Eksperti: Si zgjidhen problemet me kufijtë e pronave

Si çdo javë eksperti i çështjeve të pronave Gjergj Begaj ka sqaruar qytetarët shqiptarë mbi problematikat e ndryshme, në studion e emisionit “Këndi i Ekspertit” në Report Tv, nën drejtimin e gazetares Valbona Mhilli.

Në këtë emision eksperti Begaj është fokusuar fillimisht tek problemet me kufijtë e pronave, sidomos me vendosjen e tyre të gabuar në hartat e hipotekave. Po kështu ai ka sqaruar disa raste me probleme legalizimi si dhe për mënyrën se si mund të regjistrohen shtëpitë e ndërtuara para 1990 dhe që nuk janë regjistruar.

Do të flasim sot për saktësimin e kufijve të pronave në sistemin tonë hartografik. Kjo është një temë mjaft e diskutueshme. Zoti Begaj, çfarë mund të na thoni?
Është një frazë apo një temë që ne e prekim përditë në punën tonë si studio, sepse normalisht, është një nga sektorët kryesorë që ne merremi hartografinë. E kemi thënë dhe herë të tjera që kemi probleme me hartat, sidomos me hartat e fshatrave, të cilat janë në shkallën 1:2500, pasi ka pasur probleme si në matjet kur janë bërë në terren dhe gabimet që janë transmetuar duke u hedhur dhe grafikisht.

Këtë gjë qytetarët e ndeshin në momentin, p.sh., kur shkojnë për të marrë një leje ndërtimi në bashki dhe gjatë azhurnimeve që kryhen nga topografët në terren me instrumentet topografike të sakta dhe në momentin që vijnë të bëjnë krahasimin e matjes faktike me hartën, u del që prona është e spostuar sepse kemi të bëjmë me mbivendosje dhe me saktësim kufiri. Në këtë rast kemi të bëjmë dhe me zhvendosje të pronës, që do të thotë se ti pronën e ke blerë këtu ku je, p.sh., dhe në fakt, në hartë e gjen 10 metra ose 100 metra të spostuar në një krah tjetër. Kjo ndodh sepse në pjesën më të madhe të hipotekave punohet me hartat e vjetra dhe jo gjithmonë, por në një pjesë të konsiderueshme, është moskoordinimi i punëve të terrenit me hartografinë, kur është punuar në atë kohë.

Normalisht, që tani gjërat po vijnë duke u sistemuar, pra po futen në sistem. Atëherë, si duhet të zgjidhet ky problem, se kjo është e rëndësishmja. Qytetari i gëzohet faktit që bashkia ka hapur dyert për t’i dhënë leje ndërtimi në zonat rurale. Problemi lind pastaj sepse leja e ka afatin 60 ditë, ndërkohë që duhen 6 muaj për të saktësuar pronën. Është një procedurë e tejzgjatur. Zgjat kaq shumë sepse pasi bëhet matja e pronës në terren, nga një studio grafike, praktikat do të shkojnë në qendrën administrative për t’u miratuar. Nga qendra administrative do të shkojnë në bashkinë përkatëse dhe pastaj nga bashkia do të vijnë në hipotekë.

Imagjinoni se çfarë kaluari krijohet kur kemi të bëjmë me pronë të spostuar ose jo në kufijtë realë. Normalisht që kur është hartuar ky ligj dhe me ndarjen e re administrative, duhej të ishte parë kjo gjë, hallkat duhej të ishin shkurtuar, në fillim duhej të ishte qendra administrative dhe pastaj drejt e në hipotekë. Duhej të ishte shkurtuar ky kalvar i gjatë sepse shkakton vonesa në dhënien e shërbimit ndaj qytetarëve. Dua të theksoj, për të gjithë specialistët që merren me hartimin e këtyre ligjeve, në lidhje me bashkëpunimin e qendrave administrative dhe me bashkitë dhe me hipotekën, duhet të rishikojnë shkurtimin e hallkave, që qytetarëve të mos u krijohen vonesa, por të marrin një shërbim sa më të shpejtë.

Telefonoj nga Tirana. Kam çuar letrat në bashki. Bashkia m’i ktheu për mungesë vule të AMTP-së nga komuna. Kam dy vjet dhe akoma s’kam mbaruar punë. Në Hipotekë i kam gjetur të gjitha kartelat e tokës, ndërsa kur shkova në Prefekturë më nxorën shumë probleme.
Ju duhet të punoni me qendrën administrative, aty ku banoni, dhe me bashkinë e madhe që ta sqarojë këtë problem që ka lindur me Prefekturën. Prefektura ju pengon në qoftë se ju keni marrë tokë më tepër, jashtë normës për frymë. Nuk përse t’ju pengojë në qoftë se ju jeni brenda normës dhe tapia është e firmosur nga ish-këshilltarët e asaj kohe. Në qoftë s’mungon njëra nga vulat e komunës, ajo mund të vërtetohet shumë mirë nga njëri prej pjesëtarëve të grupit të punës që ka vepruar në atë kohë. Ose pastaj mbetet që ju t’i drejtoheni gjykatës për ta saktësuar aktin e marrjes së tokës, ta njihni me anën e gjykatës.

Telefonoj nga Italia. Në vitin 1991 ne si familje kemi qenë 5 veta, dhe prindërit kanë qenë 2 veta. Kur kemi marrë dokumentin e ndarjes së tokave, komisioni e ka shkruar në emër të prindërve. Prindërit në vitin 1992 shkuan nga komuna e Rrushbullit në Tiranë. Tani noterja më kërkon dokumente se sa veta kemi qenë në vitin 1991, sa kanë qenë prindërit, dhe sa dynymë tokë është ndarë për frymë. Unë aktualisht kam 2.100 metra, 21 dynymë. Janë ndarë 3.500 metra për frymë. Kam tokë mangët. Prindërit kanë vdekur. Çfarë dokumentacioni më duhet për të vazhduar pastaj procedurat me hipotekën?
Në shumicën e rasteve, familjet shqiptare kanë jetuar bashkë me prindërit. Ka pasur edhe dy ose më shumë kurora brenda një familjeje. Atëherë si kryefamiljarë janë regjistruar prindërit e zotërisë, d.m.th. babai, i cili nuk jeton më, dhe ai ka marrë pjesën e vet bashkë me mamanë e zotërisë. Pra, kanë marrë edhe ata pjesën e tyre, sipas ligjit. Tani të dy ata kanë ndërruar jetë, siç na tha zotëria. Zotëria duhet të bëjë aktet e trashëgimisë së të dy prindërve, të babait dhe të mamasë. Normalisht që në aktin e trashëgimisë përfitojnë edhe vëllezërit e motrat sepse kështu e përmban ligji shqiptar i trashëgimisë.

Ata duhet të bëjnë një deklaratë në qoftë se prona i takon zotërisë. Nga komisionet e atëhershme të shpërndarjes së tokës kanë ndodhur shumë parregullsi. Duhet të shikohet mirë se sa tokë janë ndarë për frymë dhe sa vetë janë në certifikatën familjare. A përkojnë këto? Apo i është dhënë tokë zotërisë si kryefamiljar më vete dhe prindërve si kryefamiljarë më vete. Mund të ketë një parregullsi në dokumentacion. Pra, duhen parë mirë dokumentet në origjinë. Por, për sa i përket pjesës së prindërve, duhet të bëjë aktin e trashëgimisë, të vazhdojë regjistrimin e pronës. Por, duhet të jetë i përgjegjshëm që një pjesë e pronës u takon edhe motrave e vëllezërve të tjerë, si trashëgimtarë.

Flas nga Tirana. Në vitin 1987 kam ndërtuar shtëpinë në Kodër-Kamëz. Kanë ardhur nga ALUIZNI para disa vitesh dhe më thanë se nuk kishin asnjë lloj udhëzimi apo vendimi për ndërtimet që janë bërë para vitit 1990.
Pra, ju keni marrë leje për të ndërtuar dhe nuk e keni regjistruar ndërtesën. Atëherë, keni dy variante për të bërë regjistrimin e saj. Njëri, që është atributi i Bashkisë së Tiranës, me ligjin nr. 608, për të gjitha pronat që janë ndërtuar para vitit 1991, dhe varianti tjetër është sektori i ALUIZNI-t, që merret me regjistrimin e këtyre pronave. Në qoftë se ju keni futur dokumentet në Drejtorinë e Legalizimeve, duhet të prisni që t’ju vijë radha, ndoshta në zonën tuaj, që të bëhet legalizimi. Ose do të shkoni të merrni informacion pranë zyrave të ALUIZNI-t në Kamëz sepse ato e menaxhojnë Kodër-Kamzën që të sqaroheni se si e keni situatën atje.

Flas nga Korça. Kemi pasur një shtëpi që nga viti 1921. Na internuan dhe shtëpinë na e morën. Tani truallin e shtëpisë e kanë dhënë për tokë bujqësore. Që trualli është i yni e kemi të regjistruar edhe në komunë.
Zonjës i është marrë prona dhe normalisht e vetmja rrugë i ka mbetur gjykata, në këto rrethana ku gjendet ajo. Arsyeja është se kjo pronë është përvetësuar nga dikush tjetër. Ne nuk e dimë nëse e kanë marrë me ligj apo pa ligj, sepse zonja pretendon që kjo pronë nga truall i është marrë si tokë bujqësore. Unë nuk mund ta di se kush e ka ndërruar zërin kadastral të pronës. Pas internimit të familjes së zonjës, kjo pronë është sekuestruar nga shteti dhe i është dhënë dikujt tjetër në përdorim apo në pronësi, këtë nuk e kemi të qartë.

Kështu që zonjës i lind e drejta që të hapë një proces gjyqësor pranë Gjykatës së Korçës. Ose rruga tjetër: zonja të bëjë një aplikim pranë Arkivit të Korçës, nëse ka arkiv të vjetër, dhe Arkivit Qendror që ndodhet në Tiranë, për të gjetur dokumentin e origjinës së pronës dhe të vazhdojë pastaj procedurën me Komisionin e Kthimit të Pronave. Por, nëse prona është ndarë me Ligjin nr. 7501, atëherë ka të drejtën e kompensimit për këtë pronë. Pra, në qoftë se nuk e merr fizikisht, mund të marrë kompensim.

Flas nga Gjirokastra. Kam shtëpinë dhe kam marrë një leje që nga koha e monizmit për rikonstruksion, për t’i ndërruar çatinë. Çfarë duhet të bëj? Si duhet të veproj?
Në qoftë se ju keni një leje ndërtimi të marrë nga pushteti i atëhershëm, leje ndërtimi para vitit 1991, dhe posedoni lejen origjinale, e mira është që t’i drejtoheni hipotekës së Gjirokastrës për të vazhduar regjistrimin e pronës, por gjithmonë duhet të shikoni dhe në arkiv ku janë depozituar këto leje sepse këto lejet e vjetra, të dhëna para vitit 1991, ka rastisur që disa prej tyre kanë dalë të falsifikuara, prandaj edhe hipoteka kërkon një rregullsi të jashtëzakonshme për këto leje. Zotëria duhet t’i drejtohet zyrës së regjistrimit të Gjirokastrës, të interesohet se çfarë dokumentesh shtesë kërkon hipoteka dhe të vazhdojë regjistrimin normal të kësaj leje.

TAG:
• Gjergj Begaj
• prona ime