Ekskluzive/ Në Kuvend marrëveshja për degën zyrtare në Shqipëri, zv. drejtori i BEI për Report Tv: Fokus transformimi i hekurudhave! Durrës-Prishtinë? Të hapur

Nga hekurudhat, teknologjia, siguria ajrore, e deri tek projekte të asistencës teknike, Banka Evropiane e Investimeve ka në dorë 14 projekte të tjera financimi në Shqipëri.

Në një intervistë ekskluzive për Report TV, zëvendës presidenti i BEI-t, Robert de Groot, shprehet se transformimi i transportit hekurudhor janë fokusi i tyre, dhe segmenti i radhës që do të marrë financim nga BEI është hekurudha Durrës- Rrogozhinë. Kjo hekurudhë e re kushton 122.9 milionë euro.

"Ne synojmë të financojmë modernizimin dhe elektrifikimin e 34 km linjë hekurudhore midis portit të Durrësit dhe Rrogozhinës në Shqipërinë qendrore. Ky projekt do të kontribuojë në zhvendosjen modale nga transporti rrugor në atë hekurudhor, duke garantuar efikasitet operacional, siguri dhe mjedis më të pastër. Gjithashtu, ka plane për financimin e zgjerimit të mëtejshëm të seksioneve në Korridorin VIII hekurudhor drejt Maqedonisë së Veriut", shprehet de Groot.

Jo vetëm projekte me rëndësi në lidhjen rajonale dhe evropiane, por pyetjes nëse janë të gatishëm të financojnë edhe hekurudha kombëtare si ajo e Durrës- Prishtinë, projekt që ka kosto 750 milionë euro, zv. drejtori i BEI i përgjigjet kështu:

"Ne planifikojmë të financojmë seksione përgjatë Korridorit VIII hekurudhor, i cili do të rrisë lidhjen midis vendit dhe Maqedonisë së Veriut. Ne jemi të hapur për zgjerimin e investimeve tona në këtë sektor, duke u përafruar me prioritetet e BE-së dhe ato kombëtare" shprehet de Groot.

Sa i takon aspektit ekonomike Robert de Groot thotë se pavarësisht se ekonomia po rritet e borxhi është ulur, Shqipëria duhet të investojë më shumë në diversifikimin e burimeve ekonomike dhe në kapitalin njerëzor.

"Për të siguruar rritje të qëndrueshme dhe konvergjencë më të lartë me BE-në, përpjekjet e vazhdueshme duhet të drejtohen drejt rritjes së kapitalit njerëzor, produktivitetit dhe diversifikimit industrial, duke rritur njëkohësisht kornizat e menaxhimit të financave publike dhe publike”, pohon zëvendëspresidenti i BEI.

BEI do ta fuqizojë edhe më shumë prezencën në Shqipëri, por do të luajë rol madhor edhe në përthithjen e fondeve që BE ka vënë në dispozicion si pjesë e planit të rritjes. Në rrugën drejt integrimit në BE, ndihmë është anëtarësimi i vendit në SEPA sipas BEI pasi lehtëson transaksionet dhe e bën vendin me tërheqës për investitorët e huaj.

1. Së fundmi, BEI ka nënshkruar asistencën teknike për mbështetjen e Bankës së Shqipërisë në futjen e taksonomisë së gjelbër. Cila është rëndësia e kësaj nisme për tranzicionin e gjelbër në vend? Si mund ta ndihmojë Shqipërinë kjo marrëveshje dhe cili është synimi kryesor?
Nëpërmjet programit tonë këshillues për sistemet e gjelbra të financimit, ne po ofrojmë asistencë teknike të përshtatur për Bankën e Shqipërisë dhe bankat tregtare në vend. Kjo nismë synon të krijojë sisteme financiare rezistente ndaj klimës, duke ndihmuar bankat të trajtojnë në mënyrën e duhur rreziqet me të cilat përballen bizneset (dhe njerëzit) nga fatkeqësitë natyrore dhe aspekte të tjera të ndryshimeve klimatike.

Në këtë mënyrë, ne shpresojmë që bankat të jenë në gjendje të katalizojnë financime të reja për projektet e gjelbra të bizneseve të vogla. Ne e dimë se shoqëritë tregtare që fusin zgjidhjet e gjelbra mund të përshtaten më mirë me ndryshimet rregullatore dhe të operojnë më me sukses në shkallë globale, dhe kjo duhet të njihet qartë edhe kur një bankë i vlerëson ato për kredi. Harmonizimi me taksonominë e BE-së në atë që njihet si "zgjidhje e gjelbër" mund të tërheqë gjithashtu investime të reja të huaja dhe të ndihmojë ekonominë shqiptare të përshtatet me rregulloret e BE-së, veçanërisht në kontekstin e mekanizmit të ardhshëm të rregullimit të kufirit të karbonit.

2. BEI po financon seksionin hekurudhor nga Vora deri në kufi me Malin e Zi dhe planifikon të nënshkruajë një investim të ri në këtë sektor. Mund ta shtjelloni më tej këtë? Në çfarë konsiston ky plan dhe për çfarë projekti bëhet fjalë?
Në vitin 2024, ne nënshkruam një kredi prej 100 milionë eurosh nga BEI për rehabilitimin e linjës hekurudhore Vorë - Hani i Hotit, me një grant investimi prej 136 milionë eurosh të Be-së, të miratuar për projektin në kuadër të kornizës së investimeve të Ballkanit Perëndimor. Kjo nismë kryesore do të rikualifikojë 120 km linjë hekurudhore, do të modernizojë 12 stacione treni dhe do të zbatojë masat më të fundit të sigurisë, duke promovuar transport më të gjelbër dhe të elektrizuar me qëllim reduktimin e emetimeve dhe përmirësimin e lidhjeve rajonale.

Në vijim, ne synojmë të financojmë modernizimin dhe elektrifikimin e 34 km linjë hekurudhore midis portit të Durrësit dhe Rrogozhinës në Shqipërinë qendrore. Krahas investimeve të tjera në këtë sektor, ky projekt do të kontribuojë në zhvendosjen modale nga transporti rrugor në atë hekurudhor, duke garantuar efikasitet operacional, siguri dhe mjedis më të pastër. Projekti është pjesë e rëndësishme e Korridorit VIII, një korridor multimodal prej 1500 km që kalon në lindje/perëndim midis portit të Varnës në Bullgari, duke kaluar në Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë dhe duke lidhur portin e Durrësit me portet jugore italiane në bregdetin e Adriatikut. Gjithashtu, ka plane për financimin e zgjerimit të mëtejshëm të seksioneve në Korridorin VIII hekurudhor drejt Maqedonisë së Veriut.

3. BEI do të mbështesë shtrirjen e planit të rritjes së BE-së që synon të përshpejtojë zbatimin e agjendave të reformave. A ka ndonjë aplikim nga Shqipëria për ndonjë projekt? Si krahasohen këto me vendet e tjera? Mund të kemi më shumë detaje?
Investimet e mëdha në infrastrukturë kërkojnë planifikim strategjik. Projektet që do të propozohet në kuadër të Planit të Rritjes janë aktualisht në zhvillim. Ne jemi të gatshëm të bashkëpunojmë me Shqipërinë për të ndihmuar në përthithjen e fondeve të BE-së, duke përfshirë grante me vlerë rreth 922 milionë euro dhe kredi të caktuara për vendin sipas planit të rritjes. Nga këto fonde, 429 milionë euro do të ndahen drejtpërdrejt në buxhetin kombëtar, ndërsa pjesa tjetër do të shpërndahet përmes granteve dhe kredive për projektet strategjike në kuadër të Kornizës së Investimeve të Ballkanit Perëndimor. Këto investime strategjike do të fokusohen në infrastrukturën e transportit, energjisë, digjitale dhe të kapitalit njerëzor.

Si bankë e BE-së, ne mbetemi të përkushtuar për të mbështetur integrimin e ekonomisë shqiptare në tregun e përbashkët të Bashkimit Evropian, për të përshpejtuar integrimin rajonal dhe atë të vendit në BE, si dhe për të avancuar qëndrueshmërinë e energjisë, digjitalizimin dhe konkurrencën. Gjatë tri viteve të fundit, ne kemi mobilizuar një grant me vlerë rekord prej 1 miliard eurosh për rajonin, me qëllim mbështetjen e investimeve prioritare. Sipas planit të ri të rritjes për Ballkanin Perëndimor, BEI do të vijojë të ndihmojë në identifikimin, përgatitjen dhe zbatimin e projekteve prioritare.

4. Ju keni publikuar së fundmi anketën e BEI për kreditimin e bankave në rajonin e EQLJ-së me të dhëna për sektorin bankar në Shqipëri. Cilat janë faktet më interesante që mund të ndani me ne?
Sipas anketës së fundit të BEI-t për kreditimin e bankave në rajonin e Evropa Qendrore, Lindore dhe Juglindore, kërkesa për kredi në Shqipëri u rrit fuqishëm, më shumë se mesatarja rajonale dhe kushtet e ofertës për kredi (duke treguar gatishmërinë e bankave për të dhënë kredi për klientët e tyre) u shtrënguan dhe pritet të shtrëngohen më tej. Kjo tregon një hendek financimi në rritje për sektorin privat. Megjithatë, aksesi në financim të sistemit bankar mbeti pozitiv dhe pritet të përmirësohet më tej. Sipas anketës, perceptimi për potencialin e tregut dhe pozicionimin në treg mbetet pozitiv, ku të gjitha bankat mëmë e konsiderojnë tregun shqiptar me potencial mesatar ose të lartë. Gjithashtu, anketa tregon se grupet bankare ndërkombëtare të pranishme në Shqipëri kanë një qasje strategjike afatgjatë të mbajtjes ose zgjerimit selektiv të operacioneve në rajon.

5. BEI ka publikuar raportin e tij vjetor për vitin 2024 në shkallë globale. Financimi për projektet e sigurisë dhe mbrojtjes u dyfishua në vlerën 1 miliard euro në vitin 2024 dhe planifikohet dyfishim i mëtejshëm për vitin 2025. Cilat janë planet tuaja për të ardhmen?
BEI është aktive në financimin e mbrojtjes dhe sigurisë evropiane përmes investimeve në projekte me përdorim të dyfishtë. Për të mbështetur sektorin, ne kemi aktivizuar në vitin 2022 SESI (Nisma Strategjike Evropiane për Sigurinë), me 5 miliardë euro të disponueshme për të mbështetur kompanitë në sektorin e sigurisë dhe mbrojtjes. Në bashkëpunim me Drejtorinë e Përgjithshme për Industrinë e Mbrojtjes dhe Hapësirën, Fondi Evropian i Investimeve ka krijuar Fondin e Kapitalit të Mbrojtjes, i cili synon të investojë në fonde të angazhuara në sektorin e mbrojtjes.

Vitin e kaluar, ne zgjeruam ndjeshëm investimet e pranueshme në projekte dhe teknologji me përdorim të dyfishtë dhe nënshkruam marrëveshjet e para në kuadër të disa nismave. Ne tashmë po shqyrtojmë nga afër një linjë prej 14 projektesh konkrete që duhet të miratohen në muajt e ardhshëm. Këto projekte do të mbulojnë sektorë të tillë si hapësira ajrore, siguria kibernetike dhe teknologjitë kuantike, si dhe mbrojtja civile.

6. Objektivi juaj është të kryeni investime me vlerë 95 miliardë euro për vitin 2025. Mund ta shtjelloni më tej këtë? Cilat janë programet dhe projektet më të rëndësishme? Po Shqipëria?
Në vitin 2025, ne do të vazhdojmë të punojmë sipas prioriteteve, siç janë përcaktuar në hartën strategjike të miratuar vitin e kaluar. Ne planifikojmë të mbajmë një objektiv prej 60% të financave të gjelbra, të rrisim mbështetjen për teknologjitë kryesore dhe të dyfishojmë mbështetjen tonë për industrinë e sigurisë dhe mbrojtjes në Evropë. Ne do të rrisim investimet për strehim të përballueshëm dhe do të nisim një program të dedikuar prej rreth 4,5 miliardë eurosh për rimëkëmbjen nga përmbytjet dhe për të adresuar mungesën e ujit. Ne gjithashtu planifikojmë të mbështesim fermerët e Evropës përmes sigurimit bujqësor dhe skemave të tjera që nuk shoqërohen me rrezik, si dhe të rrisim investimet për efikasitetin e energjisë nga kompanitë e vogla dhe të mesme.

Edhe në Shqipëri, jemi gati të bëjmë më shumë dhe të mbështesim projekte strategjike në hekurudha, infrastrukturë digjitale, rinovim urban, energji të qëndrueshme dhe ujësjellës. Më konkretisht, planifikojmë të kontribuojmë në modernizimin e hekurudhave, digjitalizimin, si dhe përmirësimin e funksionalitetit dhe qëndrueshmërisë klimatike të qyteteve.

7. Cilat janë disa nga problemet që keni hasur gjatë zbatimit të projekteve në Shqipëri?
Në përgjithësi, investimet e mëdha në infrastrukturë kërkojnë prioritizimin, planifikimin e duhur dhe përgatitjen për të adresuar sfidat e zbatimit. Për të mbështetur partnerët tanë shqiptarë në rritjen e kapaciteteve të menaxhimit të projekteve, ne po ofrojmë asistencë teknike të konsiderueshme përmes programit këshillimor FIBP dhe asistencës së përbashkët për mbështetjen e projekteve në rajonet evropiane (JASPERS). Në këtë mënyrë, ne po mbështesim Shqipërinë në ambiciet e saj të lidhjes, të gjelbër dhe digjitale.

Për t'ju dhënë një shembull konkret, ne po mbështesim punimet bashkiake në infrastrukturë në Portën e Alpeve me një grant prej 2,75 milionë eurosh për asistencë teknike. Këto fonde do të mundësojnë zhvillimin e strategjisë për përmirësime infrastrukturore në Shkodër dhe Velipojë, duke përfshirë sektorët e transportit, ujit dhe energjisë. Ne gjithashtu planifikojmë të mbështesim Shqipërinë në përafrimin e saj me strategjinë digjitale të BE-së përmes përgatitjes së projektit për zhvillimin e brezit të gjerë në zonat e bardha.

8. Si e vlerësoni ekonominë Shqiptare, ku mendoni se duhet të jetë më shumë fokusi i politikave? Në cilët sektorë?
Performanca e fundit ekonomike është mbështetur fuqimisht nga procesi i zgjerimit të BE-së, pasi autoritetet shqiptare kanë bërë progres të rëndësishëm si në reformat administrative ashtu edhe në ato gjyqësore. Perspektiva e anëtarësimit në BE duhet ta bëjë Shqipërinë më tërheqëse për investitorët e huaj të drejtpërdrejtë dhe të mbështesë zbatimin e reformave strukturore në kuadër të planit të rritjes. Një arritje pozitive është që Shqipëria u bashkua zyrtarisht në Zonën Evropiane të Pagesave (SEPA). Ne e shohim këtë si një moment historik të rëndësishëm në rrugën e vendit drejt integrimit në BE, duke lehtësuar transaksionet ndërkufitare dhe duke rritur integrimin financiar dhe ekonomik me Bashkimin Evropian.

Ekonomia shqiptare ka treguar rritje të fuqishme vitet e fundit, e mbështetur nga politika të matura makroekonomike që kanë kontribuar në uljen e borxhit publik. Perspektivat e rritjes pritet të mbeten të forta. Megjithatë, për të siguruar rritje të qëndrueshme dhe konvergjencë më të lartë me BE-në, përpjekjet e vazhdueshme duhet të drejtohen drejt rritjes së kapitalit njerëzor, produktivitetit dhe diversifikimit industrial, duke rritur njëkohësisht kornizat e menaxhimit të financave publike dhe publike.

Plani i ri i rritjes për Ballkanin Perëndimor, për të cilin është miratuar agjenda e reformave në Shqipëri, ofron një udhëzim shumë të qartë mbi prioritetet kyçe për Shqipërinë, duke u fokusuar në reformat e nevojshme socio-ekonomike të shoqëruara me reforma themelore, duke përfshirë sundimin e ligjit dhe investimet e synuara, veçanërisht në transformimin e gjelbër dhe digjital. Lidhur me këtë, me rëndësi është edhe rritja e asistencës financiare përmes instrumentit të reformave dhe rritjes.

9. BEI ka financuar/mbështetur vendin në disa fusha, a keni menduar të mbështesni me financim hekurudhën Durrës-Prishtinë?
Siç u përmend më lart, ne planifikojmë të financojmë seksione përgjatë Korridorit VIII hekurudhor, i cili do të rrisë lidhjen midis vendit dhe Maqedonisë së Veriut. Ne jemi të hapur për zgjerimin e investimeve tona në këtë sektor, duke u përafruar me prioritetet e BE-së dhe ato kombëtare.

K.T./Shqiptarja.com

TAG:
• Banka Evropiane e Investimeve
• hekurudha durres-prishtine
• hekurudha
• Robert de Groot