Çfarë duhet të dini për rrugën me gunga e Suedisë drejt anëtarësimit në NATO

Përpjekja e Suedisë për t’u bashkuar me NATO-n – e mbajtur për gati dy vjet – e kaloi pengesën e fundit kur Hungaria dha miratimin e saj të hënën, 26 shkurt, për të lejuar vendin nordik në aleancë. I dha fund vonesave prej më shumë se 18 muajsh nga qeveria nacionaliste në Budapest që kanë frustruar aleatët e Hungarisë.

Të gjitha vendet ekzistuese të NATO-s duhet të japin miratimin e tyre përpara se një anëtar i ri të mund të bashkohet me aleancën. Hungaria ishte pengesa ee vetme.

Lexoni një vështrim në rrugën e ndërlikuar të Suedisë drejt anëtarësimit në NATO.

Pse Suedia do që t’i bashkohet NATO-s?

Suedia ka qëndruar jashtë aleancave ushtarake për më shumë se 200 vjet dhe për një kohë të gjatë ka përjashtuar mundësinë e anëtarësimit në NATO. Por pas pushtimit në shkallë të gjerë të Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022, ajo hoqi dorë nga politika e saj e gjatë e mos-angazhimit pothuajse brenda natës dhe vendosi të aplikonte për t’u bashkuar me aleancën së bashku me Finlandën fqinje.

Si Suedia ashtu edhe Finlanda, të cilat iu bashkuan aleancës ushtarake vitin e kaluar, kishin zhvilluar tashmë lidhje të forta me NATO-n pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, por opinioni publik mbeti i vendosur kundër anëtarësimit të plotë deri në luftën në Ukrainë.

Mos-angazhimi u pa si mënyra më e mirë për të shmangur tensionet me Rusinë, fqinjin e tyre të fuqishëm në rajonin e Detit Baltik. Por agresioni rus shkaktoi një ndryshim dramatik në të dy vendet, me sondazhet që tregojnë një rritje të mbështetjes për anëtarësimin në NATO.

Partitë politike si në Finlandë ashtu edhe në Suedi vendosën se u duheshin garancitë e sigurisë që vijnë vetëm me anëtarësimin e plotë në aleancën e udhëhequr nga SHBA.

Pse shkoi kaq gjatë?

Ndërsa Finlanda u bë anëtarja e 31-të e NATO-s në prill, aplikimi i Suedisë është pezulluar. Të gjithë anëtarët e aleancës, përveç Turqisë dhe Hungarisë, hoqën dorë.

Më 23 janar, ligjvënësit turq votuan në favor të anëtarësimit të Suedisë në NATO.
Për ta lejuar Suedinë të bashkohet, presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan parashtroi një sërë kushtesh, duke përfshirë një qëndrim më të ashpër ndaj grupeve që Turqia i konsideron si kërcënime për sigurinë e saj, si militantët kurdë dhe anëtarët e një rrjeti që fajëson për një grusht shteti të dështuar në 2016.

Megjithëse qeveria suedeze u përpoq të qetësonte Erdoganin duke hequr një embargo armësh ndaj Turqisë dhe duke premtuar se do të bashkëpunonte në luftën kundër terrorizmit, demonstratat publike në Suedi nga mbështetësit e Partisë së jashtëligjshme të Punëtorëve të Kurdistanit, ose PKK, dhe nga aktivistët antimyslimanë që dogjën Kuranin komplikuan situatën.

Presioni nga SHBA dhe aleatët e tjerë të NATO-s ndaj Turqisë për të hequr kundërshtimet e saj ndaj anëtarësimit suedez dukej se kishte pak efekt derisa Erdogan tha në një samit të NATO-s vitin e kaluar se do t’i dërgonte dokumentet në Parlament për miratim. Por çështja u mbajt në Parlament derisa ligjvënësit më në fund mbajtën një votim dhe ratifikuan protokollin e pranimit të Suedisë. Qeveria turke finalizoi hapin duke e publikuar  në një gazetë zyrtare.

Tani parlamenti në Hungari ka ratifikuar ofertën e Suedisë për t’u anëtarësuar në NATO, duke i dhënë fund vonesave prej më shumë se 18 muajsh nga qeveria nacionaliste.

Fillimisht, Hungaria nuk dha një arsye të qartë për vonesat e saj dhe kryeministri Viktor Orbán këmbënguli që vendi i tij nuk do të ishte i fundit që do të jepte miratimin. Por toni ndaj Stokholmit u ashpërsua vitin e kaluar, me Hungarinë që akuzoi politikanët suedezë se thonë “gënjeshtra flagrante” për gjendjen e demokracisë së Hungarisë.

Orbán ka thyer radhët me aleatët e NATO-s duke adoptuar një qëndrim miqësor ndaj Kremlinit ndaj pushtimit rus të Ukrainës.

Çfarë do të sillte Suedia në Aleancë?

Përfshirja e Suedisë bën që Detin Baltik të jetë pothuajse i rrethuar nga vendet e NATO-s, duke forcuar aleancën në rajonin e rëndësishëm strategjik. Deti Baltik është pika detare e Rusisë për hyrjen në qytetin e Shën Petersburg dhe enklavën e Kaliningradit.

Forcat e armatosura të Suedisë, megjithëse janë zvogëluar ndjeshëm që nga Lufta e Ftohtë, shihen gjerësisht si një nxitje e mundshme për mbrojtjen kolektive të NATO-s në rajon. Suedezët kanë një forcë ajrore dhe marinë moderne dhe janë zotuar të rrisin shpenzimet e mbrojtjes për të arritur objektivin e NATO-s prej 2% të prodhimit të brendshëm bruto.

Ashtu si finlandezët, forcat suedeze kanë marrë pjesë prej vitesh në stërvitje të përbashkëta me NATO-n.

Si reagonte Rusia?

Nuk është për t’u habitur që Moska reagoi negativisht ndaj vendimit të Suedisë dhe Finlandës për të braktisur mos-angazhimin dhe për të kërkuar anëtarësimin në NATO, dhe paralajmëroi për kundërmasa të paspecifikuara.

Rusia tha se kjo lëvizje ndikoi negativisht në situatën e sigurisë në Evropën Veriore, e cila tha se “ka qenë më parë një nga rajonet më të qëndrueshme në botë”.

Në fillim të këtij viti, komandanti i lartë ushtarak suedez, Gjeneral Micael Bydén tha se të gjithë suedezët duhet të përgatiten psikologjikisht për mundësinë e luftës, dhe më 19 shkurt, Thomas Nilsson, kreu i shërbimit të jashtëm të inteligjencës suedeze, MUST, tha se “situata ka vazhduar të përkeqësohet gjatë vitit 2023”.

“Në rast të anëtarësimit në NATO, ne duhet të kemi aftësinë përmes një aleance për të kundërshtuar një Rusi revanshiste dhe të paparashikueshme”, tha agjencia në vlerësimin e saj.

Si Suedia ashtu edhe Finlanda kanë paralajmëruar për një rrezik në rritje të ndërhyrjes ruse dhe sulmeve hibride. /AP/

S.G/Shqiptarja.com

TAG:
• Rusi
• Suedi