Alibeaj: Në hetimin ndaj Bashës
kishte përdorim politik të Akuzës

TIRANE - Në procesin hetimor për akuzat ndaj Kreut të Partisë Demokratike Lulzim Basha për vjedhjen e rreth 230 milionë eurosh gjatë ndërtimit të rrugës së Kombit ka pasur një përdorim politik të Prokurorisë së Përgjithshme.

Deklarata është bërë nga ish-Ministri i Drejtësisë Enkelejd Alibeaj gjatë intervistës dhënë në “5 Pyetje nga Babaramo” në studion e televizionit A1 Report. I pyetur lidhur me procesin e dekriminalizimit dhe kërkesës së mazhorancës për të përfshirë edhe rastin “Basha” në akuzën e vjedhjes së rreth 230 milionë eurove, Alibeaj pranoi se në atë kohë ka pasur një ndikim politik ndaj organit të akuzës.

Ai tha se në atë kohë, ka qenë Ministër i Drejtësisë dhe se ka prova dhe fakte që ka pasur ndikim politik mbi Prokurorinë. Megjithatë Alibeaj theksoi se procesi gjyqësor ndaj Bashës ka qenë i plotë, por ka qenë Prokuroria e cila është vonuar 2 vjet për të vërtetuar akuzat.

“Jemi të qartë, është gjykuar Basha për atë akuzë, por gjatë gjithë periudhës hetimore, ka qenë nën dispozicion të gjithë institucionit të akuzës. Madje iu hoq edhe imuniteti. Unë kam qenë në atë periudhë Ministër i Drejtësisë por them se kishte një përdorim politik të Prokurorisë. E them me kushte dhe fakte dhe prova konkrete. Një hetim do të duhet të vazhdojë maksimalisht dy vjet. Nëse nuk e vërteton do të thotë se akuzë nuk ka. Por e tunduar për ta mbajtur të lidhur zotin Basha çështja kaloi afatin. ” u shpreh Alibeaj.

Ndërsa sa i përket procesit të dekriminalizimt në tërësi si dhe platformës së paraqitur nga opozita, Alibeaj tha se me rëndësi është që ky proces të kryhet por pa cënuar liritë dhe të drejtat e njeriut. Lidhur me ligjin për hapjen e dosjeve, sipas ish-Ministrit të Drejtësisë nuk ka dëshirë nga ana e pushtetarëve për t’i shkuar këtij procesi deri në fund.

Më poshtë intervista e plotë e ish-Ministrit të Drejtësisë Enkelejd Alibeaj:

Doja ta nisja nga projekti i PD për dekriminalizimin. Çfarë detajesh ka?
Tashmë dekriminalizimi është kthyer në një kauzë politike, e cila së pari e mori PD, e shtyrë prej shumë arsyesh që nga zgjedhjet e 2013. Kulmi arriti në vitin 2014.

Procesi si do realizohet?
Është kthyer tashmë në një çështje të mirëpranuar. Ky është një draft i parë, se si mund dhe duhet të krijohet një proces ligjor i dekriminalizimit. Dimensionet janë vetëm një lustrim i aspekteve të kriminalizimit të politikës. Në analizë, e gjithë kjo çështje derivon në bërjen e disa ndryshimeve kushtetuese dhe ligjore, që të vendosen disa barriera ligjore të pakalueshme.

Kandidatët deri tani u kanë kërkuar dëshmi penaliteti?
Ligji kërkon që të jesh i padënuar në momentin që kandidon. Është pak për faktin se të marrësh një dëshmi penaliteti për një afat kohor, nëse ke kryer vepra me kalimin e kohës ato konsiderohen të shuara. Kjo është një barrierë e cila nuk i përgjigjet nevojave të momentit. dhe tashmë kërkohet të vendosen barriera që këta persona të mos i kalojnë.

Kush janë këto barriera?
Nëse dyshohet se ke kryer vepra penale, të cilat minimumi i tyre dënohet me 4 vjet. Pra nëse është i dënuar, është në proces hetimi apo je i dënuar apo në proces kërkimi policor jashtë vendit, atëherë i ndalohet të kandidojë. Kaq ë thjeshtë është. Pra jo vetëm i dënuar, por edhe persona që kanë kryer një vepër penale dhe janë në proces hetimi edhe kjo është një pengesë. Mekanizmi do të duhet ë jetë i tillë të mos funksionojë vetëm në një moment të caktuar por gjatë gjithë kohës.

Ka efekt prapaveprues?
Kjo është pyetja thelbësore. Çdo individ ka të drejtë të zgjedhë dhe të zgjidhet. Kjo është deklarata universale e të drejtave të njeriut. Edhe kushtetuta shqiptare parashikon rastet kur mund të kufizohet një e drejtë. Dhe parashikon joi më shumë se tre raste. E para ky kufizim duhet të bëhet domosdoshmërisht me ligj. e dyta ky kufizim duhet të jetë proporcional me nevojën që na shtyn për ta bërë këtë lloj kufizimi. Dhe e treta do të duhet të na shtyjë nevoja e interesit demokratik në mënyrë që kufizimi të ndodhë dhe të mos jetë i atakueshëm në Gjykatë Kushtetuese.

Në këtë plaftormë që është e PD, a mendoni se cenohet një e drejtë universale, prezumimi i pafajësisë?
Çështja e prezumimit të pafajësisë nuk është e drejtë të përdoret në këtë rast. Do të thotë konsiderohesh i pafajshëm për sa kohë shteti të vërtetojë të kundërtën. Kjo është në Kushtetutën shqiptare. Nëse një deputet rezulton të jetë konsumator i një krimi, atëherë atij i hiqet mandati. Rasti nuk mund të jetë i aplikueshëm. Nuk flitet për një proces ligjor, por ushtrimin e një të drejtë, për tu zgjedhur. Mund të jesh fare mirë i pafajshëm dhe përsëri të mos e kesh besimin e publikut për të qenë përfaqësuesi më i lartë i popullit. Veprimtaria kriminale është e tillë që qortohet jo vetëm në shoqëri.

Kjo që propozoni është një marrëveshje zotërinjsh? Po i propozoni palës tjetër që të aprovojë një ligj që bie ndesh me të drejtën kushtetuese?
Jo nuk bie ndesh. Nëse biem dakord që sistemi politik ka prodhuar përfaqësim politik proces të përzgjedhjes që nuk bazohen tek marrja e mbështetjes publike përmes moralit por me metoda të tjera unë besoj se nuk ka asnjë lloj kundërshtimi.

Ne jemi në një situatë të tillë përpara zgjedhjeve, nëse Prokuroria hap proces hetues, atëherë iu ikën e drejta për t’u zgjedhur?
Do të duhet të ketë besim tek të gjithë institucionet. Mirë do të ishte që edhe vetë sistemi politik të mos ketë ardhur në këtë fazë. Dhe kur të shkruhet ligji do të ketë edhe aq kujdes dhe mekanizma të tillë që të mbrojnë jo vetëm interesin publik, por edhe të drejtën për të rikuperuar aq sa mundet që padrejtësisht mund të ju shkaktohet një dëm.

Korrupsioni përfshihet?
Është futur.

Këtij propozimi disa deputetë i janë kundërpërgjigjur, por edhe ato çështje që nuk janë mbyllur me themel të jenë në këto përjashtime. Shembull merret rasti i kreut të PD Lulzim Basha.
Jemi të qartë, është gjykuar Basha për atë akuzë, por gjatë gjithë periudhës hetimore, ka qenë nën dispozicion të gjithë institucionit të akuzës. Madje iu hoq edhe imuniteti. Unë kamqenë në atë periudhë Ministër i Drejtësë dhe por them se kishte një përdorim politik të prokurorisë. E them me kushte dhe fakte dhe prova konkrete. Një hetim do të duhet të vazhdojë maksimalisht dy vjet. Nëse nuk e vërteton do të thotë se akuzë nuk ka. Nëse mbahet në proces hetimor një individ, edhe një farë skepticizmi në publik ka. Prandaj kërkohet që Prokuroria të veprojë një çast e më parë. por e tunduar për ta mbajtur të lidhur zotin Basha çështja kaloi afatin. Dhe gjykata me shumë të drejtë tha se nëse keni qenë të paaftë të provoni akuzën do të thotë se i keni rënë në qafë individit.

Nëse del një element i ri, a mund të rihapet?
Këtu nuk ka pengesë jo vetëm për çështje që ju thoni nuk janë gjykuar me themel, por nëse ka një fakt të ri që nuk dihej, absolutish ligji ynë i jep të drejtën dhe mundësinë që të rifillojnë hetimet. Dhe kjo nuk duhet marrë si sulm për askënd. Termat e përdorur në draftin e PD nuk janë juridikë. Është një artikulim i përgjithshëm dhe nuk është kaluar në detajime konkrete. Dhe PS duke qenë se ka numrat, të mund të japë opsionet se deri në çmasë do ta shtyjë këtë aplikim për veprat penale.



PS ka kërkuar edhe ekspertizë nga ndërkombëtarët. Ndërkohë kanë lënë të kuptohet se një OK duhet ta japë edhe Komisioni i Venecias. Duhet kjo?
Unë them që këto zgjidhje janë delikate. Nuk është një sjellje normale të vendosësh kufizime për një të drejtë universale si ajo për t’u zgjedhur. Është shumë mirë që të ketë një proces konsultimi me ata që e shohin çështjen ftohtë. Besoj ndërkombëtarët janë të qartë, se në çmasë është shtrirë ky lloj fenomeni. Nuk bëhet fjalë për një numër individësh por është shumë më e thellë se kaq, është çështje a do të qëndrojë sistemi politik shqiptar dhe duket se nuk po qëndron. 

Rama la të kuptohej se është në negociata me FRD. A e shikoni që e djathta po tkurret?
Nuk është gjë e lehtë, opozita kërkon sakrifica. Aleancën me FRD e shoh si shenjë dobësie, sepse t’i japësh kapital politik asgjësë. Diskutimi që bëhet për kandidaturat duhet pikërisht në momentet e tilla që janë më delikate, janë mbipopulluar me doza pushteti. Kujdesi që do të duhet të tregonte është se mes gjithë kritereve të tjerë, do të duhet të thoshte edhe diçka tjetër, të bëjmë kujdes që kandidaturat e përzgjedhura të mos shfaqin të njëjtat simptoma. Të paktën këtë duhej ta thoshte. Fakti që nuk e thotë tregon jo seriozitet në këtë proces. Ka disa mjete që do të duhet të preken, që për mua është sistemi i përfaqësimit partiak. Pyetja që do duhej të rëndonte kush janë arkitektët e kësaj situate? A mos vallë sistemi ynë partiak është kaq i brishtë?

Pse do të duhej para të pista për të financuar partitë?
Të gjithë gjërat shkojnë paralel. Ku zotëria që është që sot do të duhej të thoshte unë si kryetar i partisë në mazhorancë nuk do të ketë asnjë kandidat me të shkuar kriminale. Dhe ky është standard moral. Kur gjendesh ngushtë do të thuash këtë. të gjithë deputetët e kanë dëshminë e penalitetit të pastër. Ti mund ta kesh çertifikatën e pastër, por ti nuk mund të jesh njeri i moralshëm në angazhimin politik. Ky është standard që nuk provohet me çertifikatë.

Flasim për çështjen Doshi. Si ka vepruar Këshilli i Mandateve?
Ka dy plane, atë politik dhe atë juridik.

Pse i kanë bërë avokativë zotit Doshi?
Nuk kanë bërë avokatinë dhe kanë bërë mjaft mirë që nuk kanë marrë pjesë në votim. Unë do të them se përse kjo ishte sjella e duhur. Në planin politik është një histori e pastër lojë pushteti brenda mazhorancës. Nga njëra anë Doshi dhe nga ana tjetër Meta. Nuk ka dalë motivi se pse ndodhi kjo gjë. Që do të thotë ose janë të çmendur të dy, ose ka diçka tepër të rëndë që motivi i vetëm të mund të jetë pushteti dhe se si po shpërdorohet nga njëri ose nga tjetri. Janë duke ndarë me thika pushtetin dhe nuk i kanë të drejtuar nga torta por nga njëri-tjetri dhe këtë e kuptojnë të gjithë. Unë kam dyshime jo të vogla për procesin e prokurorisë. Procesi penal të ishte i gjeneruar prej asaj që po diskutohet, procesi i dekriminalizimit.

Prokuroria ç'hyn në këtë histori?
Ajo që u përpoq mazhoranca ta shesë, është se as të drejtën për të dëgjuar nuk do të ja jepnin.

Procesi u bë transparent.
Se e panë mediat. Nëse nga Prokuroria kërkohet që t’i hiqet imuniteti sepse duhet arrestuar sipas Prokurorisë, vendosin deputetët. Do të duhet të vendosin sipas një standardi që vetë PS e ka miratuar 1 vit më parë. Do të duhet të vendosë duke parë provat.

Po arresti i shtëpsië do të thotë që gjykata ka parë diçka.
Po por të kishin bërë transparencë provat. Vetëm një provë që ai pretendonte se e shkarkon nga barra. Vetëm këtë nder nuk ja bënë, po e quaj nder por është detyrim ligjor. Ju e patë sjelljen e turpshme në planin njerëzor, asnjë nga miqtë e tij nuk i bënë këtë nder, pretendoi se ka një provë që hidhte poshtë të gjithë pretendimet e prokurorisë.
Nëse i referohemi asaj prove, Doshi tha se e ka Prokuroria. Dhe Prokuroria tha se këtë provë do të ta jap në seancë. Nëse Prokuroria e thotë këtë gjë, do të thotë se nuk ka provë. Paneli do të duhej të ia kishte kërkuar Prokurorisë. Nëse e ke je i detyruar ta sjellësh, dhe nëse jo nuk e ke të provuar.



Kjo gjykatë vendosi për të dy deputetët arrest shtëpie. Nëse nuk do të kishte prova përse kjo gjykatë mori këtë vendim që cënon lirinë.
Do të duhej të kishte pasur baza të shëndosha për dy çështje. Mund të ketë dyshime po kaq të shëndosha se të dy këta persona mund të ikin nga vendi, apo mund të kryejnë vepër tjetër penale. Në fakt personi nga Fushë-Kruja u mbajt në arrest për akuzën e vrasjes së mbetur në tentativë. Kjo do të thotë se si Prokuroria ashtu edhe Gjykata ka pasur dyshime se ka pasur atentat. Në fakt sot gjykata vazhdon të pretendojë se thëniet e Durim Bamit janë jo aq të besueshme. Kështu që kjo është një histori që mund të zgjidhet nga Gjykata. Për këtë arsye, opozita me shumë të drejtë e ka thënë është ajo që në vitin 2012 kërkoi heqjen e imunitetit, por ka edhe një kusht ama, përdorime politike të një ngjarje nuk do të duhet të tolerohen. Në ka bërë një të mirë opozita në Këshillin e Mandateve është se nuk u bë pjesë e një loje që filloi brenda pushtetit. Në këtë kuadër ka ruajtur një standard moral.

Lidhur me dy projektligjet e hapjes së dosjeve, ju kë mbështesni?
Kjo nuk është histori tifozllëku. Duhet bërë një analizë, nëse është dobi prurës njëri apo tjetri. Çështja është të shkohet në lustrim. Për sa kohë në vendet e lindjes ndodhi që ra një sistem komunist. Procesi i lustracionit ka qenë gjithnjë i shoqëruar nga procesi i dekomunistizimit. Edhe vetë e majta që i atashohet si trashëgimtare e vjetër e PPSH, ka arritur me Ministrin Veliaj që të kërkojë edhe ajo një lustracion. Kjo shoqëri ka nëvojë të ethshme për një lustracion.

Ka pasur një propozim që Gjykata Kushtetuese e hodhi poshtë. Mos kemi të njëjtën skemë?
Jo nuk është i njëjtë. Të gjitha ato mësime të dhëna nga Gjykata Kushtetuese i kishte implementuar. Ligji Doda-Idrizi nuk parashikon ndalim të vrazhdë të mandatit, por ta çojë në fund. Megjithatë nuk do të ketë përsëritje. Kjo tregon se ka një dëshirë që të mos miratohet ligji i lustracionit. 

Redaksia Online
(e.c/shqiptarja.com)