bledar Gramo.

Ekspozita zhvillohet në dy salla. Në të parën, publiku përballet me 36 skica figurash historike dhe fetare, si dhe me objekte që lidhen me procesin krijues të artistit. Vizitorët ftohen të ndërveprojnë me veprën, duke shtypur dhe ndërtuar fjalë përmes germave.

Një mbrëmje e veçantë kushtuar muzikës së filmit shqiptar, nën drejtimin e dirigjentit Gridi Kraja dhe interpretimin e orkestrës simfonike SinfoArt do të vijë mbrëmjen e sotme dhe nesër në teatrin e Metropolit

Ekspozita fotografike “Olbania” vjen si një eksplorim artistik i marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe Italisë, duke sjellë imazhe të marra nga interneti që kanë ndikuar në krijimin e perceptimeve te gabuara ndaj vendit tonë.

Lezha tashmë ka një galeri të përhershme të piktorit të njohur Pashk Përvathi, e hapur në shtëpinë e tij, në qendër të qytetit, pranë Obeliskut të Besëlidhjes.

Në këtë hapësirë jane ekspozuar 82 vepra, të realizuara per më shumë se 40 vite krijimtari artistike.

Hapja e galerisë u shoqërua me një ceremoni të veçantë, ku morën pjesë autoritete lokale, artistë, kritikë arti dhe dashamirës të kulturës.

Qindra profesionistë të industrisë së filmit nga Ballkani dhe Europa vijnë në Tiranë në edicionin e nëntë të ‘Balkan Film Market’. Në takime, pitching apo panele të ndryshme mes tyre ndahen eksperiencat, lidhen bashkëpunime të reja, diskutohen mundësitë për financimin, rritjen profesionale dhe zhvillimin e kinematografisë.  

Tertini thotë se u ka ofruar shumë yjeve që të bëhen pjesë, por të gjithë duan të jenë protagonist. Xhirimet me Gates janë realizuar kohë më parë.

“Rrugëtim i ëndërrt” është aktiviteti, që do të celebrojë krijimtarinë 50-vjeçare të animacionit shqiptar. Aktiviteti do të çelet sot në kinema “Millenium”. Përgjatë tre ditëve do të shfaqen filma në kinema “Drita”, “Agimi”, “Maks Velo”, në “Tirana Moon”, në Universitetin e Arteve dhe parkun “Rinia”.

Robert Prifti mishëron më së miri atë që mund të cilësohet “Portreti i një intelektuali të vërtetë”. Për këtë arsye, në kuadër të 100-vjetorit të lindjes, ai përkujtohet në një aktivitet të titulluar me këtë cilësim.

Një hapësirë aktive kulturore dhe studimore e hapur për publikun, studiuesit, nxënësit dhe komunitetin arbëresh synon të jetë “Shtëpia e arbëreshëve”, një projekt ku parashikohet të ketë bibliotekë të specializuar, arkiv të trashëgimisë arbëreshe si dhe hapësira ekspozitash dhe aktivitetesh kulturore.

Në Gjirokastër, mbahen një sërë aktivitetesh festive. Nesër, në kinemanë e qytetit mund të ndiqni koncertin instrumental të fëmijëve të Qendrës Kulturore “Fato Berberi”, “Tingujt e festave”.

Përveç pjesës së letërsisë së humorit, në hollin e Teatrit të Korçës janë ekspozuar edhe karikatura të realizuara në një mënyrë të veçantë, me mesazhe të forta dhe aktuale. Tematikat variojnë nga përdorimi i inteligjencës artificiale deri te situata politike botërore.

Gjirokastra është mbushur me tinguj magjikë gjatë mbrëmjes festive të së premtes, ku muzika e pavdekshme e Ennio Morricones u interpretua nga artistë të njohur italianë. Po kështu në qytetin e gurtë dhanë shfaqje në fundjavë dhe trupa e Cirkut Kombëtar.

Nxënësit e Kukësit sollën në Pallatin e Kulturës dramën “Pjata prej druri” të Edmund Morris, që trajton jetën e veshtire të te moshuarve. Loja e tyre artistike u duartrokit nga publiku qe mbushi sallen.

35 vite nga ndarja e tij nga jeta, figura e Nexhmedin Zajmit vjen përmes një monografie me foto të rralla, dhjetra piktura të realizuara prej tij dhe një analize shkencore. Një botim i përgatitur nga i biri, në nderim të një prej mjeshtrave të artit figurativ shqiptar.

“Hamlet” me regji nga Jonida Beqo do të vijojë të sot dhe nesër në Teatrin e Metropolit. Interpretojnë: Amos Zaharia, Kosovare Krasniqi, Viktor Zhusti, Yllka Mujo, Sokol Angjeli, Armela Demaj etj.

“Il Trovatore”, kryevepra botërore e Giuseppe Verdit rikthehet në skenën shqiptare me një produksion të ri, që mban firmën e regjisorit të mirënjohur Roberto Catalani. Pas 24 vitesh mungesë, në skenën shqiptare rikthehet edhe tenori i mirënjohur shqiptar me karrierë ndërkombëtare, Josif Gjipali.

Një album pianistik me muzikë filmash të kompozuara nga Haig Zacharin u prezantua mbrëmë përmes një forme mjaft të veçantë në Arkivin Qendror Shtetëror të Filmit.  Aktiviteti, një nismë e pianistes Ardita Bufaj solli për të pranishmit muzikë të njohur nga filmat shqiptarë ndër vite.

Në Katedralen e Shën Gjergjit, në qendër të Fierit, gjenden disa objekte antike, 2400 vjecare por që kanë mbetur jashtë vemendjes. Sipas historianit Ilirjan Gjika, këto objekte duhet të përfshihen në guidat turistike dhe të shërbejnë si pikë reference për turistët.

Abaza Hoxha ishte ndër 22 personalitet që u nderuan me titullin Urdhri i Skënderbeut. Ai është një nga themeluesit e kinematografisë shqiptare, studiuesi dhe historiani i parë i saj e po ashtu dhe i pari që ishte arsimuar në këtë fushë.

 “Komunikim” është ekspozita personale e artistit Agron Bytyçi, që është çelur te Galeria “FAB” në Tiranë e që do të vijojë të jetë e hapur deri më 22 dhjetor. Ajo vjen e kuruar nga artisti Zef Paci.

Shqipëria po përgatitet për pjesëmarrjen e saj në Bienalen e 61-të të Artit në Venecia. Projekti që do të na përfaqësojë në këtë ngjarje është një punë e artistit Genti Korini.

Filmat e periudhës komuniste shpesh shërbenin si propagandë e kamufluar permes artit. Një prej tyre, “Toka Jonë”, u prodhua për të goditur dhe persekutuar familjen Syku. Faktet e reja, të bazuara mbi dokumentet arkivore, u prezantuan sot në Lezhë, duke hedhur drite mbi të shkuarën tonë të dhimbshme.

Rënia e komunizmit e gjeti shoqërinë shqiptare të papërgatitur për demokracinë, vënë në dukje studiesit, sipas të cilëve, në gjithë këto vite vendi nuk ndërtoi as politika të kujtesës.

“Grua për shtëpi” është monodrama që do të vijë në skenën e teatrit “Petro Marko”, sot. Shfaqja sjell në skenë historitë e grave, martesat e hershme dhe pritshmëritë e padrejta që shoqëria vendos mbi to

Përmes një postimi në rrjetet sociale, Gonxhja shprehet se Teatri i Kukullave ka sjellë për 75 vite “magjinë e kukullave, buzëqeshje dhe çaste lumturie” për breza të tërë fëmijësh.

Një shfaqje për adoleshentë, interpretuar nga aktorë të vegjël nën drejtimin dhe regjinë e Klement Konomit do të vijë në skenën e teatrit “Zihni Zako” sot dhe nesër në Gjirokastër

“Rendi i Ri” shfaqja me regji të Kiço Londo, do të ngjitet edhe sonte në skenën e Teatrit Kombëtar në Tiranë. E bazuar në tekstin e dramaturgut spanjoll Sergi Pompermayer, vepra trajton një vend që endet mes dritës dhe errësirës, duke u përballur me plagët e demokracisë së brishtë.

Alba Sgarbi, vajza e kritikut të njohur italian të artit, Vittorio Sgarbi është kuratore e ekspozitës “Dhomat e vizatimit” e çelur këto ditë në Tiranë.

E mbrojtur në trashëgiminë e UNESCO-s, se si bëhet Xhubleta, e dinë gratë në moshë e pak artizane të reja. Për të njohur procesin tradicional të dijebërjes së kësaj veshje të lashtë dhe unike shqiptare, u organizua një bisedë e posaçme në Galerinë e Tiranës.

Kambanat e kishave kumbonin më mbytur, gratë harronin të ktheheshin darkave në shtëpi, burrat nuk i hiqnin kravatat, kur binin për gjumë.Katet e ndërtesave të reja tkurreshin, vendparkimet shtoheshin, mbylleshin dyqanet e luleve dhe kinematë, varrezat shpronësoheshin.

Ministri i Turizmit, Kulturës dhe Sporteve, Blendi Gonxhja, mori pjesë në dëgjesën Jubilare të Papa Leone XIV e mbajtur në sheshin e Shën Pjetrit në Vatikan në kuadër të Ditës Kulturore të Arbëreshëve.

Gonxhja shprehu nderin e jashtëzakonshëm teksa dëgjoi nga afër Atin e Shenjtë përpara mijëra besimtarëve të ardhur nga e gjithë bota. Ndër të tjera, ministri shkruan se e pati kënaqësinë ta falënderonte Papën për vëmendjen e treguar ndaj vlerave të kulturës shqiptare, si edhe për ftesën e veçantë të Selisë së Shenjtë, që mundësoi jo vetëm takimin e përzemërt, por edhe një përshëndetje të posaçme të Papës drejtuar përfaqësuesve të komunitetit arbëresh.

Regjisori Kristaq Mitro u përkujtua në 80-vjetorin e lindjes përmes një dokumentari të realizuar nga studentët e tij. Me regji nga Dritan Mesareja, filmi është një udhëtim magjepsës në jetën e jashtëzakonshme të regjisorit shqiptar i cili nuk jeton më mes nesh, që nga fillimet modeste deri në shndërrimin e tij në një pionier në fushën e kinemasë.