Alastair Campbell: Edi Rama
më merr në telefon për këshilla

TIRANE - Alaistar Campbell, ish zëdhënësi i Toni Blair gjatë qeverisjes britanike, në një intervistë për Opinion të Blendi Fevziut ka treguar disa nga prapaskenat e botimit të librit të tij Ditar gjatë qeverisjes së Toni Blairit, por edhe mënyrën sesi ka kontaktuar me liderin e PS, Edi Rama.

Ky libër është botuar në Shqipëri. Dhe në sa vende te tjera është botuar ky libër?
-Nuk e di, por më vjen mirë që është botuar këtu. Në shumicën e vendeve ku operon elita politike, shumica e tyre flasin anglisht. Ajo për të cilën ndihem vërtet i kënaqur është fakti që ky libër është botuar në shqip. Kjo sepse Kosova ka qenë një pjesë e rëndësishme e historisë së Blerit. Fakti që universiteti këtu donte të mund te botohej diçka ne shqip dhe te përhapej gjerësisht mes shqiptarëve, por te kishin gjithashtu edhe diçka për qëllime arsimi. Ka shumë pak libra dhe shumica e njerëzve shkruajnë kujtime autobiografike politike, shkruajnë reflektime, se si kanë shërbyer ata vetë. Po këtu është përshkruar fjalë për fjalë çdo ditë që unë kam qenë atje, me të përpjetat e të tatëpjetat, me ditët e bukura dhe ato të këqijat, çfarë ka shkuar mirë dhe çfarë keq.

Dhe janë shkruar ne te njëjtën ditë, është botuar pikërisht e njëjta dite kur ato janë shkruar për herë të parë.
-Po, të vetmet pjesë të reja aty janë një “Parathënie” e shkruar nga unë dhe një  “Parathënie” e shkruar nga Ilva Tare, gazetare, nëse më lejohet ta përmend këtë në kanalin tuaj.

Unë do ta nis me luftën e Kosovës. Është e vërtetë që roli i Toni Blerit në luftën e Kosovës ishte më i rëndësishëm sesa i liderëve të tjerë?
Po çështja e luftës së Kosovës, aty ishte NATO-ja kundër Beogradit. Dhe NATO-ja është një aleancë e kombeve demokratikë. Kështu ata duhet të ishin të bashkuar. Por mendoj se vendi me i rëndësishëm ne atë aleancë janë Shtetet e Bashkuara, Amerika dhe nga ana ushtarake ajo ishte më e rëndësishme. Po mendoj se sigurisht dhe e ndiej këtë gjë se udhëheqja e Toni Blerit gjate asaj periudhe ishte themelore. Është diçka që Toni e ndjeu vërtet thellësisht. Ai duhej të përfshihej në atë mënyrë që u përfshi dhe duhet ta vazhdonte atë gjë po në mënyrën që e bëri. Prandaj udhëheqja e tij ishte shumë, shumë e rëndësishme. Për këtë nuk ka asnjë dyshim.

Ishte ai i mbështetur edhe nga anëtarë të tjerë të qeverisë, apo ishte ajo veçse një iniciativë personale?
–Jo, mbështetej prej tyre.

Sepse kam parë gjithashtu edhe Robin Kukun qe ka bërë disa deklarata shumë të mira gjatë luftës së Kosovës, porsa i përket historisë dhe çështje të tjera.
Po, absolutisht. Po ashtu edhe Kler Shorti, sekretare në departamentin e zhvillimit. Ajo ishte më shumë e përqendruar në agjendën humanitare.

Lord Robersoni gjithashtu.
-Pra, pak a shumë ishte një pikëpamje kolektive. Por le të jemi të sinqertë, në ato situata ku ti je i përfshire ne lufte, kryeministri i një vendi si Britania, apo presidenti i një vendi si Amerika, janë këta njerëzit qe në thelb të çojnë drejt marrjes se një vendimi, drejt çuarjes së tij përpara. Por nuk kishte aspak ndonjë ndarje thelbësore brenda qeverise. Kjo ishte një nga ato gjëra qe njerëzit e shihnin me sytë e tyre se ç’po ndodhte, fotografi ne televizor, nate pas nate se çfarë po u ndodhte atyre qe ishin nënshtruar spastrimit etnik.

E mbaj mend shume here Toni Blerin kur thoshte se nuk mundesh kurrsesi te qëndrosh indiferent ndaj gjithë këtyre gjerave qe po ndodhin pikërisht ne prag te Evropës. Dhe e mbaj mend edhe filmin për marrëdhëniet e veçanta, vështirësitë ndonjëherë me Bill Klintonin. Por gjithashtu thoshte se duhet t’u tregojmë Amerikaneve se ne seriozisht duam te përballemi me çështjet tona te pasigurisë, edhe nëse mbështetemi tek Amerikanet që zënë vendin kryesor siç ndodhi.

Ka shumë teori mbi vendimet e disa vendeve te rëndësishme ne bote ne lidhje me bombardimin mbi Beogradin. Si është marre ky vendim? Ishte ai një vendim etik, moral apo gjeostrategjik?
Mendoj se ishte një vendim moral. Nga pozicioni im duke pare Toni Blerin, mendoj se ishte me shume një vendim moral.

Po perse ne Kosovë dhe jo ne Bosnje disa vite me pare?
-Kjo është një pyetje se cilës duhet t’i përgjigjen bërësit e politikave në atë kohë. Ata duhet t’u përgjigjen shumë pyetjeve. Ne atëherë ishim të gjymtuar. Nga pikëpamja e Toni Blerit, ne kohen kur ka qene kryeministër, ai do te kishte dashur te bënte me shume.

Po.
-Pra, mendoj se kjo është një pyetje shumë e logjikshme. Por po i kthehem edhe një here pikës qe përmenda me lart. Mendoj se Toni Bler  dhe Qeveria Britanike e shihte atë situate dhe nuk behej fjale vetëm për shpalosjen e një katastrofe humanitare, nuk ishte thjesht brutaliteti i regjimit te Milosheviçit, por ishte gjithashtu fakti qe ne një bote te globalizuar, ne e dinim qe vendet e tjera te Evropës do te mblidhnin pasojat e atij konflikti, sido qe te ndodhte. Ne folëm për çështjen e komunikimit. Kishim një metode baze... Trupat e tij ushtarake dalin, trupat tanë hyjnë dhe refugjatet ktheheshin ne shtëpi. Kjo ishte ne një fare mënyre struktura, lënda djegëse e politikes dhe vendimi baze që duhej te merrej.

Ishte e vështire te bashkoje 19 vende te rëndësishme dhe disa vende me pak te rëndësishëm te pranonin ketë vendim?
-Është e rëndësishme, edhe pse NATO-ja përbëhet nga vende te rëndësishme dhe disa ma pak te rëndësishme, por gjithsesi duhet qe te jene te gjithë ne një mendje. Dhe kjo gjë është shume e rëndësishme.
Vendimi politik le të themi.

-Absolutisht.
Disa vende për shembull, Greqia, kundërshtimi ndaj qëndrimit te NATO-s, disi 19% plus Kjo ishte një pozite shume e vështire për liderin e ardhshëm demokratik.
Po opinioni publik në Britani ne atë kohë ishte shumë i vështirë.

Në fillim, por pastaj ndryshoi.
A ishte NATO-ja kaq kaotike sa ç’është përshkruar në librin tuaj?
-Po, ishte mjaft kaotike. Po.

Kjo nga pikëpamje meadiatike apo edhe nga ajo ushtarake?
Mendoj se  ajo qe ndodhi ishte shkak i situatës kaotike te media. Nuk dua te fajësoj njeri, sepse ata qe punonin atje kane bere një pune mahnitëse duke menduar se sa te pakte ishin ne numër, por mendoj se kur me dërguan Toni dhe Bill Klintoni për te pare situatën atje dhe për te krijuar një mënyrë komunikimi,  pashë media kërkonte te depërtonte shume thelle, shume forca ushtarake kishin probleme me mediat dhe u duhej te harxhonin shume kohe duke u marre me menaxhimin e medias. Dhe nje situate te tille nuk mundesh ta përballosh. Forcat ushtarake duhet te përqendrohen ne detyrat e tyre ushtarake dhe jo ne ato mediatike. Kështu vete komunikimi duhet te kujdeset për komunikimin.

A ka arsye qe disa njerëz kane thënë se ka qene më shumë një lufte mediatike?
Mendoj se çdo konflikt ushtarak ne ditët e sotme ka një element te medias 24 ore.

Po, ka pasur dy a tri raste të vështira...
-Po, ndonjëherë ndodhin edhe gabime. Kur ndodhi raste me refugjatet kemi vendosur se duhet te bënim diçka me komunikimin. Po se pjese te ndryshme te Nato-s thoshin gjera te ndryshme se kush ishte, pse ndodhi, i kujt ishte faji. Dhe një situate te tille është shume e vështire për t’u përballuar. Është njëlloj si të jetë duke u zhvilluar një ndeshje futbolli, në mes të ndeshjes duke u pasuar topi tek lojtarët dhe duke qenë në mes të fushës në po ato momente nisin edhe debatin për atë që po ndodh, dalin edhe ne televizor për të shpjeguar se ç’po ndodh. Ishte nje situate çmendurisht kaotike. Pikërisht kjo gjë ishte kaotike.

Kjo ishte arsyeja qe Nato-ja kërkoi nga ju të shkonit atje dhe të përgatisnit një strategji mediatike për ta?
-Sigurisht, ishte Bill Klintoni dhe Toni Bler ata qe thane se ne po humbitnim fillin e komunikimit.

Ishin ata nervozë në atë kohë?
–Po, ishin shumë. Sepse nëse je nje grupim vendesh demokratike, ti mund te qeverisësh vetëm me miratim. Dhe nëse ti ndërmerr diçka aq te vështire siç janë edhe operacionet ushtarake, ti duhet te jesh ne gjendje te marrësh edhe njerëz me vete. Po nëse ti gjithë kohen je i rrethuar nga njerëzit qe dëgjojnë se gjërat po shkojnë ters, strategjia nuk po funksionon, ka probleme ushtarake. Pikërisht kjo është çështje e komunikimit. Për shembull, kur ndodhi aksidenti i bombardimit te karvanit me kosovare( konvoj), e cila ishte një ngjarje e tmerrshme. Nuk po them se ishte ndryshe. Për shkak te trajtimit ne mënyre te gabuar te mjeteve tona te komunikimit, kështu asaj situate nuk po i gjendej fundi. Dhe nga i gjithë opinioni publik dëgjoje vetëm bombardimi i karvanit.

Kur me vone ndodhi diçka tjetër e tmerrshme, aksidenti i bombardimit te ambasadës kineze ne Beograd, ne atë kohe ne e kishim përcaktuar një sistem komunikimi. Askush nuk tha asgjë derisa ranë te gjithë dakord se çfarë do te thuhej. Se pari, duhet te jesh i saktë për atë qe do te thuash, se dyti edhe toni i zërit ishte i rëndësishëm, por e treta duhej një sens i qarte mirëkuptimi për atë qe do te thuhej dhe me pas te theksohej se “Po, ishte diçka e keqe, nuk duhet te kishte ndodhur, por dëgjoni se përse jemi të angazhuar ne ne luftën e Kosovës, pse po e vazhdojmë këtë luftë dhe dëgjoni se përse kjo është një Kauzë e drejtë”.

Po bombardimi i ambasadës kineze ishte vërtet nje gabim, apo Amerikanet, ose Nato-ja donte te shkatërronte diçka brenda ambasadës?
-Jo, ishte gabim. Po edhe nëse do të kishte qene me qëllim, s’na e tha kush ta paraqisnim në atë mënyrë. Jo, unë mendoj se ishte një gabim i tmerrshëm. Të gjithë e dinë se gjëra të tilla mund të ndodhin në luftëra dhe njerëzit i kuptojnë. Tani përballja jone me atë situate u përmirësua sepse e kuptuam me vone qe NATO-ja duhet te vepronte si një grup i vetëm. Sigurisht, ju mund te thoni qe Milosheviçi kishte një regjim te pakëndshëm diktatorial, por ai ama kishte shumë kontroll mbi mesazhin qe do te jepej. Ne betejën e marrëdhënieve me publikun, Natoja është një skuadër dhe si e tillë ajo duhet të operojë.

Ka pasur ndonjë arsye që ju donit gjithashtu te bombardonit edhe radio-televizionin e Serbisë? Mund te ndodhe kjo gjë në luftë, bombardimi i një media?
-Po, nëse media është pjesë e infrastrukturës ushtarake dhe nuk ka asnjë dyshim qe media e Mishosheviçit ishte pjese e infrastrukturës se tij ushtarake.

Dhe ju e konsideroni median pjese te politikes shtypëse te Milosheviçit?
-Milosheviçi e përdori median e tij si pjese te makinerisë ushtarake, propagandistike, te asaj makinerie qe po shfrytëzonte ai për te minuar çështjen tone. Ato ishin vendime te rëndësishme, por unë i kuptova plotësisht se pse u morën ato vendime dhe u mbështeten.

Po pse francezet ishin kundër?
-Po se përsëri ti has me vështirësinë e komunikimit me një grup vendesh demokratike. Mbajeni mend qe ne po vepronim jo sipas ligjit tone, por sipas një ligji ndërkombëtar gjithashtu dhe një plan i tille duhet te kalonte përmes shqyrtimeve te avokateve. Avokatet e disa vendeve thoshin qe nuk jemi dakord me ju, disa thonin ne kemi te drejte, disa ju gaboni. Prape kalojmë ne nje situate tepër te vështire ushtarake. Te mos i biem rrotull, Francezet ne atë kohe ishin ne një pozite te ndryshme nga ne.

Dua t’ju pyes për vizitën e Toni Blerit ne Shqipëri. Ai ishte kryeministri i pare Britanik që ka vizituar Shqipërinë dhe mendoj se për një kohe te gjate ka per te qene i vetmi. Si e mbani mend ju kete vizite? Ishte Maqedonia dhe Shqiperia.
-E mbaj mend qe ka ndodhur disi afër fundit te luftës. Po ishte ndjesia se nuk po behej për Kosovën por se si mund ta shfrytëzoni ketë që të mund të ndodhë diçka më e mirë për rajonin. Dhe sigurisht, Shqipëria ishte një pjese shume e rëndësishme e tij. Ishte një dite shume prekëse. Shiheni qe njerëzit qe dalin për t’i pritur. Po, ky është një fjalim para popullit. Por mendoj se vizita ne kampin e refugjateve ne Maqedoni ishte me e ndjeshme. Ai ishte tej mase prekëse.

-Si ishte gjendja ne ato kampe?
-Ishte e tmerrshme, por gjithsesi ishte ndjenja e forces njerëzore. Ja, njerëzit qe jetonin ne  kushte shume te tmerrshme, por ata vazhdimisht thoshin, ja keta ne ketë tende... Ata thoshin: Ju duhet te vazhdoni luftën, ne nuk kemi zgjidhje tjetër, nuk kemi mundësi tjetër për te gjetur ndihme.

Është e vërtetë se ai u premtoi atyre se do te ktheheshin ne vendin e tyre, ne shtëpitë e tyre?
-Mendoj se tha qe ne nuk do te reshtim se luftuari derisa ju te ktheheni ne shtëpitë tuaja.

Dhe ai e mbajti premtimin.
-Po shume njerëz nuk u kthyen ne shtëpi se përfunduan duke jetuar ne Britani, prej asaj situata. Ja edhe unë me valixhen time. Ishte nje dite shume prekëse.

Tani Toni Bler është shume popullor ne Kosove dhe ne Shqipëri dhe mendoj se është me popullor këtu sesa tani ne Britani.
-Në atë kohë ka qenë shumë popullor, kjo është e drejte të thuhet. Toni është zgjedhur tri here, duke përfshirë edhe zgjedhjen e tij pas luftës së Irakut. Une mendoj se ai do t’i perkase historisë si një nga kryeministrat me te mëdhenj te Britanisë.

Pse u largua ai?
-Po ka qenë në krye për një kohë të gjatë. Është e drejte te thuhet se gjerat po vështirësoheshin...

Ka pasur një marrëveshje mes tij dhe Gordon Braunit?
-Ndoshta edhe kjo. Por mendoj se ai sinqerisht e ndjente se 10 vjet si kryeministër, i zgjedhur tri here, duke bere shume ndryshime.

Janë shume 10 vjet si kryeministër?
–Po sikur zgjatet paksa.

Është e vërtetë se jeni kontaktuar nga Partia Socialiste për të punuar, ose për t’i ndihmuar ata gjatë zgjedhjeve të ardhshme?
–Këtu apo në Britani?

Këtu, në Shqipëri.
Jo, puna është kështu. Kur ditari im doli në fillim në anglisht, zëdhënësi i Edi Ramës, Endri Fuga u lidh me mua nëpërmjet Fejsbukut, prapë media e re, dhe më tha: Kam ndjekur karrierën tuaj, unë po bëj një punë të ngjashme me ju për liderin socialist ne Shqipëri. A mund te vij t’ju takoj. Erdhi dhe me takoi. Takova edhe Edi Ramën. Jam bërë shok i Edi Ramës. Ai më pëlqen shumë. Ne flasim herë pas herë bashkë. Ai kap telefonin dhe më kërkon këshilla.
Jam akoma i majtë. Ju jeni i djathtë, pëlqeni znj. Theçer. Unë nuk e pëlqej ate. Por unë mendoj se ai është djalë i mirë dhe nëse do ta marrë telefonin të më kërkojë ndonjë këshillë, do ta bëja më shumë dëshirë.

Faleminderit. Nuk e di a keni akoma atë problemin me pijen.
-E kam posi.

Por dua t’ju dhuroj një shishe me verë shqiptare. Mendoj se është vera më e mirë e prodhuar nga emisioni im. Është një sasi prej 300 shishesh.
Shpresoj se duhet te jete shumë e mirë. Po ju jap edhe librin tuaj të më shkruani diçka në të.

Marrë me shkurtime nga Opinion

Shkrimi u botua sot në gazetën Shqiptarja.com (print) 04.07.2013
 
Redaksia Online
(b.m/shqiptarja.com)